Mükelleflerin Yeniden Değerleme İmkanı
YENİDEN DEĞERLEME NEDİR? / Bilanço usulüne tabi olan gelir vergisi ve kurumlar vergisi mükelleflerine tanınan bir imkandır, buna göre mükellefler aktiflerinde kayıtlı olan taşınmaz ve varlıkları yeniden değerleyebilir ve bu sayede bilançolarını düzeltebilirler.
- Yeniden değerleme yapılırken, güncel piyasa koşullarına göre sabit kıymetlerin zaman içinde meydana gelen enflasyon etkilerinden korunması, sabit kıymetlerin piyasa koşullarında emsal değerlerine yükseltilmesi amaçlanır ve mükelleflerin aktifinde yer alan taşınmazın veya varlığın yeniden değerleme sonrası değeri bulunur.
- 2022 YILI YENİDEN DEĞERLEME ORANI / Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak 27/11/2021 tarihli ve 31672 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca 2022 yılı için yeniden değerleme oranı % 36,20 olarak tespit ve ilan edilmiştir.
Vergi Usul Kanunu’na ekleyen geçici 31. maddeyle birlikte mükelleflere yeniden değerleme olanağı tanınmıştır. Yeniden değerleme maddesine ilişkin yasal düzenleme olan geçici 31. maddeye göre,
“Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri, emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları, münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler ile bu Kanunun 215 inci maddesi uyarınca kendilerine kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilenler hariç) bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan taşınmazlarını (sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar hariç) 30/9/2018 tarihine kadar aşağıdaki şartlarla yeniden değerleyebilirler.”
Mükelleflerin aktiflerinde kayıtlı olan taşınmazlar ve varlıklar hangi tarihten itibaren yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir?
Mükelleflerin aktiflerinde kayıtlı olarak bulunan taşınmaz ve varlıklar 09.06.2021 tarihinden itibaren ilgili kanun hükmü kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.
Vergi Usul Kanunu m.31’e göre mükelleflerin yeniden değerleme için son başvuru tarihi 31.12.2021 olarak belirtilmiştir ancak mükellefler aktifinde yer alan taşınmaz ve varlıklar için 2022 yılında yeniden değerleme yapabilirler mi?
2022 yılı enflasyon düzeltmesinin şartları oluşsa dahi enflasyon düzeltmesi dışına çıkarılan bir yıl olduğundan mükellefler 2022 yılında ancak 1 defaya mahsus olmak üzere yeniden değerleme yapabileceklerdir. Mükellefler 2022 yılı için yeniden değerlemeyi Vergi Usul Kanunu mükerrer 298/ç’ye göre veya geçici 32. maddeye göre yapabileceklerdir.
Vergi Usul Kanunu 33. maddesine göre,
Geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2021 ve 2022 hesap dönemleri (kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde 2022 ve 2023 yılında biten hesap dönemleri itibarıyla) ile 2023 hesap dönemi geçici vergi dönemlerinde mükerrer 298 inci madde kapsamındaki enflasyon düzeltmesine ilişkin şartların oluşup oluşmadığına bakılmaksızın mali tablolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulmaz. Mükerrer 298 inci maddenin (Ç) fıkrası uygulaması açısından, birinci fıkrada enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı belirtilen dönemler enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği dönem olarak değerlendirilir. 31/12/2023 tarihli mali tablolar, enflasyon düzeltmesi şartlarının oluşup oluşmadığına bakılmaksızın enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar/zarar farkı geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir. Bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.
Mükelleflerin Yeniden Değerleme İmkanı
T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/69
Karar No : 2022/99
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, ortağı olduğu … Tekstil Sanayi Anonim Şirketinin 5024 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden önceki dönemde sermayesine ilave ettiği değer artış fonlarının sermaye azaltımı suretiyle ortaklara ödenmesi neticesinde kendisine ödenen tutarın gelir vergisine tabi olmadığı ihtirazi kaydıyla verilen 2013 yılına ait gelir vergisi beyannamesine istinaden tahakkuk eden 54.600 TL tutarındaki verginin kaldırılması ve stopaja tabi tutulmak suretiyle ödenen tutarın iadesine karar verilmesi istemiyle dava açılmıştır.
…. Vergi Mahkemesinin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararı:
5024 sayılı Kanun ile 213 sayılı Kanun’un mükerrer 298. maddesinde yapılan değişiklikler öncesi dönemde ayrıldığı açık ve tartışmasız olan uyuşmazlık konusu değerleme artış fonlarının sermayeye eklenmiş tutarının o dönemde yürürlükte bulunan ortaklar tarafından işletmeye ilave edilmiş kıymet olarak kabul edileceği yönündeki düzenleme uyarınca, 2013 yılında yapılan ve tamamı bu tutarlardan karşılanan sermaye azaltımı suretiyle ortaklara dağıtımının tipik anlamda bir kâr dağıtımı olmaması, kâr dağıtımı şeklinde nitelenmesinin anılan düzenleme uyarınca da olanaklı bulunmaması nedeniyle, ortakların kendilerine ait sermayeyi sermaye azaltımı suretiyle geri almış oldukları açıktır.
Bu durumda, ortaklara bu kapsamda yapılan ödemenin vergiye tabi olmadığı anlaşılmakta olup davacının ihtirazi kaydı kabul edilmeksizin yapılan gelir vergisi tahakkukunun davaya konu kısmında hukuka uygunluk görülmemiştir. Öte yandan, davacının ortağı olduğu … Tekstil Sanayi Anonim Şirketi’nin aynı konu ile ilgili olarak ihtirazi kayıtla verdiği 2013 takvim yılı kurumlar vergisi beyannamesine istinaden tahakkuk eden kurumlar vergisinin 312.000 TL’lik kısmının iptali istemiyle açılan davada …. Vergi Mahkemesinin …tarih E:…, K:…sayılı kararı ile işletme tarafından ayrılmış ve sermayeye ilave edilmiş olan yeniden değerleme değer artışları, şirket için bir kâr yani kazanç unsuru olmadığından ihtirazi kayıt kabul edilmeksizin yapılan davaya konu kurumlar vergisi tahakkukunda hukuka uygunluk görülmemiştir. Mahkeme bu gerekçeyle davanın kabulüne ve ödenen tutarın davacıya iadesine karar vermiştir.
Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesinin 20/02/2020 tarih ve E:2016/5198, K:2020/863 sayılı kararı:
Enflasyon düzeltmesi neticesi veya olay tarihinde yürürlükte olan 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298. maddesinde açıklandığı şekliyle yeniden değerleme sonucu oluşan pasif hesaplara ilişkin farkların işletmeden çekilmesi ya da başka hesaplara aktarılması durumunda vergilendirileceği açıktır. Şu halde, olayda olduğu gibi davacı şirketin öz sermayesine ait yeniden değerleme neticesi oluşan farkın “sermaye azaltımı” adı altında ortaklarına dağıtımının “kâr dağıtımı” sayılacağı sonucuna varıldığından aksi yönde verilen kararda hukuka uygunluk görülmemiştir. Daire bu gerekçeyle kararı bozmuştur.
Mükelleflerin Yeniden Değerleme İmkanı
Stajyer Derya MERİÇ
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
