Vatandaşlık Hukuku| Aydın
Vatandaş Kimdir
Vatandaş o ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlı olan kimsedir. Türk vatandaşı da Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan kişidir. Bir kişinin birden çok vatandaşlığı olması mümkündür. Buna çok vatandaşlık denir. Çok vatandaşlık Türk vatandaşının birden çok vatandaşlığa sahip olmasıdır. Yabancı vatandaşlık ise Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olmayan kimseye denir.
Vatandaşlık Nasıl Kazanılır?
Türk vatandaşlığı doğumla ve sonradan kazanılma şeklinde iki şekilde kazanılabilir.
Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı da soy bağı ve doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı doğum anından itibaren hüküm ifade eder.
Doğumla Kazanılan Türk Vatandaşlığı :
Soy bağı ile kazanılan Türk vatandaşlığı
Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı anne veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
Türk vatandaşı anne ve yabancı vatandaş babadan doğan çocuk Türk vatandaşıdır.
Türk vatandaş baba ve yabancı anneden doğan çocuk soy bağının kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesiyle Türk vatandaşlığını kazanır.
Doğum yeri ile kazanılan Türk vatandaşlığı
Türkiye de doğan ve yabancı anne babadan dolayı vatandaşlık kazanamayan çocuk Türk vatandaşı sayılır.
Türkiye de bulunmuş çocuk aksi ispat edilinceye kadar Türkiye de doğmuş sayılır.
Vatandaş Kimdir
Vatandaşlık Hukuku| Aydın
Sonradan Kazanılan Türk Vatandaşlığı:
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı 1. Yetkili makam karıyla 2. Evlat edinmeyle 3. Seçme hakkının kullanılmasıyla elde edilebilir.
Yetkili Makam Kararıyla Türk Vatandaşlığı Kazanılması: Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen bir yabancı kanunda belirtilen şartları sağlaması halinde Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak bu şartları sağlaması kişiye mutlak bir hak tanımaz. Türk vatandaşlığının kazanılmasında aranan şartlar ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
Bu şartlar;
a) Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne
sahip olmak,
b) Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmek,
c) Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile teyit etmek,
ç) Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak,
d) İyi ahlak sahibi olmak,
e) Yeteri kadar Türkçe konuşabilmek,
f) Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak
gelire veya mesleğe sahip olmak,
g) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak ‘dır.
İstisnalar : Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Bakanlığın teklifi, Bakanlar Kurulunun kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
a) Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
b) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.
c) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.
Millî güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler ve anne veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin Türkiye de ki ikamet sürelerine bakılmaksızın seçme haklarını kullanarak Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
Milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, Türk vatandaşlığı madde 29 uyarınca kaybettirilenler, Türkiye de üç yıl ikamet etmek şartıyla yeniden Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
2. Evlat Edinmeyle Türk Vatandaşlığının Kazanılması: Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinen ergin olmayan kişi milli güvenlik ve kamu düzeni tarafından tehlike oluşturmayacak halde ise Türk vatandaşı olabilir. Evlat edinme anında ergin olan kişiler için bu hüküm uygulanmaz.
3. Seçme Hakkının Kullanılmasıyla Türk Vatandaşlığı Kazanılması : Türk vatandaşlığından çıkan anne veya babaya bağlı olarak Türk vatandaşlık haklarını kaybeden çocuklar ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme haklarını kullanarak Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Seçme hakkının kullanılmasıyla elde edilen Türk vatandaşlığı bu hakkın tespiti ve kararının verilmesinden sonra hüküm ifade eder.
Sermaye ve Gayrimenkul Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanılabilir mi?
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen kişiler Türk vatandaşlığını kazanabilirler;
- Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen kişiler.
- Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31/1(J) bendi uyarınca kısa dönem ikamet izni alanlar,
- Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
- SABİT SERMAYE YATIRIMI YAPILMASI YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA: En az 500.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen yabancı yatırımcı vatandaşlık kazanabilir. Sadece gayrimenkul satın alınması bu yatırım türüne girmez. Sabit sermaye yatırımı mal ve hizmet üretimine yönelik bir yatırım olmalıdır. Dolayısıyla içeriğinde fabrikaya dair unsurlar olmalıdır.
- GAYRİMENKUL MAL YATIRIMI YAPILMASI YOLUYLA VATANDAŞLIK KAZANMA: En az 250.000 ABD doları veya karşılığı döviz tutarında taşınmazı tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın aldığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tespit edilen yabancı yatırımcı Türk vatandaşlığı kazanabilir.
Vatandaş Kimdir
Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığı Kazanılır mı?
Türk vatandaşı ile evlenme doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Türk vatandaşı ile en az üç yıldır evli olanlar ve evliliği devam edenler Türk vatandaşlığı için başvuruda bulunabilir. Evlenme yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması için aranan şartlar;
a) Aile birliği içinde yaşama,
b) Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
c) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama,
şartları aranır.
Başvurudan sonra Türk vatandaşı eşin ölmesi nedeniyle evliliğin sona ermesi halinde (a) bendindeki aile birliği içinde yaşama şartı aranmaz.
Evlenme ile Türk vatandaşlığı kazanan yabancılar evliliğin butlanı halinde, evlilikte iyi niyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Türk Vatandaşlığının Kaybı ?
Türk vatandaşlığı yetkili makamın kararı veya seçme hakkının kullanılması ile iki şekilde kaybedilir.
Yetkili Makamın Kararıyla Kayıp: Yetkili makamın kararı çıkma , kaybettirme ve vatandaşlığa alınmanın iptali ile gerçekleşir.
Türk Vatandaşlığından Çıkma : Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyen kişilere,
– Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
-Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin
inandırıcı belirtiler bulunmak.
-Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak.
-Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak. Şartlarını sağlamaları halinde çıkma belgesi verilerek vatandaşlıktan çıkarılır. Çıkma izin belgesi çıkma kararının verilmesinden itibaren 2 yıl geçerlidir.
Türk Vatandaşlığını Kaybettirmek:– Yabancı bir devletin, Türkiye’nin menfaatlerine uymayan herhangi bir hizmetinde bulunup da bu görevi bırakmaları kendilerine yurt dışında dış temsilcilikler, yurt içinde ise mülki idare amirleri tarafından bildirilmesine rağmen, üç aydan az olmamak üzere verilecek uygun bir süre içerisinde kendi istekleri ile bu görevi bırakmayanlar.- Türkiye ile savaş halinde bulunan bir devletin her türlü hizmetinde Cumhurbaşkanının izni olmaksızın kendi istekleriyle çalışmaya devam edenler.- İzin almaksızın yabancı bir devlet hizmetinde gönüllü olarak askerlik yapanlar.
Resmi makamlarca tespit edilerek Türk vatandaşlığını Cumhurbaşkanı kararı ile kaybettirilirler. Kaybettirme kararı resmi gazetede yayımlanmasından itibaren hüküm ifade eder. Kaybettirme kararı şahsidir kişinin eş ve çocuklarına tesir etmez.
Türk Vatandaşlığının İptali: Türk vatandaşlığı kazanma kararı ilgilinin yalan beyanı veya vatandaşlığın kazanılmasında esas teşkil eden kısımları sakladığı anlaşılırsa kararı veren makam tarafından vatandaşlık iptal edilir. İptal kararı kişiye bağlı olarak vatandaşlık kazanan eş ve çocukları da bağlar.
2. Türk Vatandaşlığını Seçme Hakkıyla Kaybı : – Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle doğumla Türk vatandaşı olanlardan
yabancı ana veya babanın vatandaşlığını doğumla veya sonradan kazananlar.- Ana ya da babadan dolayı soy bağı nedeniyle Türk vatandaşı olanlardan doğum yeri esasına göre yabancı bir devlet vatandaşlığını kazananlar.- Evlat edinilme yoluyla Türk vatandaşlığını kazananlar.- Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşı oldukları halde, sonradan yabancı ana veya
babasının vatandaşlığını kazananlar.-Herhangi bir şekilde Türk vatandaşlığını kazanmış ana veya babaya bağlı olarak Türk
vatandaşlığını kazananlar. Ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde seçme hakkını kullanabilirler.
Vatandaş Kimdir,
Türk Vatandaşlık Başvurusu Nasıl Yapılır?
Türk vatandaşlık başvurusu, Türkiye içinde ikamet edilen yer valiliği, yurt dışında ise Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliği, başkonsolosluğu veya konsolosluklarına yapılır. Türk vatandaşlığı başvurusu, vatandaşlığı kazanmak isteyen kişi tarafından bizzat yapabileceği gibi resmi vekâlet verilen vekil tarafından da yapılabilir. Posta ile yapılan başvurular kabul edilmemektedir. Vatandaşlık kararında karar mercii kural olarak İçişleri Bakanlığıdır. Ancak, istisnai yollarla Türk vatandaşlığının kazanılmasında vatandaşlığa karar verme yetkisi Bakanlar Kurulu’na aittir. Aynı şekilde kaybettirme kararı ile Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin yeniden Türk vatandaşlığına alınmalarında da yetki Bakanlar Kurulundadır.
Vatandaş Kimdir
Vatandaşlık Hukuku| Aydın
Stajyer Av. İrem ÇELİK
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
