Miras Hukuku | Miras Avukatı İzmir
Miras Hukuku nedir?
Miras hukuku, gerçek kişinin ölümü veya gaipliği halinde, bu kişinin mal varlığının kimlere ve nasıl intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalıdır.
Kaç Tür Mirasçı Vardır?
Yasal ve atanmış olmak üzere iki tür mirasçı vardır. Yasal mirasçı, miras bırakanın kanunen mirasçısıdır. Atanmış mirasçı ise miras bırakanın mirasçısı olmadığı halde , miras bırakanın iradesi ile mirasçı olma hakkına sahip olan mirasçılardır.
Zümre Sistemi Nedir?
TMK da zümre(derece) sistemi benimsenmiştir. Yasal mirasçı olabilmek için bu zümrelerden birine dahil olmak gerekir. Bir önceki zümrede mirasçı olması bir sonraki zümrenin mirasçılığını engeller. Zümre ve kök başları da alt soyun mirasçılığını engeller.
1.Derece( zümre) Mirasçılar Kimlerdir?
Miras bırakanın birinci derecede mirasçıları onun alt soyudur. Miras bırakanın çocukları, torunları ve sonrakiler miras bırakana birinci derecede mirasçıdır.
2.Derece( zümre) Mirasçılar Kimlerdir?
Miras bırakanın anne ve babası onun ikinci derecede mirasçısıdır. Miras bırakandan önce ölen anne ve baba yerine halefiyet kuralı gereğince alt soyu yer alır.
3.Derece( zümre) Mirasçılar Kimlerdir?
Miras bırakanın üçüncü derece mirasçıları onun büyük ana , büyük babasıdır. Miras bırakandan önce ölmüş büyük anne ve büyük babanın yerini her derecede halefiyet yolu ile kendi alt soyları alır.
Evlilik dışında doğmuş ve soy bağı, tanıma veya hakim hükmüyle kurulmuş olanlar baba yönünden evlilik içi hısımlar gibi mirasçı olurlar.
Evlatlık ve alt soyu miras bırakana tek taraflı mirasçı olabilirler. Yani miras bırakan evlatlığa mirasçı olamazken , evlatlık miras bırakana mirasçı olabilir. Evlatlık sadece evlatlık edinene mirasçı olabilir. Evlatlık edinenin alt soyu veya üst soyuna mirasçılık hakkı yoktur. Evlatlığın kendi ailesine mirasçılığı devam eder.
Miras Hukuku | Miras Avukatı İzmir
Sağ Kalan Eşin Miras Payı Nedir?
Sağ kalan eşin miras payı birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişmektedir.
- Miras bırakanın alt soyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte birini,
- Miras bırakanın anne ve babasıyla mirasçı olursa, mirasın yarısını
- Miras bırakanın büyük anne ve büyük babasıyla birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçünü
Bunlar yoksa mirasın tamamı eşe kalır. Türk Hukukunda, evlilikte yasal mal rejimi olarak, edinilmiş mallara katılma rejimi benimsenmiş olup, her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin üzerinde hak sahibi olurlar.
Boşanma halinde boşanma kararının kesinleşmesiyle eş, yasal mirasçı olamaz. Boşanan eşler, bu sıfatla birbirlerine yasal mirasçı olamazlar. Ancak ayrılık kararı verilmesi yasal mirasçılığı etkilemez. Eşlerin mirasçılık hakkı devam eder.
Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir ve Saklı Pay Oranları Nedir?
Kural olarak miras bırakan mal varlığı üzerinde dilediği gibi tasarruf yetkisine sahiptir. Ancak kanun altsoy, ana, baba ve eşin miras payının bir kısmını korur. Saklı payı ihlal edilen mirasçılar tenkis davası açarak , saklı payını alma hakkına sahiptir. 2007 de yapılan bir değişiklik ile kardeşlerin saklı payı kaldırılmıştır. Saklı pay oranları:
- Alt soy için yasak mirasın yarısı,
- Anne ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
- Sağ kalan eş için , alt soy veya ana baba ile mirasçı olma halinde yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçüdür.
Tenkis Davası Nedir?
Miras bırakanın sağlığındaki ve ölüme bağlı tasarruflarının saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal ettiği oranda etkisizleştirilmesidir. Tenkis kural olarak dava yoluyla gerçekleştirilir. Tenkis davası saklı paylı mirasçılar tarafından açılabilir. Tenkis davası, miras bırakanın tasarruf oranını aşarak lehine kazandırmada bulunduğu mirasçılar ve 3. kişilere karşı açılır.
Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, önce ölüme bağlı tasarruflardan ; bu yetmezse, en yeni tarihlisinden başlanarak en eski tarihli olana doğru geriye doğru sağlar arası kazandırmalardan yapılır.
Kamu tüzel kişileri ile kamu yararlı dernekler ve vakıflara yapılan bağlı tasarruflar ve sağlar arası kazandırmalar en son sırada tenkis edilir.
Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarını zedelediğini öğrendikleri tarihten başlayarak bir yıl ve her halde vasiyetnamelerde ise açıldığı tarihten diğer tasarruflarda ise mirasın açılması tarihinden on yıl geçmekle düşer.
Tenkis iddiası def’i yoluyla her zaman ileri sürülebilir.
Tenkis davası ölenin son yerleşim yeri asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Ölüme Bağlı Tasarruf Nedir?
Miras bırakanın ölümüne bağlı olarak verdiği emirlerine ölüme bağlı tasarruf denir. Miras bırakan, ölümüne bağlı tasarruflarını iki şekilde yapabilir. Bunlar miras sözleşmesi ve vasiyetnamedir.
Miras Hukuku | Miras Avukatı İzmir
Vasiyetname Çeşitleri Nelerdir?
On beş yaşını dolduran ve ayırt etme gücüne sahip herkes vasiyetname yapabilecektir. Resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve istisnai hallerde geçerli sözlü vasiyetname olmak üzere üç çeşit vasiyetname vardır.
Resmi vasiyetname: Noter, sulh hakimi ya da resmi memur önünde iki tanığın önünde yapılan vasiyetnameye resmi vasiyetname denir.
El yazılı vasiyetname: Vasiyetnamenin resmi şekilde yapılma zorunluluğu yoktur. Vasiyetçi, dilerse kanundaki şekil şartlarına uyarak kendi el yazısıyla da vasiyetname düzenleyebilir. El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı ay, yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olması gereklidir.
Sözlü Vasiyetname: Savaş veya mücbir hallerde yazılı vasiyetname yapılamayacak şartlarda geçeli olan vasiyetname türüdür.
Miras Sözleşmesi Nedir?
Miras sözleşmesi vasiyetnameden farklı olarak sadece resmi şekilde ve karşılıklı yapılabilen bir ölüme bağlı tasarruftur. Kural olarak miras sözleşmesinden tek taraflı dönülemez.
Mirasın İntikali Nedir?
Miras miras bırakanın ölümü anında kendiliğinden mirasçılara intikal eder. Mirasçılar ve tereke, ölüm anına göre belirlenir. Mirasçı olabilmek için sağ olmak, hak ehliyetine sahip olmak ve mirastan yoksun olmamak gerekir.
Mirastan Yoksunluk Nedir?
Mirastan yoksunluk, miras bırakanın mirası üzerinde mirasçı veya vasiyet alacaklısı olarak hak sahibi olamamak anlamına gelir. Mirastan yoksunluk ancak yoksun olanı etkiler. Mirastan yoksun olanın alt soyunu, miras bırakandan önce ölen kimsenin alt soyu gibi mirasçı olur.
Mirastan Çıkarma Nedir?
Kanun belirli şartların varlığı halinde miras bırakana, saklı paylı mirasçıları mirastan çıkarma imkanı vermiştir.
-Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
-Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın aile üyelerine karşı yerine getirmesi gereken aile hukukundan doğan yükümlülükleri yerine getirmemişse,
miras bırakan vasiyetname ile mirastan çıkarabilir.
Mirasçılıktan çıkarılan kişi miras payı alamaz, tenkis davası açamaz. Miras bırakan çıkarılan miras payı üzerinde tasarrufta bulunmamışsa , miras payı çıkarılanın yerini alan mirasçılara geçer.
YARGITAY KARARI
14. Hukuk Dairesi 2018/2478 E. , 2021/2215 K.
Davacı vekili, miras bırakan …’nın davacıyı noterde yapılan düzenleme şeklinde vasiyetnameyle mirasından ıskat ettiğini, ancak vasiyetnamede ıskat sebebi olarak gösterilen olayların hiçbirinin gerçek olmadığını belirterek, miras bırakan tarafından düzenlenen vasiyetname yolu ile mirastan ıskatın iptaline karar verilmesini istemiştir.
Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesi miras bırakana veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülükleri önemli ölçüde yerine getirmemesi halinde miras bırakanın yapacağı ölüme bağlı tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkartabilir. Mirasçılıktan çıkartılan (ıskat edilen) kimse mirastan pay alamayacağı gibi tenkis davası da açamaz. Ölüme bağlı tasarrufta mirastan çıkarma sebebi gösterilmişse ıskat geçerlidir. Mirastan çıkarma sebebinin varlığını ispat etmek çıkarmadan yararlanan mirasçıya ait bulunmaktadır. TMK’nun 512/3. maddesinde “Sebebin varlığı ispat edilememiş veya çıkarma sebebi tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir; ancak, miras bırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur” düzenlemesine yer verilmiştir.
Somut olayda, mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin ölüme bağlı tasarrufun iptaline karar verildiğinden davanın kısmen kabulüne karar verilmesi ve mahkemenin terekenin taksimine yol açacak şekilde miras payı hesaplaması doğru görülmemiş ise de; bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılamayı gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun DÜZELTİLEREK ONANMASINA karar vermek gerekmiştir.
3. Hukuk Dairesi 2020/12091 E. , 2021/2034 K.
TMK.’nın 516/2. maddesine göre, bir kimsenin mirasın tamamını ya da belirli bir oranını almasını içeren her tasarruf mirasçı ataması sayılır. Mirasçı ataması 3. kişiler lehine yapılabileceği gibi yasal mirasçılar lehine de yapılabilir. Somut uyuşmazlıkta ise muris, terekesinin tamamını belirli oranlarla davalılar …’e bırakarak, mirasçı ataması yapmıştır.
Tenkis davası, TMK’nın 560-562 maddelerinde düzenlenen, miras bırakanın saklı payları zedeleyen gerek ölüme bağlı ve gerekse sağlar arası kazandırmalarının kural olarak saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar tarafından miras bırakanın tasarruf edebileceği sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu davalardandır. Bu yönüyle bakıldığında tenkis davası Miras Hukukuna özgü bir iptal davası olarak kabul edilmelidir.
Mirasçı olarak atanan kişi, murisin külli halefi olduğundan, miras açılmakla yasal mirasçı gibi terekenin tümünün ya da belli bir payının sahibi olur (TMK 599/2). Mirasçı olarak atanan kimseye karşı açılan tenkis davasının kabulü halinde davacıların saklı payları oranında tenkise karar
vermek yeterlidir.
Öyleyse; mahkemece mirasçı olarak atanan kimseye karşı açılan tenkis davasının kabulü halinde davacıların saklı payları oranında tenkise karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, BOZMAYI gerektirmiştir.
Miras Hukuku | Miras Avukatı İzmir
Stajyer Av. İrem ÇELİK
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
