Deport (sınır dışı)
İngilizce kökenli bir kelime olan Deport, dilimize: “ Sınır dışı etmek, uzaklaştırmak “ olarak çevrilmiştir.
Deport olmak ise: Vatandaşı olmadığı bir ülkede bulunan kişinin, herhangi bir nedenden dolayı ( vize ihlali, kanuna – ahlaka aykırı faaliyetlerde bulunma, ulusal güvenlik veya sağlık için tehlikeli olma, çalışma izni olmaksızın çalışma vs…) kendi ülkesine, transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye çıkışının yaptırılması (sınır dışı edilmesi) ve hakkında
Türkiye’ye giriş yasağı konulması anlamına gelmektedir.
Yabancılar, sınır dışı etme kararıyla, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilir.
Sınır dışı etme süreci, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun (YUKK) Yabancılar başlıklı İkinci Kısmının Sınır Dışı Etme başlıklı Dördüncü Bölümünde, 52 ila 60’ıncı maddeleri arasında düzenlenmiştir.
İlgili kanunun 54’üncü maddesinde düzenlenen sebepleri ihlal edenler hakkında uygulanır. Kanun gereği bu karar sadece valiliklerce alınabilir. Sınır dışı etme kararının değerlendirme ve karar aşaması en fazla 48 saat sürer.
Aşağıda sayılan kimseler haklarında sınır dışı etme kararı alınır.
5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler,
Terör örgütü veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar,
Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar,
Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar,
Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,
Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
İkamet izinleri iptal edilenler,
İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,
Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler,
Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler,
Uluslararası koruma başvurusu reddedilenler, uluslararası korumadan hariçte tutulanlar, uluslararası koruma başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilenler, uluslararası koruma, başvurusunu geri çekenler, uluslararası koruma başvurusu geri çekilmiş sayılanlar, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra
6458 Sayılı Kanun’un diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,
(Ek: 3/10/2016-KHK-676/36 Md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 Md.)
Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler
(Değişik: 3/10/2016-KHK-676/36 Md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7070/31 Md.) Bu maddenin birinci fıkrasının (b), (d) ve (k) bentleri kapsamında oldukları değerlendirilen uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kişiler hakkında uluslararası koruma işlemlerinin her aşamasında sınır dışı etme kararı alınabilir.
Sınır dışı etme kararı, gerekçeleriyle birlikte hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Yabancı veya yasal temsilcisi ya da avukatı, sınır dışı etme kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde idare mahkemesine başvurabilir.
Başvurunuz yedi gün içinde sonuçlandırılacaktır. Eğer hakkınızda sınır dışı edilme kararı verilmişse, ülkeyi terk etmeniz için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır.
Sınır dışı etme kararı alınanlardan aşağıda sayılanlar hakkında valilik tarafından idari gözetim kararı alınır, yani ülkeyi terk etmek için verilen süreyi Geri Gönderme Merkezlerinde geçirmeniz gerekecektir.
Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal edenler,
Sahte ya da asılsız belge kullananlar,
Kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayanlar,
Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.
Haklarında idari gözetim kararı alınanlar Geri Gönderme Merkezlerinde (GGM) tutulurlar.
GGM’ndeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.
İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenilmez.
İdari gözetiminin devamında zaruret olmadığı değerlendirilenler derhal Bakanlığa bildirilir.
Bakanlığın uygun görmesi halinde yabancı hakkındaki idari gözetim kararı kaldırılır ve kendisine Çıkış İzin Belgesi verilir. Bu yabancılardan belli bir adreste ikamet etmeleri veya istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları istenebilir. İdari gözetim altında bulunmak istemezseniz Sulh Ceza Hakimliğine başvurmanız gerekecektir. Sulh Ceza Hakimliği talebinizi beş gün içinde sonuçlandıracaktır.
Yukarıda bahsettiğimiz suçları işleseniz dahi hakkınızda sınır dışı etme kararı alınamayacak belli sebepler vardır.
Bunlar:
1-) Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
2-) Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
3-) Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
4-) Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti
5-) Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları
Bu maddeler kapsamında olup olmadıklarına ilişkin değerlendirme her yabancı için ayrı ayrı yapılır. Bu yabancıların ülkede kalabilmesi için YUKK’nun 46’ncı maddesi gereği kendilerine insani ikamet izni verilebilecek olup, bu kimselerden belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları da istenebilecektir.
Söz konusu durumların sona ermesi hâlinde bu yabancılar hakkında sınır dışı etme kararı alınacaktır.
DEPORT NASIL KALDIRILIR ?
Normal şartlarda, deport (sınır dışı) edilen yabancılar, haklarında tayin edilen giriş yasağı süreleri dolmadan Türkiye’ye giriş yapamazlar. Fakat anılan sürelerin dolmasını beklemek, yabancı açısından ekonomik, sosyal ve sair pek çok alanda ciddi yoksunluklara ve hak kayıplarına sebebiyet verebileceğinden, her durumda anılan sürelerin dolmasını beklemeye gerek yoktur. Bu noktada ilgiliyabancı kişiler, haklarındaki deport işleminin kaldırılması konusunda haklı bir arayış içerisine girmektedirler. Buna binaen bu kısımda deport kararını kaldırma yöntemlerine değineceğiz.
MEŞRUHATLI VİZE EDİNEREK DEPORT KALDIRMA
Hakkında deport (sınır dışı edilme) kararı verilen yabancı, meşruhatlı vize almasını gerektirecek geçerli bir sebebi varsa kendisi için tayin edilen yasak süresine uymaksızın ülkeye girebilmektedir.
Bahsi geçen meşruhatlı vizeler ise: Eğitim Vizesi, Çalışma Vizesi, Tedavi Amaçlı Vize, İş Görüşmesi Vizesi, Turizm Vizesi veya Türk vatandaşı çocuğunun olması / Türk vatandaşı ile evli olması / Anne veya babasının Türk vatandaşı olması gibi durumlarda Aile Birleşim Vizesi şeklinde sıralanabilir. Yani ilgili yabancı kişiler, kendi ülkelerindeki Türk Konsolosluklarına müracaatla, anılan vizelerden kendi durumlarına uygun düşenini edinerek ülkeye giriş yapabilmektedirler.
Fakat sayılan vizelerin edinilebilmesi için, söz konusu sebeplere dayanak teşkil eden evrakların vize başvurusu sırasında belgelenmesi gereklidir. Aksi halde kişi, başvurusunun reddedilmesi sonucuyla karşılaşacaktır.
Ayrıca; terör örgütleri ile bağlantısı olduğu tespit edilen kişilerin ve devlete karşı işlenen suçlar nedeniyle haklarında deport kararı verilen yabancıların, meşruhatlı vize edinmek suretiyle ülkeye giriş yapmaları mümkün değildir. Bahsi geçen kişilerin, haklarındaki deport kararını, idare mahkemesinde dava açmak suretiyle kaldırmaları ise mümkündür.
DAVA AÇARAK DEPORT KALDIRMA
Hukuk Devletinin en temel gerekliliği olarak İdarece gerçekleştirilen tüm iş ve işlemler yargısal denetime tabidir. Bu bağlamda bir yabancı hakkında deport kararı alınmışsa, kararı alan idare ilgili yabancıya veya bu yabancının yasal temsilcisine kararı gerekçeli olarak tebliğ eder.
Sınır dışı edilme kararı kendisine uygulanmak istenen yabancı bu çerçevede hakkında verilen deport kararının hukuka aykırı olduğunu iddia ederek idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Burada sınırdışı etme kararına itiraz niteliğindeki bu davayı açabilmek için 7 günlük hak düşürücü süre söz konusudur. Deport kararının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 7 gün içinde bu davayı açmalıdır. Genel olarak bu karara karşı idare mahkemesinde açılan iptal davası deport işleminin uygulanmasını durdurur.
