Uluslararası Koruma Kararı
İÇİNDEKİLER
Uluslararası Koruma Statüsü Nedir Ve Kimler Faydalanabilir?,
Mülteci, Şartlı Mülteci, İkincil Koruma Kavramları,
Uluslararası Korumanın Haricinde Tutulan Yabancılar,
Uluslararası Koruma Statüsü Başvurusu Nereye Ve Nasıl Yapılır?,
Uluslararası Koruma Başvurusunda İdari Gözetim,
Uluslararası Koruma Kararı,
ULUSLARARASI KORUMA STATÜSÜ NEDİR VE KİMLER FAYDALANABİLİR?
6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen şartları taşıyan yabancılara verilen ve yine belirtilen sebeplerle iptali mümkün olan, kazanıldığı takdirde yabancıya bazı hak ve yükümlülükleri sağlayan bir koruma statüsüdür. 6458 sayılı YK göre mülteciler, şartlı mülteciler ve ikincil koruma talep eden yabancılar uluslararası korumadan faydalanabilirler.
MÜLTECİ, ŞARTLI MÜLTECİ, İKİNCİL KORUMA KAVRAMLARI
Mülteci ; ‘’Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylar nedeniyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında mülteci statüsü verilir.(YUUK md.61)
Şartlı mülteci; ‘’Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar sebebiyle; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşüncelerinden dolayı zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancıya veya bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen vatansız kişiye statü belirleme işlemleri sonrasında şartlı mülteci statüsü verilir. Üçüncü ülkeye yerleştirilinceye kadar, şartlı mültecinin Türkiye’de kalmasına izin verilir.’’ (YUKK md.62)
İkincil koruma; ‘’Mülteci veya şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, ancak menşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde;
a) Ölüm cezasına mahkûm olacak veya ölüm cezası infaz edilecek,
b) İşkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacak,
c) Uluslararası veya ülke genelindeki silahlı çatışma durumlarında, ayrım gözetmeyen
şiddet hareketleri nedeniyle şahsına yönelik ciddi tehditle karşılaşacak, olması nedeniyle menşe ülkesinin veya ikamet ülkesinin korumasından yararlanamayan veya söz konusu tehdit nedeniyle yararlanmak istemeyen yabancı ya da vatansız kişiye, statü belirleme işlemleri sonrasında ikincil koruma statüsü verilir.’’ (YUUK md.63)
ULUSLARARASI KORUMANIN HARİCİNDE TUTULAN YABANCILAR
6458 sayılı Kanunun 64.maddesine göre bazı kişiler uluslararası koruma statüsünden yararlanamaz. Buna göre koruma talebinde bulunan yabancılar aşağıdaki durumlarda koruma statüsünden yararlanamazlar;
–Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği dışında, diğer bir Birleşmiş Milletler organı veya örgütünden hâlen koruma veya yardım görüyorsa uluslararası korumadan hariç tutulur.
-İkamet ettiği ülke yetkili makamlarınca, o ülke vatandaşlarının sahip bulundukları hak ve yükümlülüklere sahip olarak tanınıyorsa uluslararası korumadan hariç tutulur.
–Yabancının Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşmenin 1/f maddesinde belirtilen fiillerden suçlu olduğuna dair ciddi kanaat mevcutsa yabancı koruma statüsünden yararlanamaz. Aynı şekilde söz konusu suçlar dışında zalimce eylemler yaptıkları tespit edilenler ve bu eylemlere yardımcı olmuş kişiler de uluslararası korumadan hariç tutulur.
–Kamu düzeni ya da kamu güvenliği bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin ciddi göstergeler olan yabancı ya da vatansız kişi uluslararası korumadan hariç tutulur.
–Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme’nin 1.maddesinde yer alan suçlardan birini işlememiş de olsa, Türkiye’de hapis cezasını gerektiren bir suç işlemiş ve cezasını çekmemek için Türkiye’ye kaçmış kişiler de koruma statüsünden yararlanamaz.
Uluslararası Koruma Kararı
ULUSLARARASI KORUMA STATÜSÜ BAŞVURUSU NASIL VE HANGİ MAKAMA YAPILIR?
6458 Sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu md. 65’e göre; uluslararası koruma başvuruları valiliklere bizzat yapılır.
Başvuruların ülke içinde veya sınır kapılarında kolluk birimlerine yapılması hâlinde, bu başvurular derhâl valiliğe bildirilir. Başvuruyla ilgili işlemler valilikçe yürütülür.
Her yabancı veya vatansız kişi kendi adına başvuru yapabilir. Başvuru sahibi, başvuruları aynı gerekçeye dayanan ve kendisiyle birlikte gelen aile üyeleri adına başvuru yapabilir. Bu durumda, ergin aile üyelerinin, kendi adlarına başvuruda bulunulmasına yönelik muvafakati alınır.
Makul bir süre içinde valiliklere kendiliğinden uluslararası koruma başvurusunda bulunanlar hakkında; yasa dışı girişlerinin veya kalışlarının geçerli nedenlerini açıklamak kaydıyla, Türkiye’ye yasal giriş şartlarını ihlal etmek veya Türkiye’de yasal şekilde bulunmamaktan dolayı cezai işlem yapılmaz. Ancak koruma talebi reddedilirse kişi deport edilir.
Hürriyeti kısıtlanan kişilerin uluslararası koruma başvuruları, valiliğe derhâl bildirilir. Başvuruların alınması ve değerlendirilmesi, diğer adli ve idari işlemlerin ya da tedbir ve yaptırımların uygulanmasını engellemez.
ULUSLARARASI KORUMA STATÜSÜ BAŞVURUSUNUN REDDEDİLME SEBEPLERİ NELERDİR?
Koruma talepleri kanunda öngörülen bazı durumlarda reddedilir. Bu başvurulara kabul edilemez başvuru denir.
Bunlar;
-Farklı bir gerekçe ileri sürmeksizin aynı başvurunun tekrarlanması,
-Daha önce mülteci olarak tanındığı yeterli ve etkili bir koruma sağlayan ilk iltica ülkesinden geldiği anlaşılanlar,
-Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme kapsamında uygun bir koruma elde edebileceği bir ülkede bulunmasına karşı orada başvuru yapmamışsa, koruma başvuruları kabul edilemez. (YUKK md.72/1)
Bu konuda bir hususta istisna bulunmaktadır. Bu da yabancı çocuklar da 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu kapsamında çocuk sayılır. Bu kapsamda refakatsiz çocuklar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın yurtlarına, yetişkin akrabalarının ya da koruyucu ailelerin yanına yerleştirilebilir.
Başvurunun kabul edilemez olduğuna ilişkin karar, ilgiliye veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. İlgili kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında kendisi veya yasal temsilcisi bilgilendirilir.(YUUK md.72/3)
ULUSLARARASI KORUMA BAŞVURUSUNDA İDARİ GÖZETİM
Uluslararası koruma başvurusunda bulunan kişiler YUKK’nun 68/1 maddesi gereğince idari gözetim altına alınabilir.
İdari gözetim kararı, yabancının kimlik ya da vatandaşlık bilgilerinde şüphe varsa, ülkeye yasa dışı yollarlar girmeye çalışırken yakalanmışsa, kamu düzeni açısından tehdit oluşturuyorsa alınabilir.
İdari gözetim kararı yabancının varsa avukatına ya da yasal temsilcisine iletilir. İdari gözetim kararına itiraz mümkündür.
Görevli mahkeme; sulh ceza hâkimliğidir. İtiraz beş gün içinde sonuçlandırılır.
ULUSLARARASI KORUMA KARARI
Başvurucu mülakata üç kez üst üste gelmez, idari gözetim yerinden kaçar ya da kaçmaya çalışırsa, ikamet yerini izinsiz terk ederse başvurusunu geri çekmiş sayılır. Başvuru, yapıldıktan altı ay içinde İl Göç İdari Genel Müdürlüğünce sonuçlandırılır.
Koruma talebi ilgili valiliklere iletilir. Koruma talebinin ardından başvuru sahibiyle mülakat yapılır. Bu mülakat başvurucunun kayıt tarihinden 30 gün içinde yapılır. Mülakatta başvurucunun mahremi dikkate alınır ve kişiye kendini en iyi şekilde ifade etme imkanı verilir. Gerekli durumlarda mülakat kişinin muvafakatiyle aile üyeleriyle yapılabilir. Başvurucunun avukatı var ise o da gözlemci olarak mülakata katılabilir.
Başvuru sahibi, yetkililerle iş birliği yapmak ve uluslararası koruma başvurusunu destekleyecek tüm bilgi ve belgeleri sunmakla yükümlüdür. Başvurucunu özel durumları ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. Çocuğun mülakatında psikolog, çocuk gelişimci veya sosyal çalışmacı ya da ebeveyni veya yasal temsilcisi hazır bulunabilir. Mülakatlar sesli veya görsel olarak kayıt altına alınabilir. Bu durumda mülakat yapılan kişi bilgilendirilir. Her mülakatın sonunda tutanak düzenlenir, bir örneği mülakat yapılan kişiye verilir.
Başvuru, yapıldıktan altı ay içinde İl Göç İdari Genel Müdürlüğünce sonuçlandırılır. Kayıt işlemleri tamamlanan başvuru sahibine ve varsa birlikte geldiği aile üyelerine, uluslararası koruma talebinde bulunduğunu belirten ve yabancı kimlik numarasını içeren Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi düzenlenir. Kimlik belgesinin geçerlilik süresi ile uzatılmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça düzenlenir.
Başvuru sahibinin;
-Başvurusunu geri çektiğini yazılı olarak beyan etmesi,
-Mazeretsiz olarak mülakata üç defa üst üste gelmemesi,
-İdari gözetim altında bulunduğu yerden kaçması,
-Mazeretsiz olarak; bildirim yükümlülüğünü üç defa üst üste yerine getirmemesi, belirlenen ikamet yerine gitmemesi veya ikamet yerini izinsiz terk etmesi,
-Kişisel verilerinin alınmasına karşı çıkması,
-Kayıt ve mülakattaki yükümlülüklerine uymaması,
hâllerinde başvurusu geri çekilmiş kabul edilerek değerlendirme durdurulur.(YUKK md.77)
Başvuru, yapıldıktan altı ay içinde İl Göç İdari Genel Müdürlüğünce sonuçlandırılır.
Uluslararası Koruma Kararı
Av. Kübra DEMİR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
