İşe İade Davası Hangi Durumlarda Açılabilir
4857 sayılı İş Kanunumuzun 18. Maddesinde geçerli feshi, 19. Maddesinde feshin şekli ve usulü, 20. Maddesinde fesih bildirimine itiraz ve usulü ve son olarak da 21.madde de geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları düzenlenmiştir.
Bu madde kapsamında işçi, iş sözleşmesi sonlandırılırken kendisine bir sebep gösterilmemişse ya da gösterilen sebep geçerli bir sebep değilse mahkemeye işe iade davası dilekçesi ile başvurarak hakkını arama yoluna gidebilir ve işe iadesini talep edebilir.
Bununla birlikte yasa gereğince işveren, iş sözleşmesini yazılı usul ile feshetmek durumundadır. Eğer bu yasaya uyulmamışsa, yani fesih yazılı bir şekilde gerçekleşmemişse, işçinin işe iade davası açma hakkı doğabilecektir.
İŞE İADE DAVA ŞARTLARI NELERDİR?
4857 sayılı İş Kanunun 18. Maddesinde geçerli fesih sebepleri düzenlenmiştir.
• Çalışanın İş Kanunu Kapsamında İşçi Olması Gerekmektedir,
• İşyerinde 30 veya Daha Fazla İşçi Çalışması Gerekmektedir,
• İşçinin En Az 6 Aylık Kıdeminin Olması Gerekmektedir,
• İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması Gerekmektedir,
4857 sayılı İş Kanunun 11. Maddesine göre belirsiz süreli iş sözleşmesi iş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak kurulmadığı sözleşmeye denir. İş güvencesi kapsamındaki işe iade davasından yararlanmak isteyen işçinin iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalıdır.
Belirli süreli iş sözleşmeleri esaslı bir neden olmadıkça birden fazla üst üste yapılamaz. Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilecektir. Bu durumunda Kanunda gösterilen diğer şartların da mevcut olması halinde işçi işe iade davası açabilecektir.
• İş Sözleşmesinin İşveren Tarafından Feshedilmesi Gerekmektedir
• Çalışanın Belirli Konumdaki İşveren Vekillerinden Olmaması Gerekmektedir
İş Kanunun 18. Maddesine göre işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu Kanunun 18.maddesinden, 19.maddesinden, 21. Maddesinden ve 25.maddesinin son fıkrası uygulanmaz. Bu kişiler işe iade davasının hükümlerinden faydalanamamaktadır.
• Feshin Geçerli Nedene Dayanmaması Gerekmektedir
4857 sayılı İş Kanunun 18. Maddesine göre “belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.“
İş Kanunun 18. Maddesinin gerekçesine göre işçinin yeterliliğinden ve davranışlarından kaynaklanan geçerli sebepler 25.maddede belirtilenlerin dışında kalan ve işyerlerinde işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen sebeplerdir.
Bunlara örnek olarak;
İşçinin Yetersizliğinden Kaynaklanan Sebepler: Ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışma; gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olma, işe yoğunlaşmasının giderek azalması; işe yatkın olmama; öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği örnek olarak gösterilebilir.
İşçinin Davranışlarından Doğan Sebepler: işverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak; işyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek; arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak; işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek; işyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek örnek olarak gösterilebilir.
Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2004/27599 Esas 2005/1413 sayılı Kararında “İşçinin iş sözleşmesi diğer bir işçi ile tartışmasından kaynaklandığından haklı değil geçerli bir fesihten söz edilebilir.“ kararını vermiştir.
İşletme, İşyerinin ve İşin Gereklerinden Doğan Sebepler: sürüm ve satış olanaklarının azalması; talep ve sipariş azalması; enerji sıkıntısı, yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması; işyerinin daraltılması; yeni teknolojinin uygulanması; işyerlerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi; bazı iş türlerinin kaldırılması gibi sebepler olabilecektir.
İŞE İADE DAVASI AÇMA SÜRESİ NEDİR?
İş sözleşmesi feshedilen işçi, geçersiz olduğunu düşündüğü fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 AY içinde işe iade davası açmalıdır. İşçi için dava açma süresinin başlangıcı feshin tebliğ tarihidir.
İŞE İADE DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
İşe iade davasının açılacağı mahkemeler öncelikle İş mahkemeleridir. Dava işyerinin ya da işverenin adresinde bulunan iş mahkemelerinde açılmalıdır. Fakat iş mahkemesi her yerde bulunmayabilir, özellikle kırsal kesimler ya da görece küçük yerlerde iş mahkemesi bulunmadığından işe iade davası açılacak mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesi olmaktadır.
İşe İade Davası Hangi Durumlarda Açılabilir
Av. Hande SAVAŞ
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
