Müdahalenin Men’i Davası (El Atmanın Önlenmesi)
Bir kişinin sahibi olduğu malı üzerinde bir başkasının haksız olarak saldırıda bulunarak, mal sahibinin kullanmasını engellemesi üzerine; malik bu durumun düzeltilmesini isteyebilir. Malikin açacağı el atmasının önlenmesi (müdahalenin meni) davası ile bu haksız saldırıyı önleyebilir.
Mal üzerinde haksız saldırıda bulunan kişinin kötüniyetli olması aranmaz, haksız olması yeterlidir.
Örneğin bahçenizdeki ürünlerinizin bir başkası tarafından haksız olarak toplanması, komşu tarlanın sahibinin sizin tarlanızın sınırlarını ihlal etmesi, kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde müteahhittin sözleşmeye aykırı davranması, miras kalan taşınmazlarda mirasçılardan birinin malın tamamını yahut hakkından fazla kullanması, idarenin kamulaştırma olmadan arsanız üzerinden yahut altından su borusu döşemesi gibi haller örnek olarak verilebilir.
Müdahalenin Meni Davası Şartları:
- haksız bir saldırı olması,
- Haksız müdahalenin hala devam ediyor olması,
- Davacının mal üzerinde mülkiyet hakkı olduğunu ispat etmesi (sınırlı ayni hak sahipleri tarafından da bu dava açılabilir. Örneğin hakkın konusu eşyayı kullanma hakkı olan, oturma hakkı olan, geçit veyahut mal üzerinde rehin hakkı olan kişilerin mal üzerinde sınırlı ayni hakları vardır.)
- Bu şartların sağlanması halinde malın maliki yahut sınırlı ayni hak sahipleri tarafından müdahalenin meni davası açılarak haksız saldırı önlenebilir.
Müdahalenin meni davasında başka taleplerde bulunulması da mümkündür. Ecrimisil tazminatı gibi somut olayın şartlarına göre müdahalenin meni davasında talep edilebilir.
Bazı durumlarda da dava açılmadan önce ihtarname gönderilmesi gerekebilir. Somut olayın özelliklerine göre ihtarname gönderilmesine gerek olup olmadığı incelenmelidir.
Örneğin müdahalenin meni davasında ecrimisil tazminatı talep edilecekse dava açılmadan önce haksız saldırıda bulunan kişiye ihtarname gönderilmelidir.
Mal üzerinde elbirliği mülkiyet hali varsa her malik tek başına açabileceği gibi ayrı ayrıda açabilir. Yahut paylı mülkiyet varsa yine paydaşlar birlikte dava açabileceği gibi ayrı ayrı da açabilir.
Dava devletin haksız müdahalenin karşı açılacaksa örneğin arsanızın altından yahut üstünden kamulaştırma olmadan bir su kanalı geçirdiğini düşünelim bu halde dava devlete karşı açılır. Devletin Kamulaştırmasız el atması hükümlerine göre dava görülür.
Mal üzerinde rehin hakkı tesis edilmişse ve malın sahibinin mal üzerinde haksız bir müdahalesi bulunuyorsa rehin hakkı sahibi bu davayı malike karşı açabilir.
Müdahalenin Meni Davasını Kim Açabilir?
Müdahalenin meni davasını açacak olan kişinin mal üzerinde mülkiyet hak ve yetkisi olmalıdır. Dava malikin mirasçıları tarafından da açılabilir. Bu davayı açmak isteyen kişinin tapu kayıtlarında malik olarak gözükmesi gerekmektedir.
Sınırlı ayni hak sahiplerinin de bu davayı açması mümkündür. Örneğin hakkın konusu eşyayı kullanma hakkı olan, oturma hakkı olan, geçit veyahut mal üzerinde rehin hakkı olan kişilerin mal üzerinde sınırlı ayni hakları vardır.
Paydaşlar Arasındaki Müdahalenin Meni Davası
Paylı mülkiyete tabi taşınmazda paydaşlardan biri yahut bir kaçı diğer paydaşlarının payına karşı haksız bir saldırıda buluyorsa; bu paydaşlara karşı müdahalenin meni davası açılarak haksız saldırı önlenebilir. Öncelikle paydaşlar arasında malın paylaşımına yahut kullanımına ilişkin olarak bir anlaşma olup olmadığına bakılır. Çünkü buna göre el atmanın mevcut olup olmadığı tespit edilecektir. Paydaşlar arasında mala ilişkin bir anlaşma yoksa; Yargıtay’a göre ortaklığın giderilmesi davası açılmalıdır.
Tabi ki haksız saldırı paydaşlardan birinden kaynaklanmayıp paydaş olmayan bir 3. kişiden de kaynaklanabilir. Bu halde paydaşlardan her biri tek başına yahut birlikte müdahalenin meni davası açabilir.
Müdahalenin Meni Davasında Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
Müdahalenin meni davası haksız saldırının devamı süresince açılabilecek bir dava olduğu için zamanaşımı yahut hak düşürücü süre bulunmamaktadır.
Müdahalenin Meni Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme
Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi,
Mal taşınır ise davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
Asliye hukuk Mahkemesi genel görevlidir.
Devlete karşı açılacaksa İdare Mahkemesi görevlidir.
Kat mülkiyetinden kaynaklanan hallerde Sulh Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Müdahalenin Men’i Davası (El Atmanın Önlenmesi)
Yargıtay Kararı
Dava Kiracıya Açılsa Bile Malın Maliki de Davaya Dahil Edilmelidir.
- 5. Hukuk Dairesi 2020/9242 E. , 2021/10970 K.
Davacı dava dilekçesinde, davalının binada 4 adet dairesi ve 1 tane dükkanının olduğunu, girişi zincir ile kilitleyerek aracını apartmanın otoparkına koydurtmadığını, anahtarı kimseye vermediğini, binanın sığınağına kendi özel eşyalarını koyup kimseye kullandırtmadığını, kendisine ait kömürlüğü de işgal edip kömürlük önünü bahçe olarak kullandığını beyanla, müdahalenin önlenmesine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece davanın kısmen kabulü ile 10.07.2019 tarihli rapor esas alınarak …İli,…İlçesi, … Mahallesi,…… Sokak no: 22, (tapunun 5133 ada, 11 nolu parsel üzerinde) de bulunan binada maliki … olan 1 nolu işyeri, zemin katta sığınak ve kömürlük olarak ayrılmış ortak alanlar ile binanın ön yol cephesindeki ortak alanda, maliki … olan 2 nolu işyeri ise binanın ön yol cephesindeki ortak alana davalı tarafından yapılan el atmanın önlenmesi ile bu yerlerin apartmanın ortak kullanımına sunulması için boş olarak teslimine, davanın bu yönden kabulüne, usulüne uygun açılmayan yönetici seçimi konusundaki talep hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, kararı davalı … vekili temyiz etmiştir.
Mahkemenin 12/04/2016 tarihli davanın kısmen kabulüne ilişkin kararının temyizi üzerine, Yargıtay (kapatılan) 20. Hukuk Dairesinin 2017/2713 E.- 2018/4002 K. sayılı ilamı ile , “…davalının faydalandığı bağımsız bölüm maliklerinin davaya dahil edilmediği anlaşılmıştır.
Bu tür davalarda yargılama sonucu verilecek karar malikin de hukukunu yakından ilgilendirdiğinden mahkemece usul ekonomisi de gözetilerek kiralanan bağımsız bölümün malikinin de davaya dahil edilip, taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esasına girilerek gerekirse yeniden keşif yapılması sureti ile davalının ortak alanlardaki kullanım payını aşıp aşmadığının araştırılması, tüm deliller toplanarak oluşacak sonuç doğrultusunda bir karar verilmesi gerekirken, taraf teşkili sağlanmadan, eksik araştırma ve inceleme sonucu işin esası hakkında davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.” gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiştir.
Müdahalenin Men’i Davası (El Atmanın Önlenmesi)
