Haksız Arama Suçu
Haksız arama
Madde 120- Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü veya eşyasını arayan kamu görevlisine üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.
Haksız arama suçu kamu görevlisi tarafından işlenebilen özgü bir suçtur. Buna göre bir kamu görevlisinin hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünü yahut eşyasını araması gerekir. Bu halde suç iki şekilde gerçekleşir:
- Hukuka aykırı olarak bir kimsenin üstünün aranması
- ,Hukuka aykırı olarak bir kimsenin eşyasının aranması.
Kamu görevlisinin bu suçu işlerken hukuka aykırı olarak yapması gerekir. Yani yasalara aykırı olacak şekilde hareket etmesidir. Kanunun izin verdiği hallerde suç oluşmayacaktır. Kamu görevlisinin görevini kötüye kullanarak, kendisine verilmiş olan yetkiyi aşmasıdır. Örneğin görevlendirilmediği bir bölgede insanlara üst, eşya araması yapması.
- Suç işlendikten sonra kişilerin üstünün ve eşyalarının aranabileceği CMK madde 116 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
CMK Madde 116 – (1) Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makul şüphe varsa; şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, işyeri veya ona ait diğer yerler aranabilir.
Önleme Araması
Yine suç işlenmesinin önlenmesi için Polis vazife ve selahiyet kanunu madde 9 ve devamına göre aramanın nasıl, nerelerde yapılacağı düzenlenmiştir. Buna göre Sulh ceza hakiminin kararı gerekir. Ancak hakimin kararının beklenmesinde sakında doğacak hallerde mülki amirinde yazılı emri ile arama yapılabilir. Arama kararında makul sebeplerin oluştuğu gösterilmek zorundadır. Arama sebebi, konusu, yapılacağı yer, zaman, süre arama talep yazısında mutlaka belirtilmelidir. Önleme araması yapılacak yerlerde yine kanunda belirtilmiştir. Buna göre;
- 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu kapsamına giren toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin yapıldığı yerde veya yakın çevresinde.
- Özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları veya sendikaların genel kurul toplantılarının yapıldığı yerin yakın çevresinde.
- Halkın topluca bulunduğu veya toplanabileceği yerlerde
- Eğitim ve öğretim özgürlüğünün sağlanması için her derecede eğitim ve öğretim kurumlarının idarecilerinin talebiyle ve 20 nci maddenin ikinci fıkrasının (A) bendindeki koşula uygun olarak girilecek yüksek öğretim kurumlarının içinde, bunların yakın çevreleri ile giriş ve çıkışlarında.
- Umumî veya umuma açık yerlerde.
- Her türlü toplu taşıma araçlarında, seyreden taşıtlarda
Konutta ve yerleşim yerlerinde, kamuya açık olmayan yerlerde önleme araması yapılamaz. Spor karşılaması, miting, festival, yürüyüş gibi toplulukların oluştuğu hallerde gecikmesinde sakınca bulunan hallerden sayılır. Bu nedenle mülki amir emri ile arama yapılabilir. Güvenliğin sağlandığı binalarda, herhangi bir emir karar olmaksızın arama yapılabilir.
Özel Güvenlik Görevlilerinin Arama Yapma Yetkisi
Özel güvenlik hizmetlerinin kanunda belirtilen şartlar altında arama yapma yetkisi vardır. Özel güvenlik görevlilerinin kendine özgü kanunu vardır.
Özel Güvenlik Hizmetleri Kanunu madde 7’ye göre;
- Güvenliğini ve korumasını sağladıkları alanlara girmek isteyenleri duyarlı kapıdan geçirme, üstlerini dedektör, x ray benzeri cihazlarla arama,
- Toplantı, konser, cenaze, düğün ve benzeri etkinliklerde kimlik sorma, x ray, dedektör ve benzeri araçlarla üst eşya araması yapma,
- Görev alanında, haklarında yakalama emri veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama.,
- Hava meydanı, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulaşım tesislerinde kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından veya benzeri güvenlik sistemlerinden geçirme.
Haksız Arama Suçunun Soruşturulması
Kanun tarafından kendilerine verilen veya kanun dairesinde kendilerinden istenen adliye ile ilgili görev veya işlerde kötüye kullanma veya ihmalleri görülen kamu görevlileri ile Cumhuriyet savcılarının sözlü veya yazılı istem ve emirlerini yapmakta kötüye kullanma veya ihmalleri görülen kolluk âmir ve memurları hakkında Cumhuriyet savcıları tarafından soruşturma yapılır. (CMK 161/5)
Haksız Arama Suçunda Görevli Mahkeme
Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yargılama görülür.
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
