Vergi Uyuşmazlıklarında İzaha Davet
İzaha davet; vergi incelemesinden önce mükellefin durum hakkında bilgi vermesi için davet edilmesidir.
Vergi idareleri ve mükellefler arasında çıkan uyuşmazlıklar 2 yolla çözümlenebilir. Bir tanesi yargısal yolla diğeri ise idari çözüm yoludur. Uyuşmazlığın idari çözüm yolu ile çözümlenmesi sürecin daha kısa sürmesini ve az maliyetli olmasını sağlar. İzaha davette vergi uyuşmazlıklarında uygulanabilecek idari çözüm yollarından birisidir.
İzaha davet, yetkili merciler tarafından mükellefin vergi zıyai meydana geldiği şüphesi yaratan bir durumun tespit edilmesi halinde, vergi incelemesi başlamadan yani takdir komisyonlarına sevk edilmeden ve 3. kişiler tarafından ihbar yapılmadan önce mükellefin durum hakkında bilgi vermesi için davet edilmesine denir. Yani mükellef hakkındaki vergi ziyaının gerçek olması halinde hakkında cezalı vergi tarhiyatı kesilmeden önce mükellefe açıklama imkanı sunulmasıdır.
İzaha Davetin Şartları
- Vergi ziyaına uğradığına dair emareler bulunması
- Vergi ziyaına ilişkin olarak merciler tarafından ön tespit yapılmış olması gerekir.
- Mükellefin hakkında ihbar yahut şikayet olmamalıdır.
- Vergi incelemesi başlamadan veya takdir komisyonuna durumun sevki olmadan önce izahata davet gerçekleşmelidir.
Bu şartların sağlanması halinde mükellef hakkında izaha davet yapılabilir. İzaha davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük süre içerisinde izahta bulunulması durumunda, yapılan izah değerlendirilerek değerlendirme sonucunu içeren yazı mükellefe tebliğ edilir.
İzahata Davette Süreç Nasıl İşler
İzahata davet sürecinin başlaması için öncelikle yetkili merciler tarafından vergi ziyaına ilişkin olarak ön tespit yapılmış olması gerekir. Ön tespiti; vergi incelemesi yapmaya yetkili kişiler tarafından yapılabilir. İnceleme ise Ön tespit ve izah değerlendirme komisyonu tarafından yapılır. Bu komisyon mükellefin vergi zıyaında bulunup bulunmadığı tespit eder. Bulunduğuna dair bir tespit yapılırsa; Ön tespit ve izah değerlendirme komisyonu tarafından “izaha davet yazısı” düzenlenir. Düzenlenen bu yazı mükelleflere tebliğ edilir. Komisyon tarafından izaha davet kapsamında haklarında ön tespit yapılanlara, gerekli açıklamaların yer aldığı “İzaha Davet Yazısı” Vergi Usul
Kanunu hükümleri uyarınca tebliğ olunur. Tebliğde mükellefe 30 günlük süre tanınır. 30 günlük süre içerisinde izaha davet teklifine olumlu dönüş yapılması halinde komisyon tarafından yeniden bir inceleme başlatılır. Ön tespit ve izah değerlendirme komisyonu yeniden yaptığı değerlendirme sonucunda mükellef hakkında vergi zıyaına neden olmadığı tespit edilirse; vergi incelemesi için takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmaz.
İzaha Cevap Ve İzahın Değerlendirilmesi
İzahata davet yazısını tebliğ alan mükellefe 30 günlük süre tanınır. İzahın değerlendirilmesi için komisyona tanına süre ise en fazla 45 gün olabilir.
- Ön tespit ve izah değerlendirme komisyonu mükellefin yapmış olduğu izahını yeterli görürse ve vergi zıyaı oluşmadığını tespit ederse vergi incelemesi ve takdir komisyonuna sevk edilmeyeceğine dair yazıyı mükellefe gönderir.
- Eğer komisyon, mükellefin izahını yeterli görmezse ve beyanname vermesi gerekli görürse vergi beyannamesi eksik yahut hiç verilmemişse tamamlanması istenir. Mükellef 30 gün içerisinde yazılan hususları tamamlaması gerekir. Bu halde de mükellefe kesilecek olan vergi zıyaı cezasında indirim yapılır. Zıyaa uğratılan verginin %20 si ile sınırlı tutulur. Mükellef ödeme süresini kaçırdığı vergiler için gecikme zammı ile ödeme yapması gerekir.
- Mükellef vergi zıyaında bulunmuşsa ve komisyonun verdiği 3 günlük süre içerisinde beyannamesini sunmamış yahut eksikliklerini gidermemişse dosya vergi incelemesi veya takdir komisyonuna sevk edilir. Mükellef beyannamesini sunmuş ancak komisyon tarafından tespit olan vergi miktarından daha düşük olarak sunmuşsa yine inceleme yahut takdir komisyonuna sevk gerçekleşir.
İzahın Reddi Üzerine Açılabilecek Davalar
İzaha davet idarenin “hazırlayıcı işlemi” niteliğindedir. Bu nedenle idari yargıda dava konusu olamaz. Ancak mükellef izahatı yapmış ve vergi idaresi tarafından reddedilmiş ise bu sonuç mükellef aleyhine sonuç doğurabilir nitelikte olduğu için izahın reddi işlemine karşı vergi mahkemelerinde iptal davası açılabilir.
Vergi mahkemelerinde dava açıldığı zaman yürütme kendiliğinden durur. Bu nedenle dava açıldıktan sonra cezalı vergi tarhı yapılamaz. İzahın reddine dair kararın tebliğ edildiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içerisinde dava açılmalıdır.
Vergi Uyuşmazlıklarında İzaha Davet
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
