Tecavüzün Tespiti Davası
Eser Nedir?
Eser sahiplerinin hakları 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda düzenlenmektedir. Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.
FSEK Madde 1/B – Eser: Sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan
her nevi fikir ve sanat ürünlerine eser denir.
Bir eserin bu kanun kapsamında korunuyor olabilmesi “sahibinin hususi özelliklerini taşıyor olması” gerekir. Aynı zamanda diğer eserlerden ayrılan ayırt edici özelliklerinin bulunmalıdır.
Kanunda sayılan fikir ve sanat eserleri şunlardır:
- İlim ve edebiyat eserleri
- musiki eserler
- güzel sanat eserleri
- sinema eserleri
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eserler, yaratıldığı andan itibaren doğal bir korumadan yararlanırlar. Yani bu eserler korumasını kanundan almaktadır. Eserin herhangi bir kuruma tescil ettirilmesine gerek yoktur. Tescil sağlanmasa bile eser ve eser sahibinin hakları kanun gereği korunur.
Tabi ki isteğe bağlı olarak eserlerinde tescili sağlanabilir. Bu sadece ispat açısından kolaylık sağlar.
Fikir ve sanat eserlerinin koruma süresi, eser sahibi yaşadığı sürece korunur. Ölümünden sonra ise 70 yıl boyunca korunur.
Eser sahibinin tüzel kişi olması halinde koruma süresi, aleniyet tarihinden itibaren 70 yıldır. Sahibinin ölümünden sonra alenileşmişse koruma süresi, aleniyet kazanılmasından itibaren 70 yıldır.
Fikir ve sanat eserlerinin koruma süresi alenileşmesiyle birlikte başlar. Koruma süresinin dolmasıyla birlikte eser sahibinden izin alınmaksızın herkes tarafından kullanılabilir hale gelir.
Fikir Ve Sanat Eserlerinin İhlali Halinde Açılabilecek Hukuk Davaları
Fikir ve sanat eserleri kapsamında korunan eserlerin ihlal edilmesi halinde hak sahibi çeşitli davalar açarak, bu ihlali ortadan kaldırabilir.
Eser Sahibinin Tespiti Davası
- Eser Sahibinin Tespit Davası
Eserin kimin tarafından meydana getirildiği konusunda uyuşmazlık varsa “eser sahibinin tespiti davası” açılabilir. Eser sahibi olduğunu iddia eden kişi bu davayı açarak, hakkın tespitini isteyebilir. Bu dava bir tespit davasıdır. Yani eserin sahibi olduğunu ileri süren kişi bu davayla birlikte diğer kişilerin hak sahibi olduğunu iddia etmesini önler.
Eseri meydana getirdiğini ileri süren kişi ölmüşse; tayin edilmiş olması halinde vasiyeti tenfiz memuru yoksa eş, çocukları, mansup mirasçıları, anne/baba, kardeşleri tarafından tespit davası açılabilir. Davanın kazanılmasıyla birlikte bu kişiler, eser sahibinin ölümünden itibaren 70 yıl kendi namlarına kullanabilirler.
- Tecavüzün Tespiti
Eser sahibinin mal ve manevi haklarına karşı tecavüz edilmesi durumunda, tecavüzün tespit edilmesi mahkemeden istenebilir. Bu davanın açılabilmesi için tecavüzün varlığı yeterlidir.
- Tecavüzün Önlenmesi Ve Kaldırılması Davası
Eser sahibinin mali ve manevi hakları vardır. Eseri çoğaltama, yayma veya eserin adını belirleme gibi hakları vardır. Bu hakların kullanılması ancak eser sahibine aittir. Bu hakların eser sahibinin izni olmaksızın kullanılması halinde esere tecavüz oluşacaktır. Esere tecavüz olması halinde hak sahibi bunun önlenmesini dava yoluyla isteyebilir. Aynı zamanda henüz başlamamış ancak başlama tehlikesi olan tecavüzler içinde bu dava açılabilir. Başlamış tecavüzün devamı önlenebilir ve sonuçlarının ortadan kaldırılması istenebilir. Tecavüz sona ermesine rağmen etkileri hala devam ediyorsa tecavüzün önlenmesi ve kaldırılması davası açılması gerekir.
Tecavüzün önlenmesi ve kaldırılması davası, hak ihlalinde bulunan kişiye karşı açılabilir. Ancak tecavüze sebep olan hizmetlerin ifa edildiği işletmenin temsilcisi veya çalışanlarına karşı da bu dava açılabilir. Bu davanın açılabilmesi için tecavüzü gerçekleştiren kişinin kusurlu olması gerekmez.
- Tazminat Davası
Telif hakkına tecavüz edilmesiyle birlikte hak sahibinin maddi veya manevi hakları ihlal edilebilir. Tazminat davası eser sahibinin manevi ve mali haklarına hukuka aykırı bir saldırı gerçekleşmesi halinde zararın tazmini için açılır. Mali hakların ihlali halinde Borçlar Kanunu’nun haksız fiil hükümlerine göre zararın tazmini istenir. Haksız fiil hükümleri gereği hak ihlalinde bulunan kişi kusurlu olması gerekir.
Tazminat davası eser sahibinin kendisi veya ölmesi halinde mirasçıları tarafından açılabilir. Aynı zamanda mali hak sahibi veya tam lisans sahibi de tazminat davası açabilir.
Tecavüzün Tespiti Davası
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
