İcra Mahkemesi Hâkimi Nasıl Reddedilir?
İş Görmekten Memnuiyet Nedir?
İcra ve iflas işlerine bakan memur ve müstahdemlerin hangi yasak işlemleri ve kime ait işlemleri yapamayacakları İcra İflas Kanunu’nun 10. ve 11. maddesinde düzenlenmiştir.
İş görmekten memnuiyet :
İİK Madde 10 –
İcra ve iflas işlerine bakan memur ve müstahdemler
1. Kendisinin,
2. Karı veya kocasının, nişanlısının yahut kan ve sıhri usul ve füruunun veya üçüncü derece dahil olmak üzere bu dereceye kadar olan kan ve sıhri civar hısımlarının,
3. Kanuni mümessili veya vekili yahut müstahdemi bulunduğu bir şahsın,
Menfaati olan işleri göremeyip derhal icra mahkemesine haber vermeye mecburdur. İcra mahkemesi
müracaatı yerinde görürse o işi diğer bir memura, bulunmayan yerlerde katiplerinden birine verir.
İcra ve iflas işlerine bakan memur ve müstahdemler; kendisinin, eşinin, nişanlısının veya kan hısımı ve kayın hısmının 3. dereceye kadar olan kişilerin menfaati olan işleri göremez. Yine bunun haricinde kanuni mümessili veya vekili olarak bir şahsın işlerini göremez menfaatine olan işleri yapamaz. Çünkü bu durumda tarafsızlığını kaybetmiş olur. Bu durumda derhal icra mahkemesine kendisinin haber verilmesi gerekir. İcra mahkemesi de uygun görmesi halinde işi, o memurdan alır ve başka bir memura verir.
İcra ve iflas işlerine bakan memur ve müstahdemlerin kanunda sayılan bu kişilerin menfaatine işlemler gerçekleştirmesi halinde ne yapılabilir?
Örneğin icra memuru kanunda işlerine bakmakta yasaklı olduğu kişilerden birinin işlemlerini gerçekleştirmiş olsun. Bu durumda icra memurunun kendisinin İcra Mahkemesine gidip durumu haber vermesi gerekiyor. Ancak vermemişse taraflar işlemin yapıldığını öğrendikleri andan itibaren 7 gün içerisinde İcra Mahkemesine şikayet edilmelidir. Eğer bu süre içerisinde şikayet yoluna müracaat edilmezse yapılan işlem geçerli olur.
Bu düzenleme içerisinde icra mahkemeleri dahil edilmemiştir. Sadece icra dairesini içine alan bir düzenlemedir. Zira icra mahkemeleri için ayrı bir hüküm düzenlenmiştir.
İş Görmekten Memnuiyet
İcra Mahkemesi Hâkiminin Reddi Nedir?
İİK Madde 10/a –
İcra mahkemesi hâkimi reddedildiği takdirde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunundaki hükümler
uygulanır. Ret talebinde bulunan, dilekçesinde ret sebeplerini delilleri ile birlikte bildirmek zorundadır.
Ret talebinin reddi hakkındaki karara karşı istinaf yoluna başvurulması, hâkimin işe bakıp karar vermesine engel değildir. Ret talebinin reddi hakkındaki kararın kaldırılması hâlinde reddedilen hâkimin verdiği
karar yerine getirilmez. Bu durumda dosya, bölge adliye mahkemesince icra mahkemesinin başka bir dairesine, o yerde icra mahkemesinin başka bir dairesi yoksa en yakın icra mahkemesine gönderilir. 40 ıncı madde
hükümleri kıyas yoluyla uygulanır.
İcra mahkemesi hakiminin reddi sebepleri düzenlenmemiştir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenmiş olan hakimin reddi sebepleri hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Hâkimin tarafsızlığından şüpheyi gerektiren önemli bir sebebin bulunması hâlinde, taraflardan biri hâkimi reddedebileceği gibi hâkim de bizzat çekilebilir.
- Davada, iki taraftan birine öğüt vermiş ya da yol göstermiş olması.
- Davada, iki taraftan birine veya üçüncü kişiye kanunen gerekmediği hâlde görüşünü açıklamış olması.
- Davada, tanık veya bilirkişi olarak dinlenmiş veya hâkim ya da hakem sıfatıyla hareket etmiş olması; uyuşmazlıkta arabuluculuk veya uzlaştırmacılık yapmış bulunması.(1)
- Davanın, dördüncü derece de dâhil yansoy hısımlarına ait olması.
- Dava esnasında, iki taraftan birisi ile davası veya aralarında bir düşmanlık bulunması.
Hâkimin reddi talebi, reddi istenen hâkim katılmaksızın mensup olduğu mahkemece incelenir. Hakimin reddedilmesi halinde hakim davadan hemen elini çekmez. Hakimin reddine ilişkin verilmiş olan dilekçe karşı tarafa da tebliğ edilir. Karşı tarafın 1 hafta içerisinde cevap vermesi gerekir. Dosya daha sonra reddi istenen hakime gönderilir. Hakim ret sebeplerine ilişkin görüşünü bildirir ve dosyayı geri yazı işleri müdürlüğüne verir. Yazı işleri müdürü dosyanın incelenmesi için yetkili merciye iletir. Ret talebinin reddedilmesi halinde hakim dosyaya bakmaya devam eder. Bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak ret kararına karşı istinafa başvurulması hakimin işe bakmasına engel değildir.
Memnu İşler Nedir?
İİK Madde 11 – Tetkik vazifesini gören hakimler ve icra ve iflas memur ve müstahdemleri,
dairelerince takip edilmekte olan bir alacak veya satılmakta bulunan bir şey hakkında kiminle
olursa olsun kendileri veya başkaları hesaplarına bir akit yapamazlar. Yaparlarsa hükümsüzdür.
Bir takip sırasında bütün icra memurları, hakimler; alacaklı ve alacaklıların ve borçluların menfaatlerini eşit olarak gözetmek zorundadır. Takip işlemlerini yaparken gözetmeleri gereken şey alacaklı ve borçlunun menfaatidir. Bu nedenle borçlu ve alacaklı arasındaki dengenin kurulması gerekir. Bu noktada icra mahkemesi hakiminin ve icra müdürünün, yardımcılarının, katiplerin; dairelerinde takip edilmekte olan bir alacak veya satılmakta olan bir şey hakkında ne kendileri ne de başkasının hesabına işlem veya sözleşme yapamaz. Örneğin, borçluya ait bir taşınmazın haczedilip satış aşamasına geçildiğini düşünelim. Bu satış işlemlerinin takip edildiği icra dairesinin müdürünün bu evi almak için açık arttırmaya katılması kanunen yasaktır. Eğer katılmış ve evi olmuş olsa bile bu işlem geçersiz olacaktır. Yani tarafların İcra Mahkemesine şikayet etmesine bile gerek yoktur. Yapılan işlem kendiliğinden geçersiz olacaktır.
Kendi İcra Dairesi Tarafından Gerçekleştirilen Bir Satış İşlemine İcra Müdürünün Kızı Katılabilir Mi?
Kanunun lafzına bakıldığında icra mahkemesi hakimi, icra müdürü, yardımcılarının, katiplerinden bahsedilmektedir. İcra müdürünün kızının açık arttırmaya katılarak kendi hesabına işlem yapılması kanunda yasaklanmamıştır. Ancak yine de İcra İflas Kanunu’nun 10. maddesi çerçevesinde değerlendirilecek olursa icra müdürünün altsoyunun menfaatine olan işlemlerini görmesi yasaktır. Zira tarafsızlığın bozulması söz konusu olacaktır. Kendi dairesi tarafından yürütülen bir satış aşamasında İcra müdürünün, ihaleyi kızının kazanmasını sağlayabilir.
İcra Mahkemesi Hâkimi Nasıl Reddedilir?
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
