İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davası 2023
Menfi tespit davası, İcra İflas Kanunu’nun 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bir hak ve alacağın veya hukuki ilişkinin yokluğunun tespiti için açılır. Bir alacağın varlığı için müspet tespit davası; yokluğunu ispat etmek için menfi tespit davası açılır. Bir kişi gerçekte var olmayan bir borç veya geçersiz bir hukuki ilişkiden ötürü icra takibine maruz kalınmış olabilir. Bu halde borçlu menfi tespit davası açarak, borçlu olmadığını ispatlayabilir.
Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır?
İcra takibinden önce veya takip sırasında ya da takip sonrasında menfi tespit davası açılabilir. Menfi tespit davasının açılabilmesi için borçlunun davayı açmakta hukuki bir yararı bulunması gerekir.
Madde 72 –
Borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir.
İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasına bakan mahkeme, talep üzerine alacağın
yüzde on beşinden aşağı olmamak üzere gösterilecek teminat mukabilinde, icra takibinin durdurulması hakkında ihtiyati tedbir kararı verebilir.
Menfi Tespit Davası Kime Karşı Açılır?
Menfi tespit davasında davacı olan kişi borçludur. Borçlu bu davayı alacaklıya karşı açar.
İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davası
Menfi tespit davasının icra takibinden önce açılabilmesi için alacaklının kendisine icra takibini başlatacağına yönelik bir tehlike olması gerekir. Borçlunun menfi tespit davasını açmakta hukuki bir yararı olması gerekir. Örneğin alacaklı icra takibi başlatmadan önce elinde borca ilişkin bir belge olduğunu ve ödemesi gerektiğini bildirmiş olabilir. Bu durumda borçlunun hukuki yararı var kabul edilir.
İcra Takibinden Sonra Açılan Menfi Tespit Davası
Bir kişiye icra takibinin başlatılmış olması menfi tespit davasını açmak için yeterli bir hukuki yarar olarak kabul edilmez. Zira icra takibi başlatıldığında itiraz üzerine takip durdurduktan sonra alacaklı itirazın iptali davası açabilir. Bu halde menfi tespit davasına gerek kalmaz.
İlamsız icra takibinin başlatılmasıyla birlikte borçluya ödeme emri gönderilir. Borçlu ödeme emrine 7 gün içerisinde itiraz edebilir. Daha sonra alacaklı takibe devam etmek için itirazın kaldırılmasını veya itirazın iptali davası açabilir. Ancak borçlu 7 günlük süreyi kaçırmışsa takip kesinleşir ve haciz aşamasına geçilir. Bu durumda borçlu menfi tespit davasını açmakta hukuki yararı vardır.
İcra Takibinden Sırasında Açılan Menfi Tespit Davası
Alacaklının elinde İcra İflas Kanunu madde 68’de belirtilen belgelerden birisi varsa başlatılan takibe itiraz edilse dahi itiraz yeterli olmayabilir. Zira alacaklı bu durumda itirazın kaldırılması yoluna başvurabilir. İtirazın kaldırılmasında verilen kararlar maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediği için alacaklı genel mahkemelerde yeniden dava açabilir. Bu nedenle borçlunun menfi tespit davasını açmakta hukuki yararı olduğu kabul edilir. Dolayısıyla borçlu ödeme emrine itiraz ettikten sonra menfi tespit davasını açabilir.
Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda borçlu söz konusu takibe itiraz veya şikayet ettiğinde takip durmaz. Bu nedenle menfi tespit davası açılabilir.
Menfi Tespit Davası Açıldığında İcra Takibi Durur Mu?
Menfi tespit davasının açılmasıyla icra takibi durmaz. Ancak borçlunun talebi ile söz konusu olur. İcra takibinden önce açılan menfi tespit davasında alacağın en az %15’i kadar teminat gösterilerek, ihtiyati tedbir kararı istenebilir. Böylece icra takibi duracaktır.
İcra takibinden sonra açılan menfi davasında ihtiyati tedbir kararı ile icra takibi durdurulamaz. Ancak borçlu, alacak miktarının en az %15’ini teminat olarak göstererek, icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmesini engelleyebilir. Yani icra takibinde bütün işlemlere devam edilir. Ancak haciz işlemleri sonunda alınan para icra veznesinde tutularak, alacaklıya verilmez.
Menfi Tespit Davasının Sonuçları
Dava alacaklı lehine neticelenirse ihtiyati tedbir kararı kalkar. Buna dair hükmün kesinleşmesi halinde alacaklı ihtiyati tedbir dolayısıyla alacağını geç almış bulunmaktan doğan zararlarını gösterilen teminattan alır. Alacaklının uğradığı zarar aynı
davada takdir olunarak karara bağlanır. Bu zarar herhalde yüzde yirmiden aşağı tayin edilemez.
Dava borçlu lehine hükme bağlanırsa derhal takip durur. İlamın kesinleşmesi üzerine münderecatına göre ve ayrıca hükme hacet kalmadan icra kısmen veya tamamen eski hale iade edilir. Borçluyu menfi tespit davası açmaya zorlayan takibin haksız ve kötü niyetli olduğu anlaşılırsa, talebi üzerine, borçlunun dava sebebi ile uğradığı zararın da alacaklıdan tahsiline karar verilir. Takdir edilecek zarar, haksızlığı anlaşılan takip konusu alacağın yüzde yirmisinden aşağı olamaz.
Menfi Tespit Davası Zamanaşımı
Menfi tespit davasının açılması için zamanaşımı süresi yoktur.
Menfi Tespit Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
İcra takibinden önce açılan menfi tespit davası; davalının yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılır.
İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davası; takibin başlatıldığı icra dairesinin bağlı olduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılır.
İcra Takibinden Önce Açılan Menfi Tespit Davası
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
