Mirasçılıktan Çıkarma Nedir – Üsküdar Avukatı
Miras Nedir?
Bir kimsenin, ölümü üzerine varislerine kalan haklar, malları ve borçlarıdır. Yasal kabul edilen mirasçılar, kan bağı olan alt soy, hayatta olan eş, evlatlık kabul ettikleri ve devlettir. Mirasçılık sırası önce hayatta kalan kimselerin yakınlık derecesi dikkate alınarak değerlendirilir. Miras’ın bir kısmı vasiyet edilen bir kimseye de kalabilir. Bir kısmını almak üzere tayin edilen kimse ise, ‘mansup mirasçı’ diye anılır. Devlet, bir dereceden sonra kanuni mirasçılardan sayılır.
Miras Kimlere Verilir?
Ölen kişinin alt soyu dediğimiz, kendisinden üreyen, türeyen kişileri kapsar, yani onun çocukları ve torunları alt soyu ifade eder. Çocuklar kendi aralarında eşit miras hakkına sahiptir. Ölen kişinin kendinden önce ölmüş çocuğunun çocuğu yani torunu alt soya girer ve eşit derecede mirasa sahip olur.
Mirasçı Olabilmek İçin Şartlar
-Sağ olmak
-Hak ehliyetine sahip olmak yani kişinin borç altına girebilmesi için ehliyettir.
-Mirastan yoksun olmamak yani mirastan men edilmemek gerekir.
Miras Hukuku
Gerçek kişinin ölümü ve gaipliğe durumunda, bu kişiye ait olan malların kimlere ve nasıl intikal edeceğini düzenleyen hukuk dalına Miras Hukuku denmektedir. Miras hukuk dalında ölümden sonra malların intikalinin yapılması yanında ölümden önce düzenlenen ölüme bağlı tasarruflar konusu da işlenmektedir. Yasalarımızda ve miras hukukunda iki tür yasal mirasçıdan söz edilmektedir.
Bunlar yasal mirasçılar ve atanan mirasçılar olmaktadır.
Tereke Nedir Ve Nasıl Hesaplanır?
Kişiye bağlı olmayan ve mirasçılara intikal edebilen mal varlığına tereke denmektedir. Tereke, mirastır. Tereke denilince, ölen kişinin yani murisin mallarının, hak ve alacaklarının, aynı zamanda borçlarının bütünü anlaşılmalıdır.
Terekenin hesaplanması teknik bir konu olduğu için uygulamada net tereke hesabı bilirkişi marifetiyle yapılmaktadır. Net tereke belirlenirken terekenin aktifleri(mallar, paralar, alacaklar vs.) ve pasifleri (borçlar) bulunur ve aktiften pasifler çıkarılarak net tereke bulunur.
Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?
Mirasçılıktan çıkarma, miras bırakanın yapacağı bir vasiyetname ile saklı paylı mirasçısını mirasından mahrum etmesidir. Mirasçılıktan çıkarmanın yalnızca (eş, evlat vb) saklı paylı mirasçılar için bir önemi vardır. Saklı payı bulunmayan bir mirasçının mirastan men edilmesine gerek yoktur. Çünkü miras bırakan saklı payı olmayan mirasçıların miras payı hakkında dilediği gibi tasarruf edebilir, miras payını başkasına bağışlayabilir ya da başka bir kişiyi mirasçısı olarak gösterebilir.
Mirastan çıkarma Medeni Kanuna göre iki türlüdür.
-İlki herkesçe bilinen mirastan çıkarmadır. Miras bırakanın aile hukukundan doğan görevlerini ihmal ettiği için ya da kendisine karşı ağır bir suç işlediği için mirasçısını mirasından mahrum etmesi halidir.
-İkincisi ise mirastan mahrum edilen mirasçının menfaati için yapılan çıkarmadır. Bu ikinci halde miras bırakan borç içindeki mirasçının çocuklarını korumak için mirasçıyı mirasından mahrum eder ve onun miras payını çocuklarına verir.
Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri
Mirasçılıktan çıkarma, cezai çıkarma ve koruyucu çıkarma olarak ikiye ayrılır. Cezai çıkarma Türk Medeni Kanunun’nun 510.maddesine göre miras bırakanın saklı paylı mirastan ıskat edebilmesi için mirasçılıktan çıkarmanın koşulları mevcut olmalıdır.
TMK md.510 gereği mirastan çıkarma nedenleri şunlardır;
Mirasçı, miras bırakana ya da onun yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlerse. Burada eylemin ceza kanununda ağır su. olarak düzenlenmiş olması ya da ceza mahkemesi kararı bulunması şartı aranmaz. Bu suç aile ilişkileri ve bağları çerçevesinde her duruma özgü değerlendirilmelidir.
Yine miras bırakana ya da onun aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirmezse kişi mirastan çıkarılabilir. Kanundan doğan nafaka, yardım etme, aile onuru gözetme gibi yükümlülükler örnek verilebilir. Bu halde mirasçının ilgisizliği ve miras bırakanla hiç alakadar olmayışı gibi pasif davranışları da miras hukuku çerçevesinde karşılık bulmaktadır.
Mirasçılıktan çıkarma üç durumda söz konusu olabilir. Bu kapsamda mirasçılıktan çıkarmanın koşulları şunlardır;
1)Saklı Paylı Mirasçının Mirasçılıktan Çıkarılabilmesi İçin Mirasçının Miras bırakan Yahut Yakınlarına Karşı Ağır Bir Suç İşlemiş Olması
2)Saklı Paylı Mirasçının Miras bırakana ya da Ailesine Karşı Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerini Önemli Ölçüde Yerine Getirmemesi
3)Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma (Koruyucu Iskat)
Borç ödemeden aciz sebebiyle yahut koruyucu ıskat olarak tanımlanan bu müessesenin uygulanabilmesi için bazı şartların varlığı gerekir.
Bu şartlar;
Mirastan ıskat edilen mirasçının alt soyunun olması gerekir.
Mirasçı borç ödemede aciz halinde olmalıdır.
Koruyucu çıkarma alt soyun doğmuş yahut doğacak çocukları lehine yapılır.
Koruyucu çıkarma ile mirasçının saklı payının yarısı mirasçının doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülenir.
Koruyucu çıkarma vasiyet ya da miras sözleşmesiyle yapılmalıdır.
Mirasçılıktan Çıkarma İşlemi Nasıl Yapılır?
Mirasçılıktan çıkarma ölüme bağlı bir tasarrufla gerçekleştirilebilir. Vasiyetname ile yapılabileceği gibi miras sözleşmesi ile de mirasçılıktan çıkarma hakkı kullanılabilir.
Mirasçılıktan çıkarma, mirasçının saklı payının tamamında olabileceği gibi bir bölümüne de yönelik olabilir.
Mirastan Çıkarma Kaç Farklı Şekilde Yapılabilir?
Mirastan çıkarma Türk Medeni Kanunu’na göre iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Mirastan çıkarma halleri:
Normal Mirastan Çıkarma Hali: Bu hal herkesce bilinen mirastan çıkarma halidir. Mirasçının miras bırakana karşı aile hukukundan doğan görevlerini ihmal etmesi ya da kendisine karşı ağır bir suç işlemesi halinde mirastan mahrum edilmesi durumudur.
Borç Ödemeden Aczi Sebebi İle Mirastan Çıkarma Hali: Bu çıkarma hali, mirastan mahrum edilen mirasçının menfaati için yapılan çıkarmadır. Miras bırakan borç içindeki mirasçının çocuklarını korumak için mirasçıyı mirasından mahrum ederek onun miras payını çocuklarına vermektedir. Bu hal ayrıca başlık altında incelenecek olup herkesçe bilinen mirastan çıkarma hali üzerinde durulacaktır.
Mirastan Çıkarma Ne Zaman Yapılabilir?
Bir mirasçının mirastan çıkartılabilmesi ancak buna ilişkin bir vasiyetname düzenlenmesi ya da miras sözleşmesi yapılması ile mümkün olduğu için mirastan çıkarma ancak miras bırakan sağken yapılabilir. Bununla birlikte bu konudaki vasiyetnamenin veya miras sözleşmesinin mirastan çıkarılma sebeplerinin gerçekleşmesinden sonra düzenlenmesi gerekmektedir.
Mirasçının Affedilmesi Mümkün müdür?
Miras bırakanın mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin işlemi bir ölüme bağlı tasarrufla yapması halinde, başka bir ölüme bağlı tasarrufla da bu düşüncesinden vazgeçmesi gerekir.
Miras bırakanın bunun dışındaki affa yönelik davranışları hukuksal sonuç doğurmaz.
Evlatlıktan Reddetmenin Sonuçları
Mirasçılıktan çıkarılan kimse mirasa ilişkin haklarını kaybetmektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 511. maddesi bunu, “mirastan çıkarılan kimse mirastan pay alamadığı gibi tenkis davası da açamaz” şeklinde ifade etmiştir. Miras bırakan saklı paylı mirasçısını payının tamamı için ıskat edebileceği gibi mirasın bir kısmı üzerinde de yapabilmektedir.
Mirasçılıktan çıkarılma sonucu miras hakkını kaybeden kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi muamele görür. Miras bırakan başka türlü tasarrufta bulunmadıkça, mirastan çıkarılan kimsenin yasal payı, mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu (çocuğu) varsa o kimselere şayet yoksa miras bırakanın yasal mirasçılarına kalmaktadır. Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin altsoyu, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir.
Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali
Mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası ya da tenkis davası açma hakkı mirasçılıktan çıkarılan saklı paylı mirasçıya verilmiştir. Bu tür bir dava açmaya karar veren mirasçı davada ispat yükümlülüğüne sahiptir. Dava açtığında davayı kazanan mirasçının hakları iade edilir. Miras bırakan mirasçılıktan çıkarma tasarrufundan vaz geçerse bu defa ilerleyen zamanda aynı sebebe dayanarak mirasçının mirastan çıkarılmasını isteyemez.
Mirasta Tenkis Davası
Tenkis davası, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü aşarak saklı pay sahibi mirasçıların miras hakkına yaptığı tecavüzün giderilmesi ve miras bırakanın yaptığı tasarrufun kanuni sınırlar içerisine çekilmesi için açılan bir davadır.
Tenkis davası açarak saklı pay hakkını korumak isteyecek olan saklı paylı mirasçılar eş, anne, baba ve alt soy olmaktadır. Bu durumda tenkis davasının davacılarının saklı pay mirasçıları olacağı görülmektedir. Bu davalarda davalı olan taraf ise saklı payı aşarak ölüme bağlı tasarrufların lehine yapıldığı kişi olmaktadır.
Tenkis Davası Kime Karşı Açılabilir?
Tenkis davasında karşı taraf miras bırakanın kazandırma yaptığı kişilerdir. Bu kişiler üçüncü şahıslar olabileceği gibi başka bir saklı paylı mirasçı da olabilir. Murisin kazandırma yaptığı kişi veya kişiler ölmüş ise dava mirasçılarına karşı açılabilir. Bununla birlikte Yargıtay saklı paylı mirasçıların korunması için bir istisna kabul etmiştir. Eğer söz konusu malı kazandırma ile elde etmiş olan kişi kötü niyetli olarak bu malı üçüncü kişilere devretmiş ise dava devredilen kişiye karşı açılabilecektir.
Mirastan Iskatta Zamanaşımı
Mirastan ıskat miras bırakanın ölene kadar gerekli şekil şartlarına ve ilgili kanunun öngördüğü diğer şartlara da uyarak yapabileceği bir işlemdir. Buna karşılık mirastan çıkartılan kişinin bu hukuki tasarrufu iptal ettirebilmek amacıyla dava açabilmesi için belirli bir zamanaşımı söz konusudur. İptal kararı ile birlikte geçmişe etkili olacak şekilde sanki mirasçılıktan hiç çıkarılmamışçasına payını alır. Burada söz konusu olan pay saklı pay değil miras payıdır.
Mirastan çıkarma iptal davası için zamanaşımı süresi kişinin terekede hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren bir yıl ve mirasın açıklanmasından itibaren iyi niyetli davalılara karşı on yıldır. Kötü niyetli davalılara karşı ise bu süre 20 yıl olacaktır.
Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Nerede Açılır?
İptal davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ile miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. Dolayısı ile mirastan çıkarma davası, murisin yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır.
Mirasçılıktan Çıkarma Nedir – Üsküdar Avukatı
