Vergi Uyuşmazlıklarında Pişmanlık Ve Islah Nedir*2023
Vergi Usul Kanunu madde 371’de pişmanlık ve ıslaha ilişkin hükümler çözümlenmiştir. Vergi uyuşmazlıkları için öngörülmüş olan idari çözüm yollarından birisidir.
Vergi ziyaında bulunmuş olan mükellef veya buna iştirak eden kişiler, ilgili makamlar tarafından haber alınmadan önce kendiliğinden haber vermeleri halinde haklarına vergi ziyaı cezası kesilmez. Ancak pişmanlık ve ıslah yolundan faydalanmak için kanunda öngörülmüş olan şartların sağlanması gerekir.
- Mükellefin vergi ziyaında bulunduğuna dair kendisi haber vermesi gerekir. Mükellefin beyanından önce bir muhbir tarafından durumun tutanağa bağlanarak resmi makamlara haber verilmemiş olması gerekir. Ancak muhbir tarafından yapılan ihbar dilekçe veya tutanak ile resmi kayıtlara geçirilmemişse mükellef bu hükümlerden yararlanabilir.
- Mükellef hakkında veri incelemesine başlanmış veya olay takdir komisyonuna intikal etmiş ve bu durum resmi kayıtlara geçmişse bu hükümlerden yararlanılamaz.
- Vergi beyannamesi hiç verilmemişse mükellef bu durumu yetkili mercilere haber verir ve buna ait pişmanlık dilekçesinin verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde beyannamesini vermesi gerekir.
- Vergi beyanı eksik veya yanlış yapılmışsa bu durumun haber veren pişmanlık dilekçesini verdiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde eksiklikleri yahut yanlışlıkları gidermesi gerekir.
- Ödeme süresi geçmiş olan vergiler için yetkili merciye haber verildikten 15 gün içerisinde ödemenin geciktiği her ve kesri için gecikme zammı ödenmesi gerekir.
Bu şartların yerine getirilmemesi halinde pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanılmaz. Bu durumda da vergi ziyaı cezası kesilecektir.
Pişmanlık Ve Islah Yolundan Kimler Faydalanabilir?
Vergi ziyaında bulunan mükellefler bu hükümlerden yararlanabilir. Aynı zamanda bu cezai fiilleri işleyen mükelleflerle birlikte bunların işleyişine iştirak eden kişilerinde bu yoldan faydalanması mümkündür.
Ancak emlak vergisinden kaynaklanan vergi ziyaı cezaları için pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanılamaz.
Vergi Uyuşmazlıklarında Pişmanlık Ve Islah Nedir
Pişmanlık Yoluna İhtirazı Kayıtla Başvurulması
Vergi Usul Kanunu madde 378/2: Mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı
dava açamazlar. Bu Kanunun vergi hatalarına ait hükümleri mahfuzdur.
Bu hüküm gereği pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanmak için başvuruda bulunulduğunda tahakkuk edilen vergilere dair dava açılamaz. İhtirazi kayıt, mükelleflerce kanuni gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh edilen vergiye karşı dava haklarının saklı tutulduğu yolunda beyannameye yazılı not konulması veya ayrı bir dilekçe ile söz konusu hakkın saklı tutulduğunun vergi dairesine bildirilmesidir
Peki pişmanlık başvurusunun ihtirazı kayıtla yapılması durumunda dava açma hakkı olabilir mi?
Danıştay kararlarında bu konuda bir görüş birliği oluşmamıştır.
- DANIŞTAY VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU 2019/1545 E. , 2020/283 K.
Uyuşmazlık hakkında karar verilebilmesi için öncelikle Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesi hükmünden yararlanma talebiyle verilen beyannamelere ihtirazi kayıt konulup konulamayacağının belirlenmesi gerekmektedir.
Kanun koyucu, Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesinde getirmiş olduğu pişmanlık müessesesiyle vergi ödevinin hiç yapılmaması, eksik veya hatalı yapılması suretiyle vergi zıyaına neden olunması durumunda, ilgili vergi mükellefine yeni bir fırsat tanıyarak kimi koşullarla ceza uygulamasından vazgeçmekte ve böylece vergi mükelleflerini vergi zıyaına neden olan kanuna aykırı eylemlerini vergi dairesine bildirmeye özendirmeyi amaçlamaktadır.
Kanun koyucunun ceza uygulamasından vazgeçme karşılığında getirmiş olduğu koşullardan biri ve en önemlisi, kanuna aykırı davranışın ilgili makamlara kendiliğinden bildirilmiş olmasıdır. Burada kastedilen, mükellefin dıştan gelen herhangi bir korku, baskı veya tehdit olmaksızın yapmış olduğu davranışın vergi kanunlarına aykırılığının farkına kendiliğinden vararak dürüst bir vergi mükellefi gibi davranma bilinç ve isteğiyle hareket etmiş olmasıdır. Hukuk düzeninde, “nedamet” duygusunun sonuç doğurabilmesi, koşulsuz olmasına bağlıdır. Hiç kimse, yapmış olduğu kanuna aykırı davranışı, belli bir koşulun gerçekleşmesi halinde kabul ve bundan nedamet duyacağını söyleyerek bu bildirim dolayısıyla hukuk düzeninin sağlamış olduğu avantajlardan yararlanamaz.
Oysa ihtirazi kayıt, mükelleflerce kanuni gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh edilen vergiye karşı dava haklarının saklı tutulduğu yolunda beyannameye yazılı not konulması veya ayrı bir dilekçe ile söz konusu hakkın saklı tutulduğunun vergi dairesine bildirilmesidir. Yani beyannameye konulan ihtirazi kayıt, beyanın hukuki sonuç doğurabilmesi için mükellefçe ileri sürülen bir koşuldur. Bu anlamda, Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesi uyarınca pişmanlıkla beyanda bulunarak maddede öngörülen diğer koşulları usule uygun biçimde yerine getirmek suretiyle pişmanlık müessesesinin hukuki sonuçlarından, yani sağlamış olduğu avantajlardan yararlanan davacının beyannamelere koyduğu ihtirazi kayıt geçerli olarak kabul edilemeyecektir.
Bu bakımdan, davacının Vergi Usul Kanunu’nun 371. maddesi hükmünden yararlanma talebiyle verdiği beyannamelere istinaden tahakkuk eden vergiler yönünden, Vergi Usul Kanununun 378. maddesinin ikinci fıkrasının mükelleflerin beyan ettikleri matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı dava açamayacakları yolundaki hükmü uyarınca davanın incelenmeksizin reddi gerektiğinden ısrar kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, Mahkemece yeniden verilecek kararda, dava açılmasına engel bulunmayan dava konusu pişmanlık zamlarının hukuka uygunluğunun değerlendirileceği tabiidir. Ayrıca, dava dilekçesinde kesildiği iddia edilen vergi ziyaı cezalarının da dava konusu edildiği belirtilmiştir. Pişmanlık ile ilgili koşulların yerine getirilmesi halinde ceza kesilemeyeceği de gözetildiğinde davacı adına vergi ziyaı cezası kesilip kesilmediği hususu araştırılarak vergi ziyaı cezası hakkında da hüküm kurulmak suretiyle karar verilmesi gerekmektedir.
Vergi Uyuşmazlıklarında Pişmanlık Ve Islah Nedir*2023
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
