Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Ceza hukuku, hukuk düzenini ihlal eden haksızlıklarla ilgiler. Ceza kanununda suç teşkil eden fiiller tanımlanmıştır. Suç teşkil eden fiillerin gerçekleştirilmesi halinde, yaptırımlarının neler olacağı da düzenlenmiştir. O halde ceza hukuku; suç ve yaptırımları inceleyen bir hukuk dalıdır.

Ceza Hukukunun Bölümleri Nelerdir?

Ceza hukukunun bölümleri üçe ayrılmaktadır.

• Maddi Ceza Hukuku: 

maddi ceza hukuku, suç teşkil eden fiillerin neler olduğunu, hangi şekilde suç unsurunun gerçekleşeceğini düzenlemektedir. Aynı zamanda suçların nasıl cezalandırılacağını da ele almaktadır.

Maddi ceza hukuku iki ana bölümden oluşur: Ceza hukuku genel hükümler ve ceza hukuku özel hükümler.

Genel hükümlerde suçun oluşmuş kabul edilebilmesi için unsurlarının neler olduğunu düzenler. Bir kişinin işlediği suçun teşebbüste kalması hali veyahut suça iştirak edilmesi halinde cezanın nasıl belirleneceği düzenlenmiştir. Cezalara ilişkin olarak; güvenlik tedbirleri, dava ve cezanın düşmesi, şikayete tabi suçların neler olduğu ele alınmıştır. Aynı zamanda cezayı azaltan, artıran ve ortadan kaldıran nedenlerde düzenlenmiştir.

Özel hükümlerde ise suç teşkil eden fiillerin cezaları belirlenmiştir. Örneğin, kastan yaralama; TCK md. 86’da tanımlanmış ve cezasının ne kadar olduğu düzenlenmiştir.

• Ceza Muhakemesi Hukuku

Bir suç işlendiğine dair şüphe oluşması halinde; bu suçun gerçekten işlenip işlenmediğini, işlendiyse kim tarafından nasıl gerçekleştiğini araştıran hukuk dalıdır. Suça ilişkin olarak muhakeme yürütülürken uygulanması gereken ceza ve güvenlik tedbirleri de belirlenmiştir. Ceza muhakemesi hukuku soruşturma ve kovuşturma aşamalarından oluşur. Soruşturma aşaması; savcılık ve kolluk kuvvetleri tarafından yürütülür. Yakalama, gözaltı, tutuklama, telefon dinleme gibi tedbirler vardır. Suç oluştuğuna dair yeterli delil oluşması halinde kovuşturma (yargılama) aşamasına geçilir. Suçtan mağdur olanlar veyahut zarar gören yargılamayı “katılan” sıfatı ile takip edebilir.

• Ceza İnfaz Hukuku

Bir kişi işlediği suç neticesinde ceza alacaktır. Ceza infaz hukuku da bu cezanın nasıl infaz edileceğine ilişkin kuralları ele almaktadır. Hapis cezası alan kişinin; cezasının hangi tip infaz kurumunda çektirileceği, infazın ne zaman başlayacağı, ne zaman biteceği düzenlenmiştir.

Ceza Hukukunun Temel ilkeleri Nelerdir?

Kişilerin hak ve hürriyetleri üzerinde ceza hukukunun etkisi fazladır. Bu nedenle hak ve hürriyetlerin güvence altına alınması için bazı ilkeler kabul edilmiştir.

• Suçta Ve Cezada Kanunilik İlkesi

Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, bir suç ve cezası ancak kanun yoluyla düzenlenebilir. Yani kişinin gerçekleştirdiği bir hareket, kanunda suç olarak tanımlanmıyorsa o kişiye ceza verilemez.

• Suçta Ve Cezada Geriye Yürüme Yasağı

Kanunilik ilkesi gereği aleyhe olan kanun, geçmişe yürümez. Bir kişinin işlediği fiil kanunda suç olarak tanımlanmıyorsa, daha sonra o fiilin suç olarak kanunda düzenlenmesi ile kişiye ceza verilemez. Yani kişinin fiilinin cezalandırılabilmesi için, fiilin işlendiği tarihte kanunda suç olarak belirlenmiş olmalıdır. Aynı zamanda bir suçun cezasında, güvenlik tedbirlerinde vb. değişiklerin yapılması halinde, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki işlenen fiiller bakımından uygulanır.

Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

• Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

Ceza hukukunda kıyas, kanunda açıkça yazılmamış olan bir fiilin, suç olarak yazılmış olan başka bir fiile benzetilerek kişiye ceza verilmesidir. Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi gereğince, ceza hukukunda kıyas yapılamaz.

• Suçta Ve Cezada Kusur İlkesi

Bir kişinin cezalandırılabilmesi için fiili bilerek ve isteyerek yapmış olması gerekir. Yani bir kişi ancak kendisinin işlediği suç nedeniyle cezalandırılabilir.

• Belirlilik İlkesi

suçun ve cezanın ne olduğu sadece kanunla düzenlenmesi yetmez. Aynı zamanda suçun tanımı, hangi unsurlarla oluşacağı açıkça yazılmış olmalıdır. Ve buna ilişkin yaptırımlarında neler olduğu açık bir düzenleme ile yazılmalıdır. Yani kanuna soyut bir gönderme yapılarak suç oluştuğu varsayılıp, kimseye ceza verilemez. Yada herhangi bir idari düzenleme ile suç oluşturulamaz.

• Suç Ve Cezaların Şahsiliği İlkesi

Bir kişi ancak kendi işlediği fiillerden dolayı ceza alabilir. Yani suç ve ceza şahsidir. Hiç kimse, başkasının suç ve cezasından sorumlu tutulamaz. Ancak suçu işleyen kişinin fiiline iştirak etmişse; bundan dolayı cezalandırılabilir.

• Ceza Kanunlarının Yer Yönünden Mülkiliği İlkesi

Devletin, ülkesinde suç işleyen kişilerin vatandaşlığına bakmaksızın kendi ceza kanuna göre yargılama yapmasına “mülkilik” denir. Türkiye’de işlenen suçlar bakımından Türk kanunları uygulanır. Failin veya mağdurun Türk olup olmaması önemli değildir. Bazı koşulların gerçekleşmesiyle birlikte suç yabancı bir ülkede işlenmişse; faile ve mağdura göre şahsilik, koruma, ikame yargı ve evrensellik gibi ek sistemler devreye girecektir.

Ceza Hukuku Yaptırımları Nelerdir?

Ceza hukuku yaptırımları cezalar ve güvenlik tedbirleri olarak ikiye ayrılmıştır.

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

• Cezalar

Ceza hukukunda ceza yaptırımı hapis cezası ve adli para cezası olarak iki şekilde öngörülmüştür.

Hapis Cezası

Hapis cezası, bir kişinin özgürlüğünün kaldırılması ve ceza infaz kurumuna gönderilmesidir.

Disiplin hapsi

Disiplin hapsi, hapis cezası ile karıştırılmamalıdır. Disiplin hapsi kamusal bir faaliyetin yürütülmesi halinde buna ilişkin kurallara uymayan kişilere verilen bir cezadır. Disiplin hapsi ile herhangi bir hak yoksunluğu oluşmaz. Disiplin hapsi aynı zamanda adli sicil kayıtlarına geçirilmez.

Müebbet Hapis Cezası

Müebbet hapis cezası alan bir kişi hayatı boyunca cezaevinde kalır. Ancak belirli bir sürenin iyi halli olarak geçirilmesiyle birlikte koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilirler. Müebbet hapis cezası alanlar, 24 yılını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıvermeden yararlanabilirler.

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası:

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alan bir kişi hayatı boyunca cezaevinde kalır. Ancak belirli bir sürenin iyi halli olarak geçirilmesiyle birlikte koşullu salıverme hükümlerinden yararlanabilirler. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar, 30 yılını infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıvermeden yararlanabilirler. Müebbet hapis cezasına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının infaz şartları daha sıkı kurallara bağlıdır.

Ancak birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası veyahut ağırlaştırılmış müebbet hapis ve müebbet hapis cezası birlikte alınmışsa 36 yıl cezaevinde geçirildikten sonra koşullu salıverme hükümlerinden yararlanılabilir.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkumiyet halinde en fazla 36 yıl cezaevinde geçirildikten sonra koşullu salıverme hükümlerinden yararlanılabilir.

Örgüt suçlarından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmiş ise 36 yıl cezaevinde geçirildikten sonra koşullu salıverme hükümlerinden yararlanılabilir.

Aşağıdaki suçlardan birinin bir örgüt çerçevesinde işlenmesi halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alınmışsa, koşullu salıverme hükümleri uygulanmaz.

• Devletin güvenliğine karşı suçlar
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar
• Milli savunmaya karşı suçlar

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Süreli Hapis Cezası 

Kanunda aksi belirtilmemişse 1 aydan az, 24 yıldan fazla olamaz. Süreli hapis cezası; uzun süreli ve kısa süreli olarak ikiye ayrılır.

Uzun süreli hapis cezasının süresi 1 yıldan daha fazladır.

Kısa süreli hapis cezasının süresi ise 1 yıl veya daha altıdır. Kısa süreli hapis cezası, seçenek yaptırımlara çevrilebilir. Ancak seçenek yaptırıma çevirip çevirmemek hakimin takdirindedir.

Süreli hapis cezası alan bir kişi, cezasının yarısını infaz kurumunda çektikten sonra koşullu salıvermenin şartlarını taşımak suretiyle bundan yararlanabilir.

Kısa süreli hapis cezası alan birine, hakim aşağıda sayılan seçenek yaptırımlarından birini verebilir (TCK md. 50):

• Kısa süreli hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
• Kısa süreli hapis cezası yerine mağdurun veya kamunun uğradığı zararı tazmin etmesini isteyebilir.
• Kısa süreli hapis cezası yerine en az 2 yıl süreyle, bir meslek veya sanat edinmesi için eğitim kurumuna devam etmesini isteyebilir.
• Kısa süreli hapis cezası yerine verilen ceza süresinin yarısından bir katına kadar, belirli yere gitmekten veyahut belirli etkinlikleri yapmaktan yasaklanabilir.
• Hak ve yetkilerin kötüye kullanılması suretiyle veya dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranılarak suç işlendiği için verilen kısa süreli hapis cezası yerine ceza süresinin yarısından bir katına kadar ilgili ruhsat belgeleri alınarak, o mesleği yapması yasaklanabilir.
• Kısa süreli hapis cezası yerine verilen ceza süresinin yarısından bir katına kadar, kişinin de gönüllü olması halinde kamuya yararlı bir işte çalışmasına karar verilebilir.

Hapis Cezasının Ertelenmesi

Alınan hapis cezasının 2 yıl veya daha altında olması halinde kişinin cezası ertelenebilir. Erteleme kararı verilebilmesi için daha önce kasıtlı bir suçtan 3 aydan fazla hapis cezası almamış olmak gerekir. Mahkeme erteleme kararı verirken kişinin pişman olup olmadığı ve tekrar suç işlemeyeceğine bakarak karar verecektir. Cezanın ertelenmesi kararı, mağdurun ve kamunun zararını aynen iade, tazmin etme koşuluyla verilebilir. Cezasının ertelenmesine karar verilen kişi için 1 yıldan az, 3 yıldan fazla olmamak üzere denetim süresi belirlenir.

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Adli Para Cezası

Kanunda bir suçun karşılığı olarak cezası sadece adli para cezası olarak verilmişse hakim doğrudan adli para cezası vermek zorundadır.

Kanunda bir suçun karşılığı hapis cezası veya asli para cezası öngörülmüşse bu cezalardan yalnız biri uygulanır.

1 yıl veya daha az süreli hapis cezası ise verilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Kısa süreli hapis cezalarında adli para cezalarına çevrilmesi hakimin takdirindedir. Hakim suçlunun kişiliğine, sosyal ve ekonomik durumuna, işlediği suçtan pişmanlık duyup duymamasına göre değerlendirme yapar. Eğer hakim adli para cezasına çevrilme kararı vermişse, kişinin ekonomik durumunu göz önüne alarak, hükmün kesinleşme tarihinden itibaren 1 yıldan fazla olmamak üzere ödemesi için süre verebilir. Aynı zamanda belirli taksitler halinde ödemesini de sağlayabilir.

Kanunda suçun cezası hem hapis cezası hem adli para cezası olarak öngörülmüşse bu iki ceza aynı anda uygulanır.

Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

Ceza Avukatı Nedir Ne İş Yapar? 

Ceza hukuku diğer hukuk alanlarına göre daha zor, karmaşık aynı zamanda çekişmeli alanlardan biridir. Ceza avukatları, ceza hukukunun doğası gereği bir kişinin özgürlüğünü ilgilendiren bir alanda savunma yaparlar. Bu nedenle diğer branşlara göre müvekkilini savunması biraz daha farklıdır. Ceza avukatı müvekkilinin hukuki temsilcisidir. Savunmasını hukuki boyutlarda olması gereken savunmayı yapacaktır. Ceza mahkemesinde yaşanmış olaylar delillerle yeniden canlandırılma yapılır. Ceza avukatları da savunduğu müvekkilini temsilen deliller sunabilir. Mahkemede sunulan delilleri değerlendirebilir, gerekli itirazlarda bulunabilir. Avukat yargılamaya katılan kişilere sorular sorarak olayı aydınlatırken aynı zamanda müvekkilini savunacaktır. Ceza avukatının görevi davanın açılmasından itibaren başlar ve karar kesinleşinceye kadar devam eder. Aynı zamanda Yargıtay aşamasını da takip etmelidir.

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Ağır ceza mahkemesi, kanunda öngörülen ceza miktarı bakımından en ağır suçlara bakan mahkemelerdir. Bir suçun ağır ceza mahkemesinde görülebilmesi için suçun, o mahkemede görüleceği açıkça yazmalıdır. Ağır ceza mahkemesinin, diğer mahkemelere göre yargılama yapma yetkisi daha geniştir. Örneğin, İstanbul Bakırköy ağır ceza mahkemesi; Küçükçekmece ve Büyükçekmece adliyeleri çevresinde işlenen ağır cezalık suçlara da bakar.

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Ağır ceza mahkemesinin esas görevi kovuşturma aşamasında olduğundan kişinin özgürlüğü ilgilendiren kararları alma yetkisi vardır.

Ağır ceza mahkemesinin soruşturma aşamasında da görevleri vardır. Ancak ağır ceza mahkemesi bu görevleri oy birliği kararı alarak yapabilir:

• Ağır ceza mahkemesi iletişimin dinlenmesi, sinyal bilgilerinin değerlendirmesi yapmak,
• Oy birliği ile gizli soruşturmacı görevlendirebilir,
• sanık veya şüphelinin teknik araçlarla izlenmesi,
• Taşınmazlara, hak ve alacaklara elkoyma kararı.

Ağır ceza mahkemesinin soruşturma aşamasındaki kararlarına itiraz edilmesi halinde; oy birliği kararı sağlanmak suretiyle sayılan tedbirleri yapmaya devam edebilir.

Ağır ceza mahkemesinin görevlerinden biri de Cumhuriyet savcılıkları arasındaki yetki uyuşmazlıklarını çözmektir.

Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ve yeteri kadar üye bulunur. Tüm kararlar müzekkere yoluyla verilmesi zorunludur. Duruşmalara mahkeme başkanı ve iki üyeden oluşan mahkeme heyeti ve savcının katılımı zorunludur.

Ağır Ceza Mahkemesi Hangi Davalara Bakar?

• Yağma (gasp) suçu,
• Kasten Öldürme suçu,
• Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
• Taksirle ölüme neden olma suçu (TCK 85/2),
• İrtikap suçu,
• zimmet suçu,
• rüşvet suçu,
• Resmi belgede sahtecilik suçu,
• Nitelikli dolandırıcılık suçu,
• Hileli İflas suçu,
• Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,,
• Milli savunmaya karşı suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
• Terörle mücadele suçu kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb.,

Ağır Ceza Mahkemesi Nedir Ne İş Yapar?

Ağırlaştırılmış müebbet hapis ve müebbet hapis cezası gerektiren suçlara ilişkin davalara ağır ceza mahkemesi bakmaktadır. Yani üst sınırı 10 yıldan fazla tüm suçlar ağır ceza mahkemesinin görevi alanındadır.

Ceza Dava Dosyası Ne Zaman Kapanır?

Bir suçun işlendiği tarihten itibaren kanunda öngörülen süre içerisinde dava açılmamış veya dava açılmışsa bile kanuni süre içerisinde sonuçlandırılmamışsa ceza davası düşmektedir. Bu süre geçtikten sonra o suç hakkında yargılama yapılamaması dava zamanaşımı süresi dolmuş demektir.

Ceza Hukuku Nelerdir?

Ceza Hukukunda Kıyas Yasağı

Stajyer Av. Merve ÇATAR

Makale Yazarlığı İçin

Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.