Dünya’da Ve Türkiye’de Çocuk Hakları
Çocuk Hakları Sözleşmesine göre çocuk; “çocuğa uygulanabilecek olan kanuna göre daha erken yaşlarda reşit olma haricinde 18 yaşına kadar herke çocuk sayılır” şeklinde tanımlanmıştır. Çocuk hakları ve saygınlığı olan bir birey olarak kabul edilmesi gerekir. Çocuğun yaşından dolayı kendini koruyamaması nedeniyle çocuğun korunmaya ihtiyacı vardır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 20 Kasım 1989 tarihli kararı ile Çocuk Hakları Sözleşmesini kabul etmiştir ve imzaya açmıştır. Bu sözleşme çocuk hakları konusunda yapılmış olan önemli bir sözleşmedir. Bu sözleşmeye göre, 18 yaşından küçük herkes çocuk sayılmaktadır. Ve bu sözleşme maddelerinden yararlanabilir. Dünyada 196 ülke bu sözleşmeyi imzalamış ve kabul etmiştir. Amerika Birleşik Devletleri ise bu sözleşmeyi imzalamış olsa bile kabul etmemiştir.
Çocuk Hakları Sözleşmesini Türkiye 14 Eylül 1990 yılında imzalamıştır. 4 Mayıs 1995 yılında ise sözleşmeyi uygulayacağını taahhüt etmiştir.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde önemli olan 4 ilke vardır.
- Çocuğun dini, dili, ırkı, cinsiyeti, doğum yeri ve maddi durumuna bakılarak ayrımcılık yapılmaması.
- Her koşulda esas olan “çocuğun üstün yararı” olduğunu gözetmek.
- Çocuğun yaşam hakkını korumak ve gelişimini sağlıklı olmasını tamamlamasını sağlamak.
- Çocuğun görüşlerini ifade etme ve katılım hakkının korunması.
Sözleşme 54 maddeden oluşmamaktadır. bu 4 temel ilke çerçevesinde diğer maddeler şekillenmektedir.
Bu sözleşme kapsamında çocuk haklarının korunmasına yönelik denetlemesini Birleşmiş Milletler bünyesinde faaliyet gösteren Çocuk Hakları Komitesidir. Çocuk Hakları Komitesi 18 bağımsız uzmandan oluşmaktadır. Çocuk haklarının korunmasını savunmak, çocuklar için fırsat yaratılmasını sağlamak ve çocukların temel ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamak üzere Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu kurulmuştur.
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin Türkiye’de uygulanması ve denetlenmesi konusunda yetkili kurum, Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü’dür. Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü; Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bünyesinde faaliyet göstermektedir.
Çocuk İşçiliği
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde çocuk işçiliği yasaklanmaktadır. Çocuk işçiliği ve sömürüsü dünyada yaygın olarak devam etmektedir. Çocuğun işçi olarak çalıştırılması çocuğun gelişimi, eğitimi, fiziksel ve psikolojik gelişimine zarar verilmektedir. Aynı zamanda çoğu zaman bu çocuklar cinsel istismar ve sömürüye de maruz kalmak zorunda olmaktadır.
Çocuk Asker
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 38. ve 39 maddesinde buna ilişkin olarak düzenleme yapılmıştır. Bu sözleşmeye taraf devletler, 15 yaşından küçüklerin çatışmalara doğrudan katılmaması için uygun olan bütün önlemleri almaları gerekir. Aynı zamanda 15 yaşını tamamlamamış olan çocukların askere alınmaması gerekir. 15- 18 yaş arasındaki çocuklarında silah altına alınması gereken durumlar olması halinde öncelikle yaş olarak büyük olan çocukların alınması gerekir.
Yine sözleşmenin 39. maddesine göre; Taraf Devletler, her türlü ihmal, sömürü ya da suistimal, işkence ya da her türlü zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ya da ceza uygulaması ya da silahlı çatışma mağduru olan bir çocuğun, bedensel ve ruhsal bakımdan sağlığına yeniden kavuşması ve yeniden toplumla bütünleşebilmesini temin için uygun olan tüm önlemleri almakla yükümlüdür.
Dünya’da Ve Türkiye’de Çocuk Hakları
Çocuğun Eğitim Hakkı
Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 28. maddesinde düzenlenmiştir. Bu sözleşmeye taraf olan bütün devletler çocuğun eğitim hakkını kabul eder. Sözleşmeye göre, İlk öğretimi herkes için zorunlu ve parasız hale getirilmesi gerekir. Orta öğretim sistemlerinin genel olduğu kadar mesleki nitelikte de olmak üzere çeşitli biçimlerde örgütlenmesini teşvik edilmesi ve bunların tüm çocuklara açık olması gerekir. Aynı zamanda gerekli durumlarda mali yardım yapılması ve öğretimi parasız kılmak gibi önlemler alınması gerektiği düzenlenmiştir.
Sözleşmeye göre, çocuğun okula bağlı kalması ve okulu terk etmemesi için önlemler alma yükümlülüğü devlettedir. Aynı zamanda okul disiplinin sağlanması sırasında çocuğun saygınlığına zarar verilemeyecek şekilde yürütülmesi gerekir.
Çocuklara Yönelik Fiziksel, Cinsel Ve Duygusal Şiddet
Çocuk haklarının insanlık dışında ihlal edildiği durumlardan birisidir. Şüphesiz ki en acısıdır. Çocukların maruz kalmış oldukları bu fiilleri çoğu zaman sakladıklarını görmekteyiz. Bu nedenle bu konuda mağdur olan çocukların ne oranda olduğu daha çok bir tahmin olmaktadır.
Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesinin 34, 34 ve 36. maddelerinde çocukların istismar ve sömürüden korunması gerektiği düzenlenmiştir.
Bu sözleşmeye Taraf Devletler, çocuğu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel suistimale karşı koruma güvencesi vermesi gerekir. Bu amaçla Taraf Devletler özellikle:
- Çocuğun yasadışı bir cinsel faaliyete girişmek üzere kandırılması veya zorlanmasını;
- Çocukların, fuhuş, ya da diğer yasadışı cinsel faaliyette bulundurularak sömürülmesini;
- Çocukların pornografik nitelikli gösterilerde ve malzemede kullanılarak sömürülmesini;
önlemek amacıyla ulusal düzeyde ve ikili ile çok taraflı ilişkilerde gerekli her türlü önlemi alması gerektiği düzenlenmiştir.
Aynı zamanda sözleşmeye taraf devletlere, her ne nedenle ve hangi biçimde olursa olsun, çocukların kaçırılmaları, satılmaları veya fuhuşa konu olmalarını önlemek için ulusal düzeyde ve ikili ve çok yanlı ilişkilerde gereken her türlü önlemleri alma yükümlülüğü verilmiştir.
Stajyer Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
