El Yazılı Vasiyetname
Vasiyetname Nedir?
Vasiyetname, kişinin ölümünden sonra son istek ve arzularını aktardığı yazılı belge veya sözlü beyandır. Vasiyetname; resmi, sözlü veya el yazılı yapılabilir. Miras bırakan vasiyetname yoluyla hem ölümünden sonra gerçekleşmesini istediği arzularını hem de mirasın paylaşılmasına yönelik esasları belirleyebilir. Vasiyetname tek taraflı yapılır. Karşı tarafın kabulüne gerek yoktur.
Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için kanundaki geçerlilik şartlarına uygun olarak yapılması gerekir.
Vasiyetname Düzenleme Şartları
Madde 502- Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş
olmak gerekir.
- Vasiyetname yapacak kişinin 15 yaşını tamamlamış olması gerekir.
- Ayırt etme gücüne sahip olunması gerekir.
Vasiyetname Nasıl Yapılır?
Resmi Vasiyetname: Resmi bir memur ve tanıklar eşliğine yapılması gerekir. Hazırlanması zor ve masraflı olsa dahi daha güvenceli bir vasiyetname türüdür. Vasiyetnameyi yapacak olan kişi belirli bir yaşın üzerinde ise sağlık raporu istenebiliyor.
Resmi vasiyetname; sulh hakimleri, konsolosluklar ve bu işle yetkilendirilmiş diğer mahkemeler ve noterler düzenleyebilir. Vasiyetname noter tarafından hazırlanmışsa; Noterlik Kanunu’nda öngörülmüş bir şekil şartı vardır. Vasiyetnamede noterin mührü olması gerekir. Noterin mührünün olmaması halinde vasiyetname geçerlidir. Ancak noter hakkında disiplin soruşturması açılır.
Miras bırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir.
Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.
Miras bırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder.
Bu durumda tanıklar, hem miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Resmi Vasiyetname Düzenlenmesinde Kimler Memur veya Tanık Olarak Bulunamaz?
- Fiil ehliyeti bulunmayanlar,
- bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar,
- okur yazar olmayanlar,
- miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.
Sayılan kişilerin, memur veya tanık olarak vasiyetnamenin düzenlenmesine katılmaları halinde resmi vasiyetname şekil yönünden sakat olur. Vasiyetnamenin iptali istenebilir.
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunması halinde vasiyetnamenin iptali istenebilir. Ancak tasarrufun tamamı değil, yalnız bu kazandırmalar iptal edilir.
TMK 558/son- İptal davası, ölüme bağlı tasarrufla kendilerine, eşlerine veya hısımlarına kazandırma yapılanların tasarrufun düzenlenmesine katılmalarının yol açtığı sakatlığa dayandığı takdirde tasarrufun tamamı değil, yalnız bu kazandırmalar iptal edilir.
El Yazılı Vasiyetname
El yazılı vasiyetname, vasiyetçinin el yazısı ile yapılması gerekir. El yazılı vasiyetnamenin yapıldığı yıl, ay ve gün gösterilerek başından sonuna kadar miras bırakanın el yazısıyla yazılmış ve imzalanmış olması zorunludur. el yazılı vasiyetnamede tarih ve imza atılması da zorunludur. Aski takdirde şekil şartlarına uyulmamış olur. Okuma yazma bilmeyen kişiler el yazılı vasiyetname düzenleyemez. Şekil şartlarına uyulmamış bir vasiyetnamenin iptali istenebilir.
El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir.
Sözlü Vasiyetname
Bu vasiyet türü olağanüstü vasiyetname türüdür.
- Miras bırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi
olağanüstü durumlar olması, - Sözlü vasiyetname dışında, resmî veya el yazılı vasiyetname yapma imkanının olmaması gerekir.
TMK Madde 539- Mirasbırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi
olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna
başvurabilir.
Sayılan bu olağanüstü haller sınırlı değildir. Vasiyetnamenin yapıldığı anda olağanüstü halin mevcut olması gerekir. Miras bırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir. Tıpkı resmi vasiyetnamedeki gibi tanıkların altsoy, üstsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, sözlü vasiyetnamenin düzenlenmesine tanık olarak katılamazlar. Ve miras bırakan bunlar lehine kazandırmada bulunamaz.
Miras bırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler
ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler. Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler.
Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.
Miras bırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.
Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için kanunda öngörülmüş olan şekil şartlarına, hukuka ahlaka ve ehliyet şartlarına uygun olması gerekir. aksi takdirde vasiyetnamenin iptali için dava açılabilir.
A. İptal davası
I. Sebepleri
Madde 557- Aşağıdaki sebeplerle ölüme bağlı bir tasarrufun iptali için dava açılabilir:
1. Tasarruf miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmışsa,
2. Tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa,
3. Tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar veya yüklemeler hukuka veya ahlâka aykırı ise,
4. Tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa.
Vasiyetnamenin sayılan bu sebeplerle iptali istenebilir. Açılması gereken dava iptal davasıdır. Miras bırakanın son yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesinde açılır.
İptal davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından açılabilir. Vasiyetnamenin tamamının iptali istenebileceği gibi bir kısmının da iptali istenebilir.
Miras bırakan, vasiyetnamenin yapılmasına katılmış kişilere, eşlerine veya hısımlarına kazandırmada bulunamaz. Aksi takdirde vasiyetnamenin iptali için dava açılabilir. Ancak vasiyetnamenin tamamı iptal olmaz. Sadece bu kişilere yapılan kazandırmalar iptal edilir.
Vasiyetnamenin İptali Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Vasiyetname, miras bırakanın ölümünden itibaren 1 ay içerisinde açılır. Vasiyetnamenin açılması miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh hukuk Hakimi tarafından yapılır. Sulh Hukuk Hakimi vasiyetnameyi ilgililere tebliğ eder. Hakim vasiyetnamenin geçerli veya geçersiz olduğuna dair bir karar vermez. Onun görevi vasiyetnameyi kabul edip, okuyup, ilgililere tebliğ etmektir.
III. Hak düşürücü süreler
Madde 559- İptal davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her hâlde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli
olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer. Hükümsüzlük, def”i yoluyla her zaman ileri sürülebilir.
- İptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrenen kişi bu tarihten itibaren 1 yıl içerisinde iptal davası açması gerekir. Ancak bu süre vasiyetnamenin usulüne göre açılmasından sonra başlar.
- İptal davası iyiniyetli kişilere karşı açılacaksa vasiyetnamenin açılma tarihinden itibaren 10 yıl içerisinde düşer.
- İptal davası kötüniyetli kişilere karşı açılacaksa vasiyetnamenin açılma tarihinden itibaren 20 yıl içerisinde düşer.
Vasiyetnamenin iptali davası, dava açmayan kişiler için sonuç doğurmaz. Sadece davanın taraflarını bağlar.
El Yazılı Vasiyetname
Stajyer Av. Merve ÇATARMakale Yazarlığı İçinAvukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
