Haksız İşgal Tazminatının Şartları | Ecrimisil
Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) Nedir?
Ecrimisil haksız işgal tazminatı olarak tanımlanabilir. Haksız işgal tazminatı (Ecrimisil) bir taşınmazın zilyetliğini izin ve yetkisi olmayarak tasarrufunda bulunduran kimseye karşı açılacak dava neticesinde hükmedilecek tazminattır.
Ecrimisil Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik madde 4’te tanımlanmıştır. Yönetmeliğe göre Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle İdare tarafından talep edilen tazminatı da ifade etmektedir. Ecrimisil talep edilirken işgalcinin kusuru ya da İdarenin bu işgalden bir zararı olup olmadığı önem taşımamaktadır. Yönetmeliğin ilgili maddesinin e bendinde ise işgalci tanımlanmıştır. Buna göre idarenin izni olmaksızın Hazine taşınmazının zilyetliğini;
-Ele geçiren,
-Elinde tutan,
-Söz konusu malı kullanan
-Tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişiler fuzuli şagil yani işgalcidir.
Haksız işgal tazminatı; haksız işgalden doğan zararı, kullanmadan doğan zararı ve mal malikinin yahut zilyetin yoksun kaldığı karı kapsamaktadır. Bu yoksun kalınan kar çoğunlukla kira bedeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte tazminat için izinsiz inşaat yapmak, malı izinsiz kullanmak, idareye ait bir binayı işgal etmek örneklerini vermek de mümkündür.
Haksız İşgal Tazminatının Şartları Nelerdir?
Davalı yani taşınmazı haksız işgal eden kimse, davacının rızası olmadan taşınmazdan yararlanmış olmalıdır. Haksız işgal, karşımıza çeşitli şekillerde çıkmaktadır. Bunlardan bazıları; kira süresinin dolmasına rağmen taşınmazın kullanılmaya devam edilmesi, izinsiz arsaya inşaat yapma, taşınmazın malikin rızası dışında kullanılması vd. haksız işgalin meydana geldiği en yaygın durumlardır.
Davalı, kötü niyetli olmalıdır. Kötü niyetli olma şartı Türk Medeni Kanunu’nun 995. Maddesinde “iyi niyetli olmayan zilyet” olarak tanımlanmıştır.
Davalıya dava açılmadan önce durumun ihbarname ile bildirilmesi gerekir. Kural olarak, intifadan men yani haksız işgalin varlığı ihbar edilmeden ecrimisil talep edilememektedir.
ECRİMİSİL DAVASINDA İSPAT YÜKÜ
Ecrimisil davasında ispat yükü davacıya aittir. Davacının, taşınmazının davalı tarafından haksız olarak işgal edildiğini ispat etme yükümlülüğü bulunmaktadır.
ECRİMİSİL DAVASINDA DAVACI VE DAVALI TARAF
Davacı, haksız işgal de haksız işgal edilen şey üzerindeki hakkın sahibidir yani bu kişi malik olabileceği gibi sınırlı ayni hak sahipleri veya şahsi hak sahipleri de olabilir.
Davalı, taşınmazı haksız işgal edendir. Hukuka aykırı bir kamulaştırma olmuşsa idare aleyhine ecrimisil davası açılabilir bu durumda idare davalı konumundadır.
Haksız İşgal Tazminatının Şartları | Ecrimisil
ECRİMİSİLİN HUKUKİ NİTELİĞİ VE HUKUKİ DAYANAĞI NELERDİR?
Ecrimisilin hukuki niteliği yargıtaya göre haksız fiilidir. Hukuki niteliği haksız fiil olmasına rağmen Yargıtay zamanaşımını beş yıl olarak kabul etmektedir. Bundan dolayı aslında karma bir sistemden söz edilebilir. Ecrimisilin hukuki dayanakları Türk Medeni Kanunu madde 993-995 hükümleri ve Yargıtay içtihatlarıdır.
ECRİMİSİL DAVASINDA KÖTÜNİYET
TMK m. 995 hükmünde; “İyiniyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır.’’ denilerek, haksız işgalcinin kötü niyetli olduğu belirtilmiştir.
ECRİMİSİL DAVASINDA ZAMANAŞIMI NE KADARDIR?
Ecrimisil davası zamanaşımı süresi 5 yıldır. Yani ecrimisil geriye dönük olarak en fazla 5 yıl için istenebilecektir. Unutulmamalıdır ki davanın süresi içinde açılmaması halinde hak kayıpları meydana gelebilecektir. Ecrimisil davası Yargıtay Kararları da ecrimisil davalarının 5 yılda zamanaşımına uğrayacağı esasını benimsemiştir. Ecrimisil davalarında dava tarihine kadar gerçekleşmiş zarar talep edilebilir. Dava tarihinden sonra gerçekleşmesi muhtemel zarar talep edilemez. Ecrimisil rakamının hesabında kullanılan malın kira değeri esas alınarak bilirkişilerce tespit yapılır.
ECRİMİSİL DAVASINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Ecrimisil davasında görevli mahkeme, dava malvarlığına ilişkin olduğundan, Asliye Hukuk Mahkemeleri’dir.
Ecrimisil davası yetkili mahkeme ise genel yetki kurallarına tabi olup HMK uyarınca taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Ecrimisil İle İlgili Yargıtay Kararları
…Ecrimisil hesabı uzmanlık gerektiren bir husus olup, taşınmazın niteliğine uygun bilirkişi marifetiyle keşif ve inceleme yapılarak ve taleple bağlı kalınarak haksız işgal tazminatı miktarı belirlenmelidir. Alınan bilirkişi raporu, somut bilgi ve belgeye dayanmalı, tarafların ve hakimin denetimine açık, değerlendirmenin gerekçelerinin bilimsel verilere ve HMK’nin 266 vd. maddelerine uygun olarak açıklanması gereklidir.
Bu nedenle, özellikle tarım arazilerinin haksız kullanımı nedeniyle ürün esasına göre talep varsa, bu konudaki resmi veriler getirtilmeli, taşınmazın bulunduğu bölgede ekilen tarım ürünlerinin neler olduğu tarım il veya ilçe müdürlüğünden sorulmalı, ekildiği bildirilen ürünlerin ecrimisil talep edilen yıllara göre birim fiyatları ve dekara verim değerleri, hal müdürlüğünden ilgili dönem için birim fiyatlar getirtilmeli, bölgede münavebeli ekim yapılıp yapılmadığı, taşınmazın nadasa bırakılıp bırakılmadığı tespit edilmelidir. Eğer, özellikle arsa ve binalarda kira esasına göre talep varsa, taraflardan emsal kira sözleşmeleri istenmeli, gerekirse benzer nitelikli yerlerin işgal tarihindeki kira bedelleri araştırılıp, varsa emsal kira sözleşmeleri de getirtilmeli, dava konusu taşınmaz ile emsalin somut karşılaştırması yapılmalı, üstün veya eksik tarafları belirlenmelidir. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2018/4465 E. , 2020/113 K.)
…Arsa niteliğindeki taşınmazların getirebileceği ecrimisil miktarı hesaplanırken, dava konusu taşınmazın el atmadan önce ne şekilde kullanıldığı, ayrıca civar taşınmazların ecrimisil istenilen dönemdeki kullanma biçimleri araştırılarak, bu kullanma şekillerine uygun kira sözleşmelerinin taraflardan ibrazı istenmeli, ayrıca bilirkişilerin re’sen bulacakları emsaller de dikkate alınmak suretiyle, taşınmazın ilk dönem getirebileceği ecrimisil miktarı bulunduktan sonra, takip eden dönemler için, ÜFE’deki artış oranları dikkate alınmak suretiyle toplam ecrimisil miktarı hesaplanmalıdır. (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2019/7555 E. , 2020/2755 K.)
…Somut olayda, davalının çaplı taşınmaza kayıttan ve mülkiyetten kaynaklanan bir hakkı bulunmadığı gibi çekişmeli taşınmazın yargılama sırasında devredilmesine rağmen dava tarihine kadar talep edilen ecrimisil talebine yönelik davacı …’ın dava hakkı devam etmektedir. Ancak miras bırakan …’in 20.02.2011 tarihinde ölümüyle taşınmazlardaki payı irsen intikal yoluyla davacı (ve dava dışı paydaşlara) geçtiğinden TMK’nin 599. maddesi uyarınca murisin ölümüyle mirasçıların hak kazanacağı ilkesi gözetilerek, ecrimisilin murisin ölüm tarihinden itibaren hesaplanması gerekir. (Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2018/10191 E. , 2020/458 K.)
Haksız İşgal Tazminatının Şartları | Ecrimisil
