İdari Yargıda İvedi Yargılama Usulü Hakkâri
İdarenin işlem ve uyuşmazlıklarından kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümü idari yargıda çözümlenir. Yargıdaki uyuşmazlık sayısının fazlaca artmasından dolayı mahkemelerin iş yükü artmış ve basit yargılamanın dahi sonuçlanması uzun sürmesine neden olmaktadır. Dolayısıyla uyuşmazlığın çözümü hem çok fazla zaman da çözülmekte hem de mağduriyetler yaşanmaktadır. Bu durumun çözümü için idari yargıdaki bazı uyuşmazlıklar için ivedi yargılama usulü getirilmiştir. İvedi yargılama usulü ile hem uyuşmazlıkların hızlı çözümlenmesi amaçlanmakta hem de hak ve menfaat kaybının azalması amaçlanmaktadır.
İvedi yargılama usulü; idari yargılama usulü kanunu madde 20/A’da düzenlenmiştir. Hangi uyuşmazlıklar için ivedi yargılama usulünün uygulanabileceği kanunda yer almıştır. Bu nedenle ivedi yargılama usulü sadece kanunda belirtilen uyuşmazlıklar için kullanılabilir.
İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır:
- İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri.
- Acele kamulaştırma işlemleri.
- Özelleştirme Yüksek Kurulu kararları.
- 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca yapılan satış, tahsis ve kiralama işlemleri.
- 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca, idari yaptırım kararları hariç çevresel etki değerlendirmesi sonucu alınan kararlar.
- 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun uyarınca alınan Cumhurbaşkanı kararları.
Kanunda sayılanlar haricindeki uyuşmazlıkların çözümü için ivedi yargılama usulü kullanılamaz.
İvedi Yargılama Usulünün Özellikleri
İvedi yargılama usulünde dava açma süresi 30 gündür.
Davanın tek hakimle veya heyet halinde mi görüleceği ise genel yargılamadan farklı değildir. Yani davanın konusu ve davanın miktarına göre tek hakimli veya heyet halinde yargılama yapılır. Bilindiği üzere genel yargılamada ilk inceleme süresi 15 gündür. Ancak ivedi yargılama da bu süre kısaltılmış ve 7 gün içerisinde ilk inceleme süresi tamamlanır. İlk inceleme süresinin tamamlanmasıyla birlikte dava dilekçesi taraflara tebliğ edilir.
Dava dilekçesinin tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde savunma dilekçesi verilmelidir. 15 günlük süre 1 defaya mahsus olarak 15 gün daha uzatılabilir.
Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılır.
Uyuşmazlık hakkında karara bağlanma süresi ise 1 aydır. Yani dosyanın tekemmül ettiğinden itibaren en geç 1 ay içerisinde karar bağlanması gerekir. Genel yargılama da ise en geç 6 ay içerisinde karara bağlanması gerekir. Görüldüğü üzere ivedi yargılama usulünde dosyanın da karara bağlanma süresi bir hayli kısadır.
İvedi yargılama usulünde yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara itiraz edilemez.
İvedi Yargılama Usulünde Temyiz Kanun Yolu
İvedi yargılama usulünde verilen kararlara karşı istinaf yoluna başvurulamaz. Ancak temyiz yoluna başvuru vardır. Verilen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
- Temyiz dilekçeleri üç gün içinde incelenir ve tebliğe çıkarılır.
- Temyiz dilekçelerine cevap verme süresi on beş gündür.
- Temyiz başvurusuna yapılmasının ardından Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Bunlar mümkün değilse incelemeyi ve tahkikatı kendisi yaparak işin esası hakkında karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir.
- Temyiz hakkındaki kararın en geç 2 ay içerisinde karara bağlanması gerekir. Verilen kararda en geç 1 ay içerisinde taraflara tebliğ edilmek üzere çıkarılmalıdır.
- Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir.
Merkezi Ortak Sınavlara İlişkin Yargılama Usulü
İdari yargılama kanunu 20/B maddesinde düzenlenmiştir. Merkezi ve ortak sınavlara ilişkin yargılama usulü hakkında hükümler içerir. Ortak ve merkezi sınavlar idare tarafından yapılmaktadır. Hak kaybının yaşanmaması için de yargılamanın hızlı sonuçlanması gerekir. Bu sınavlara ilişkin ivedi yargılama usulü uygulanmasa da genel yargılamaya daha hızlı çözümlenmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığı ile Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılan merkezî ve ortak sınavlara ilişkin iş ve işlemler ile sınav sonuçları hakkında dava açma süresi on gündür. Davanın ilk inceleme süresi 7 gündür. 7 gün içerisinde inceleme tamamlanır ve dava dilekçesi tarafa tebliğ edilir. Savunma süresi dava dilekçesinin tebliğinden itibaren üç gündür ve bu süre bir defaya
mahsus olmak üzere en fazla üç gün uzatılabilir. Savunmanın verilmesi veya savunma verme süresinin geçmesiyle dosya tekemmül etmiş sayılır.
Bu davalar dosyanın tekemmülünden itibaren en geç on beş gün içinde karara bağlanır. Ara kararı verilmesi, keşif, bilirkişi incelemesi ya da duruşma yapılması gibi işlemler ivedilikle
sonuçlandırılır. Yürütmenin durdurulması talebine karşı verilen karara itiraz edilemez.
Verilen kararlara karşı yine sadece temyiz yoluna başvuru yapılabilir. Temyiz dilekçesine cevap verme süresi 5 gündür. Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir. Temyiz istemi en geç 15 gün içerisinde karar bağlanır ve en geç 7 gün içerisinde tebliğe çıkarılır.
İdari Yargıda İvedi Yargılama Usulü Hakkâri
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
