İddianamenin İadesi Gerektirmeyen Durumlar
İddianame Nedir?
Bir suçun işlendiğine dair haber alan Cumhuriyet Savcısı etkin bir soruşturma yürütür. Ancak ihbar veya şikayetin konusu oluşturan durumun araştırma yapılmaksızın suç olmadığı açıkça belli ise veya soyu, genel nitelikte ise soruşturmaya yer olmadığına karar verir. Savcı soruşturmayı yürütürken delilleri toplar, ilgililerin ifadesini alır. Suç konusu hakkında yeterli şüpheye yani somut delillere ulaşılması halinde iddianame hazırlanır. Eğer yeterli şüpheye ulaşılamamışsa Cumhuriyet Savcısı kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir.
İddianame cumhuriyet Savcısı tarafından hazırlanır. Savcı hazırladığı iddianameyi mahkemeye sunar. Mahkeme hazırlanan iddianameyi hukuka uygun bulmazsa savcıya iade eder. Savcı iddianameyi düzelterek yeniden gönderir.
Mahkeme iddianameyi hukuka uygun bulursa kovuşturma aşamasına geçilir. Bu iddianamenin kabul edildiği anlamına gelir.
İddianame suçun nasıl, nerde oluştuğu, şüpheliye dair deliller, ifadeler, tanık ifadeleri gibi birçok unsura yer verilen bir hazırlık aşamasıdır. Mahkemenin de yargılamanın başlangıcında esas aldığı en önemli metindir.
İddianame düzenlenebilmesi için;
- İhbar, şikayet veya başka bir şekilde suçun işlendiğine dair haber alınmış olmalıdır
- Etkin bir soruşturmadan sonra kovuşturmaya geçmek için yeterli şüphe bulunmalıdır.
İddianame bu şartların varlığı halinde düzenlenmektedir.
Mahkeme İddianame İle Bağlı Mıdır?
CMK madde 225:
Hüküm, ancak iddianamede unsurları gösterilen suça ilişkin fiil ve faili hakkında verilir.
Mahkeme, fiilin nitelendirilmesinde iddia ve savunmalarla bağlı değildir.
Kanuna göre, mahkeme hükmü, iddianamede yer alan suç, fiil ve faillere ilişkin olarak verebileceği düzenlenmiştir. Ancak mahkeme, fiilin nitelendirilmesinde iddia ve savunmalarla bağlı değildir. Yani suçun vasfının değişmesi söz konusu olabilir. Örneğin reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan iddianame düzenlenmiş olabilir. Ancak mahkemede çocuğun 15 yaşını tamamlamadığı görülmesi halinde suç cinsel istismara dönüşecektir.
İddianame Ne Kadar Sürede Hazırlanır?
İddianamenin ne kadar sürede hazırlanacağına dair tam bir yanıt verilemez. Suçun araştırılması, faile mağdura ulaşılması, delillerin toplanması, savcılığın yoğun iş yükü gibi sebeplerden dolayı fazla zaman alabiliyor. Tabi ki somut olaya göre hızlı hazırlanması da mümkündür. Suçun faillerinin, delillerin ortada olduğu çok anormal olmayan suçlarda ortalama 3-4 ayda da iddianame hazırlanabilmektedir.
İddianamede Bulunması Gereken Unsurlar
Görevli ve yetkili mahkemeye hitaben düzenlenen iddianamede;
- Şüphelinin kimliği,
- Müdafii,
- Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
- Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanunî temsilcisi,
- Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
- Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
- Şikâyetin yapıldığı tarih,
- Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
- Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
- Suçun delilleri,
- Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri, gösterilir.
İddianamenin İadesi
- İddianamede bulunması gereken zorunlu unsurların olmaması,
- Suça ilişkin araştırma yapılmadan, delil toplanmadan hazırlanmışsa,
- Ön ödemeye veya uzlaştırmaya ya da seri muhakeme usulüne tâbi olduğu soruşturma dosyasından açıkça anlaşılan işlerde ön ödeme veya uzlaştırma ya da seri muhakeme usulü uygulanmaksızın düzenlenmişse
Bu hallerde iddianame Cumhuriyet Başsavcılığına iadesine karar verilir. İddianamenin ve soruşturma evrakı verildiği tarihten itibaren 15 gün içerisinde incelenerek, iadesi yapılması gerekir. İadesi yapılırken eksik veya hatalı kısımların belirtilmesi gerekir.
İddianame süresi içerisinde iade edilmemişse kabul edilmiş sayılır. Ve bir daha iadesi mümkün değildir.
İddianamenin iadesi yapıldıktan sonra savcı mahkemenin göstermiş olduğu eksiklikleri tamamlar ve düzeltir. Bu halde savcı kovuşturmaya gerek olmadığına kanaat getirebilir. Bu halde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir. Ancak aksi kanaatte ise iddianameyi düzelterek yeniden gönderir.
Mahkeme iddianamede eksiklik olduğunu görürse 2. kez iade etmesi mümkündür. Ancak ilk iade sebeplerinden farklı bir sebeple iade yoluna gidilemez. Yani 2. kez iddianame iadesinde sadece ilk iade sebeplerine dayanılabilir.
İddianamenin iadesi kararına karşı sadece Cumhuriyet Savcısının itiraz hakkı vardır.
İddianame şu hallerde iade edilmez;
İddianame, sadece suçun hukuki nitelendirilmesi nedeniyle iade edilemez. Suçun niteliği değiştiği için mahkemede görevsizlik sorunu çıkabilir. Bu halde de iade yoluna gidilmez.
İddianame sunulduktan sonra mahkeme 15 gün içerisinde inceleyerek iadesini yapması gerekir. Bu süre içerisinde iade edilmemişse bir daha iddianamenin iadesi yoluna gidilemez.
İddianamenin İadesi Gerektirmeyen Durumlar
İddianameye İtiraz
İddianameye itiraz imkanı mevcut değildir. İddianamenin iadesine itiraz mümkündür. Ancak iddianamenin iadesine sadece savcının itiraz etme imkanı vardır. Bunun dışında şüpheli, müdafi vs. iddianameye itiraz edemez.
İddianamenin İadesi Gerektirmeyen Durumlar
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
