İstirdat Davası 2023 | İstirdat Şartları
Bir kimse borçlu olmadığı halde kendisine karşı başlatılan icra takibi sonucunda haksız olarak ödeme yapılmış olabilir. Bu durumda borçlu istirdat davası açabilir. Yani icra takibi sonrasında borçlu olunmayan bir para ödenmişse, paranın geri alınması için “istirdat davası” açılabilir.
İstirdat Davasını Kim Açar?
Borçlu olmadığı halde, icra takibi sonrasında ödeme yapan herkes tarafından açılabilir. Borç, hakkında icra takibi yapılan kişinin adına, başka biri tarafından ödenmiş olabilir. Bu durumda 3. kişide istirdat davası açabilir.
İstirdat Davasının Şartları
- Borçlu olunmayan bir paranın ödenmesi gerekir. Borçlu icra tehdidi altında borcu olmadığı halde ödeme yapmış olmalıdır. İcra takibi öncesinde ihtiyati haciz kararı alınmış ve ödeme emri henüz tebliğ edilmemişse veya ödeme emri tebliğ edilmiş ancak itiraz süresi dolmadan para ödenmişse istirdat davası açılamaz.
- İstirdat davasının açılabilmesi için takibin kesinleşmiş olması gerekir.
davacı tarafından hakkında herhangi bir icra takibi olmadan icra baskısı altında haricen davalıya otopark ücreti olarak davalının da ikrarına göre 15.07.2018 tarihinde 1.000,00-TL ödeme yapıldığı anlaşılmaktadır. Davacı, dava dilekçesinde, borçlu olmadığı halde ödemek zorunda kaldığı bedelin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi için başlattığı takibe itirazın iptalini talep etmektedir. Buna göre taraflar arasındaki uyuşmazlık sebepsiz zenginleşmeden kaynaklanan alacağın tahsili istemine ilişkindir. Böylece davacının istemi İİK.nun 72. maddesi kapsamında istirdat değil, sebebi ortadan kalkan bir ödemenin iadesi yönünde sebepsiz zenginleşmeye dayalı (TBK.md. 77) alacak istemi olup, 2 ve 10 yıllık zamanaşımına (TBK.md. 82) tabidir. Talep yönünden hak düşürücü bir süre yasada öngörülmemiştir.
Türk Borçlar Kanununun konuya ilişkin 77 (818 sayılı Borçlar Kanununun 61 v.d) ve ardından gelen maddelerindeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. (3. Hukuk Dairesi 2021/6550 E. , 2021/11812 K.)
- Borçlu geri iadesi mümkün bir alacak sebebiyle ödeme yapmış olmalıdır. Zamanaşımına uğramış, hukuka veya ahlaka aykırı bir amacın yerine getirilmesi için yapılan ifaların iadesi istenemez. Örneğin kumar borcu nedeniyle icra tehdidi altında ödeme yapılmışsa istirdat davası açılamaz.
- Borçlunun icra takibinden sonra ödeme yapmış olması gerekir. İcra takibi başlatılmadan önce borçlu olunmayan para ödenmişse, istirdat davası açılamaz. İcra takibi başlatıldıktan sonra borçlu kendiliğinden ödeme yapabileceği gibi haciz neticesinde de ödenmiş olabilir.
- İstirdat davası, cebri icra tehdidi altında borçlu olunmayan bir paranın ödenmesinden itibaren 1 yıl içerisinde açılması gerekir.
İstirdat Davası 2023 | İstirdat Şartları
Menfi Tespit Davasından Dönüşen İstirdat Davası
Bir kişi gerçekte var olmayan bir borç veya geçersiz bir hukuki ilişkiden ötürü icra takibine maruz kalınmış olabilir. Bu halde borçlu menfi tespit davası açarak, borçlu olmadığını ispatlayabilir. İcra takibinden önce veya takip sırasında ya da takip sonrasında menfi tespit davası açılabilir. Bilindiği üzere menfi tespit davasının açılması ile icra takibi kendiliğinden durmaz, borçlunun talebi gerekir.
Ancak menfi tespit davası icra takibinden sonra açılmışsa, borçlunun talebi de yeterli olmaz. Fakat borçlu, alacak miktarının en az %15’ini teminat olarak göstererek, icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmesini engelleyebilir. Yani icra takibinde bütün işlemlere devam edilir. Ancak haciz işlemleri sonunda alınan para icra veznesinde tutularak, alacaklıya verilmez. İşte borçlu menfi tespit davasında teminat göstermemişse takip işlemlerine devam edilir. Bu durumda borçlu parayı ödemek zorunda kalacaktır. Bu halde menfi tespit davası kendiliğinden istirdat davasına dönüşür.
Eğer bu hal mahkeme tarafından dikkate alınmamış ve taraflarca da ileri sürülmemişse paranın iadesi için istirdat davası açılmasına gerek yoktur. Menfi tespit davasının ilamı ile ilamlı icra takibi yapılabilir.
İstirdat Davasında Arabuluculuk
Aslında istirdat davalarında arabuluculuk dava şartı değildir. Ancak bazı durumlarda zorunluluk arz edebilir. ticari uyuşmazlıklardan doğan ve konusu para olan alacak davalarında arabulucuya başvuru zorunludur. Yani ticari uyuşmazlık neticesinde icra takibi başlatılmış ve bu kişi borçlu olmadığı parayı ödemişse, istirdat davası öncesinde arabulucuya başvurması gerekir.
İstirdat Davasında Zamanaşımı
İstirdat davası, cebri icra tehdidi altında borçlu olunmayan bir paranın ödenmesinden itibaren 1 yıl içerisinde açılması gerekir. Sürenin kaçırılmasından sonra istirdat davası açılmaz.
İstirdat Davası Hangi Mahkemede Açılır?
İstirdat davasında görevli mahkeme, takibe konu alacağın kaynağı ve niteliğine göre belirlenir. Örneğin, işçi işveren ilişkisinden kaynaklı kıdem, ihbar tazminatı gibi işçilik alacaklarına ilişkin istirdat davası iş mahkemesinde görülür. Kira ilişkinden kaynaklanan istirdat davası sulh hukuk mahkemesinde görülür.
İstirdat Davası 2023 | İstirdat Şartları
Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
