Karşılıksız Çek İcra Takibi Süreci 2023
Çek mağduriyeti yaşayan kişiyi devletimiz kanunları ile koruma altına almıştır. Karşılıksız çek ile karşılaşan kişi hakkını ararken şu haklara sahip olur.
Türk Ticaret Kanunu Gereğince kalacak kısmın yani çek bedelinin %10 fazlası çek tazminatı olarak ödenir.
Türk Ticaret Kanunu gereğince bakiye borç üzerine vade tarihinden itibaren ticari faiz işlemeye başladığı için bu faiz bedeli icra takibi yoluyla istenir.
(TTK gereğince 2020 yılı için %15)
Kanunun tanımış olduğu ihtiyati haciz hakkı talep edilebilir. Bu kanun yoluyla borçlunun mal kaçırması veyahut elindeki malları devretmesi ihtimaline karşı, borçlunun mal varlığına ve banka hesaplarına haciz konulması sağlanır. Bu kanun yolunun avantajı bir kaç gün içerisinde kararın alınması ve borçluya tebliğ edilmesine gerek bulunmamasıdır.
Karşılıksız Çek İçin Hangi Davalar Açılabilir?
Çekin karşılıksız çıkması halinde çekin yasal hamili tarafından farklı yollara başvurulabilir.
Karşılıksız çek için hamilin başvurabileceği yöntemler;
Çekin ödenmemiş bedeli talep edebilir
Çekin ibraz gününden itibaren başlayan temerrüt faizi talep edebilir
İhbarname ve diğer çekin ödenmesine ilişkin yapılan masraflar talep edilebilir
Çek bedelinin en fazla %3’ü kadar komisyon ücreti istenebilir
Kısmen veya tamamen ödenmeyen karşılıksız çek için ödenmemiş bedelin %10 kadarı borçlu tarafından ödenmek zorundadır.
İcra Takibi Çek Tazminatı
İcra Takibi Çek Tazminatı, TTK’nın 783/3 maddesine göre “Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10’unu ödemekle yükümlü olduktan başka, çek hamilin çekin ödenmemesinden uğradığı zararı da tazmin eder.” İcra Takibi Çek Tazminatı, 6762 sayılı TTK’nun 695/3 maddesince %5 olan çek tazminatı oranı 01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 783/3. maddesince % 10’a çıkarılmıştır.
ÇEK İCRA TAKİBİ VE ÖNCESİ YASAL DÜZENLEME
Çek ile ilgili yapılan yasal düzenlemede 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun “Vade” başlıklı 707. maddesinde; “Çek, görüldüğünde ödenir. Buna aykırı her hangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir. Keşide günü olarak gösterilen günden önce ödenmek için ibraz olunan bir çek ibraz günü ödenir.” denilmekte;
708. maddesinde de “Ödeme İçin İbraz” başlığı altında; “Bir çek, keşide edildiği yerde ödenecekse on gün; keşide edildiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir ay içinde muhataba ibraz edilmelidir. Ödeneceği memleketten başka bir memlekette keşide edilen çek, keşide yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
Çekte İbraz Süresi Nedir?
Çekte ödemenin gerçekleşebilmesi için hamilin çeki muhataba ibraz etmesi gerekmektedir. Türk Ticaret Kanunu madde 796’ ya göre çekte ibraz süreleri:
Çek, düzenlendiği yerde ödenecekse on gün
Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse bir aydır.
Ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenen çek:
Düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay,
Ayrı kıtalarda ise üç ay içinde muhataba ibraz edilmelidir.
Bu süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlayacaktır.
Bu süreler hak düşürücü sürelerdir ve hamil sürelere riayet etmeyip çeki vaktinde ibraz etmezse çek artık kambiyo senedi olmaktan çıkar.
Bunun neticesinde de çek artık ciro edilemez ve kambiyo senetlerine özgü icra takibi yolu ile icraya koyularak tahsilatı yapılamaz. İbraz sürelerine uyulmayan çek artık yalnızca bir delil başlangıcı kabul edilir ve aradaki asıl borç ilişkisini ispatlamada kullanılabilir.
Çekte Cayma Süresi Nedir?
İbraz süreleri içerisinde ibraz edilmeyen çekin keşidecisi, cayma hakkını kullanarak muhatabın ibraz süresi geçmiş olan çeke ödeme yapmasını engelleyebilir.
Çekten caymanın ne zamandan itibaren geçerli olacağı ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu’nun 799. maddesinde düzenlenmiş olup, çekten caymanın ibraz süresi geçtikten sonra hüküm ifade edebileceği ve çekten cayılmadığı sürece muhatabın, ibraz süresinden sonra da çek bedelini ödeyebileceği düzenlenmiştir.
Çekin Bankaya Takasa Verilmesi
Süresi gelmeden elinizdeki çeki banka şubesine teslim ederek banka yetkilisi huzurunda bir tutanak ile çek takasa verilir. Takasa verdiğinizde çekin vadesi geldiğinde ödeme çıkar banka ertesi gün sizin paranızı yatırır. Yani burada tek amaç bankaya nakden komisyon ödemeden paranızı bir gün sonra alma mantığıdır.
Süresinde Bankaya Sunulan Çekin Karşılıksız Çıkması
Bankaya süresinde ve kanuna uygun olarak sunulan ibraz edilen çek karşılıksız çıkarsa, çek için kanuni yaprak bedeli banka tarafından ibraz edene her halükarda ödenir. Geriye kalan alacak bakiyesi çekin arkasına ciro edilir .
Çekin lehtarı veya çeki elinde bulunduran(avali), daha önce bankaya sunmuş oldukları bu çeki böylece yetkili icra Müdürlüğünde kambiyo yoluna özgü alacak takibi yoluyla icra takibi yapabilir.
Çekin karşılıksız çıkması durumunda lehtarın mağduriyeti ve bu durumun kanunda tanımlanmış bir suç olması sebebiyle borçlu tarafı savcılığa şikâyet etme hakkı da vardır. Aslında bu olaya ticaretin sekteye uğraması olarak da değerlendirilmektedir.
Zira ticari hayatında çekten gelecek nakitte göre plan yapan alacaklı iş veren hak sahibi nasıl nitelendirirseniz öyle söyleyebilirsiniz çekin ödenmemesi durumunda ortaya ciddi bir mağduriyet çıkacaktır.
