Mobbing İddiasında İspat Yükümlülüğü 2023
Mobbing Nedir?
Mobbing, bir veya birkaç kişinin bir diğer kişiye uyguladığı, düşmanca ve ahlaka, etiğe aykırı yöntemlerle uygulanan sistematik psikolojik bir baskıdır. Türkçesi için “yıldırma, sindirme” denebilir. Aslında kelimenin anlatmak istediği şey: iş yerindeki duygusal taciz. Psikolojik şiddet, dışlama, aşağılama, rahatsız etme, çalışma motivasyonunu, özgüvenini kırma ve mutsuz etme. Dr. Heinz Leymann, 1980’li yıllarda mobbing terimini iş hayatındaki baskı, şiddet ve yıldırma hareketlerini tanımlamak için kullanmıştır. Leymann mobing uygulayan kişileri, aşırı kontrolcü, korkak, nevrotik ve iktidar açlığı olan kişiler olarak tanımlanıyor.
Özellikleri Nelerdir?
Mobbingin en belirgin özellikleri şunlardır;
Kasıtlı olarak yapılması
Sistematik olarak tekrarlanması
Uzun bir zamandan beri devam ediyor olması
Mobbing davranışının kaynağı bir olaya değil bir kişiye odaklanılmasıdır.
Mobbing Durumu Nasıl Ortaya Çıkar?
-Mesleki yeterliliğin sorgulanması
-Kişiye güvenilmediğinin hissettirilmesi
-Kasten, verilen süre içinde bitirilemeyecek görevler verilmesi
-Kişiden bilgi saklanması
-Kişinin görmezden gelinmesi, gruptan izole edilmesi
-Yetkilerinin azaltılması
gibi durumlar olabilir.
Bunun dışında, kişi aniden yetersizmiş gibi gösterilebilir, daha önce sorun olmayan küçük hatalar çok büyük hatalarmış gibi gösterilebilir ve kişiyi utandırma eylemleri yapılabilir. Bu yapılan şeyler sadece işveren değil diğer çalışanlar tarafından da yapılabilir. Yani yöneticiler tarafından bazı çalışanlar mobbing uygulamak için azmettirilebilir.
Mobbing İddiasında İspat Yükümlülüğü 2023
Mobbing Çeşitleri
-Yatay Mobbing: İşyerinde aynı kıdemde bulunan kişilerin uğradığı mobbing yatay mobbing olarak sınıflandırılır, kişiler arası rekabet bunun sebeplerinden biridir.
-Dikey Mobbing: Ast-üst çatışmasında üstün asta yaptığı psikolojik baskı dikey mobbingdir. En fazla rastlanılan mobbing çeşididir.
-Dolaylı Mobbing: Ast-üst çatışmasında astın üzerine düşen sorumlulukları yapmayarak kendi üstünün de üstüne karşı psikolojik baskı yaşaması gayesi taşır. Çok sık rastlanılmayan bir mobbing çeşididir.
MOBBİNG NASIL İSPATLANIR VE NEREYE BAŞVURULUR?
Mobbing’e maruz kalanlar;
– Alo 170,
– Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,
– TBMM,
– Anayasa Mahkemesi,
– Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER),
– Kamu Görevlileri Etik Kurulu,
– Kamu Denetçiliği Kurumu,
– Türkiye İnsan Hakları Kurumu
– İl, İlçe İnsan Hakları Kurulları’na başvurabilirler.
Mobbing’e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlaması gerekir. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, kamera kayıtları, e- mailler, kullanılan ilaç faturaları, verilen işlerle ilgili belge ve örnekler alınarak delil olarak sunulabilir. Çünkü yargıya intikal eden davalarda delil etkin bir yargılama için önemlidir.
Bu nedenle mobbinge maruz kalan işçinin; psikolojisinin bozulduğuna dair sağlık raporu, tanık beyanları, amirine yaptığı yazılı başvuru veya çalıştığı kuruma bu konuyla ilgili olarak çektiği ihtarname gibi ispat vasıtalarından yararlanarak mobbingi ispatlaması mümkündür. Mobbinge uğrayan işçinin hakları mobbing ispatlandığında dava yoluyla korunabilir.
Mobbinge Yönelik Bir Dava Açmak İçin İşten Ayrılmış Olmak Zorunlu Mudur?
Mobbing davası açmak için işçinin işten ayrılmış olması gibi bir koşul aranmayıp işçi bu davayı hem çalışırken hem de işten ayrıldıktan sonra açabilmektedir. Çalışıyorken mobbing nasıl ispat edilebilir diyenler için işten çıktıktan sonra da mobbingi kanıtlamak önemli olmaktadır.
MOBBİNG SUÇUNUN HUKUKİ DAYANAKLARI
Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi, işçinin kişiliğinin korunması, saygı gösterilmesi ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun düzenin sağlanması, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramaması için işverenin gerekli önlemleri alması gerektiğini öngörüyor. Türk Medeni Kanunu ise işyerinde psikolojik tacize uğrayan kişilerin maddi ve manevi tazminat davası açabileceklerini düzenliyor.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 5’inci maddesi, işverenin çalışanlarına eşit davranması;, 77. maddesi ise işverenin işçiyi gözetmesi gerektiğini düzenliyor. Kanunun 83. maddesi de işçiye, sağlığını bozacak bir durumla karşılaştığında gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmama hakkı tanıyor.
İspatı Nasıl Olur?
Mobbing, her geçen gün daha fazla davaya konu edilen bir kavramdır. Mağdurlar çoğu zaman hedef alındıklarını ve mobbinge maruz kaldıklarını belli bir süre geçtikten sonra fark etmekte, çoğunlukla yalnız bırakılmakta ve en yaygın ispat yöntemi olan tanık beyanlarından mahrum kalmaktadırlar.
Bu nedenle; mobbing gibi ispat güçlüğünün bulunduğu durumlarda hak kaybının önlenmesi ve adaletli bir sonuca ulaşılabilmesi için emare ispatı, fiili karineler, ispat kolaylığı ve ilk görünüş ispatı gibi hukuki kurumların kullanılması zorunludur.
Bu açıklamalarla birlikte Yargıtay’ın da bir kararında belirttiği üzere mobbinge dayalı iddialarda kesin ispat koşulu değil, yaklaşık ispat aranmalıdır. Mobbing uygulandığı öne sürülen bir uyuşmazlıkta ispat yükü, Mobbing iddiasında bulunan taraf üzerindedir.
22. Hukuk Dairesi’nin 2013/693 E, 2013/30811 K ve 27.12.2013
”mobbingin varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek olmadığı, kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu, ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı; davacı işçinin, kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguların ileri sürmesinin yeterli olduğu, işyerinde mobbing gerçekleşmediğini ispat külfetinin davalıya düştüğü; tanık beyanları, sağlık raporları, bilirkişi raporu, kamera kayıtları ve diğer tüm deliller değerlendirildiğinde mobbing iddiasının yeterli delillerle ispat edildiği gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…”
Mobbing İddiasında İspat Yükümlülüğü 2023
