Özel Hukuk ve Alt Dalları | 2023
Milletlerarası (Uluslararası) Özel Hukuk Nedir?
Milletlerarası (Uluslararası) Özel Hukuk, kişi veya kurumlar arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklarda hangi devletin hukuk kurallarının uygulanacağını belirleyen hukuk dalıdır. Her devletin kendine ait yasaları ve hukuk sistemi vardır. Milletlerarası Özel Hukuk yasaları özellikle yurtdışında yaşayan veya yabancı uyruklu kişileri yakından ilgilendirir. Herhangi bir uyuşmazlık ortaya çıktığında hangi ülkenin hukuk sisteminin geçerli olacağı, hangi yasa maddelerine bakılacağı ve yasa çatışmalarının hangi hukuk kurallarına bakılarak çözümleneceği milletlerarası özel hukuk ile belirlenmektedir.
Özel Hukuk ve Alt Dalları
Toplum içinde yaşam sürdüren şahıs ve kuruluşların birbiriyle olan ilişkileri kapsamındaki hukuk kurallarının tamamına özel hukuk adı verilir. Özel hukukun temelindeki nokta ise taraflar arasında eşitliğin esas alınmasıdır. Özel Hukuk alt dallarını incelemek gerekirse;
Ticaret Hukuku
Ticaret Hukuku; ticari örf ile adetler fazlasıyla önem verir. Tarafların eşitliği ilkesi kapsamında sınırlandırılan bir hukuk dalıdır.
Medeni Hukuk
Medeni Hukuk, özel hukukun en kapsamlı dalıdır. Kişilerin doğumunun ardından ölümüne kadar geçen sürede bireylerin şahsi hâlleri, diğer bireylerle olan ilişkileri, mal varlıkları ve diğer bütün kişiler arasındaki eşitlik esasına dayalı tüm konuları düzenleyen bir hukuk dalıdır.
Borçlar Hukuku
Borçlar Hukuku, özel bir hukuk dalı olarak bilinir. Eşitler arasında oluşan ve borç ilişkisi şeklinde ifade edilen hukuki ilişkilerin kapsamlı biçimde incelendiği bir disiplindir.
Devletler Özel Hukuku
Devletler Özel Hukuku, devlet tarafından bizzat çıkarılan kanunlarla kapsamında devletler arasında yapılan anlaşmalar ve gelenek hukukunun kurallarıyla ilişkili konuları düzenler. Devletler Özel Hukuku kendi içinde uyrukluk, yabancılar hukuku ve kanunlar ihtilafı gibi dallara ayrılır.
Kamu Hukuku ve Alt Dalları
Kamu Hukuku aynı zamanda Amme Hukuku olarak da ifade edilir. Devlet ile vatandaşlar ya da devletin kendine ait kurumları arasında olan ilişkileri düzenleyen bir hukuk alanıdır. Bu dalın Özel Hukuktan ayrılması sadece teorik açıdan önemli değildir. Bu ayrım aslında başvurulacak olan mahkemelerin belirlenmesi noktasında da büyük önem arz eder. Kamu Hukuku da kendi içinde alt dallara ayrılır. Bu dallardan şu şekilde bahsedilebilir;
Anayasa Hukuku
Anayasa hukuku; ulus halindeki devletlerin ve diğer tüm siyasi organizasyonların hem kurucularına hem de temel yasalarına dair bütün çalışmaları içerir. Anayasalar aslında hükümetler için bir çatı oluşturur. Otoritenin yanı sıra yeni yasalar ve düzenlemelerin yapılması konusunda da siyasi yapıların fonksiyonlarını sınırlandırıp tanımlayabilir.
İdare Hukuku
İdare Hukukunun temeli anayasa ile belirlenir. İdarenin hem faaliyet hem de örgütlenmesine yönelik kuralları öngörür. Bu kuralları kamuya tanıtıp üstünlük ve ayrıcalıklar kapsamında bireylere verilen haklar ile hürriyetlerin dengelenmesini sağlayan son derece önemli bir hukuk dalıdır.
Ceza Hukuku
Ceza Hukuku; genel bir ifade ile suç ve ceza kavramlarını kapsamlı biçimde inceleyen bir kamu hukuku bölümü olarak tanımlanır. Ceza Hukuku da kendi içinde genel ve özel ceza hukuku şeklinde iki alt dala ayrılır.
Özel Hukukta Çözümler / Yaptırımlar
Özel kanunun çareleri, haksız olduğunu iddia eden yaralı tarafa öngörülür ve yasa, bir ceza veya disiplin cezası vermek yerine, yaralı tarafa adalet vermeye çalışır (tazminat veya parasal tazminat). Özel hukuktaki çözüm yollarının çoğu, maddi / parasal nitelikte olup, kanunları ihlal eden tarafın, mahkemelerce belirlenen şekilde, yaralı tarafa değil devlete değil, bir miktar para ödemesi gerekmektedir. Bu özel hukuk, hukuk yollarının sınıflandırılması / yaptırımlar
1. Tazmin (uyum içinde restitutio): Yasanın ihlal edildiğini iddia eden parti, yasa ihlali nedeniyle hiç bir zaman / devlet koşuluna ilişkin herhangi bir şeyi geri yüklemek zorunda kalacak. Örneğin, belirli malların tedarikçisi, sözleşmesinde belirtildiği gibi belirli bir tarihte bir alıcı için ödemeyi almadıysa, mahkeme, alıcıya sözleşmeyi ihlal ettiği için satın aldığı malları tedarikçiye iade etmesini emredebilir.
2. Hasar / Tazminat: Mahkeme tarafından belirlenen miktarın, yaralı tarafın fiili zararını veya kar kaybını telafi etmek için diğerine ödenmesi gerekecektir.
3. Dönen Zenginleştirme: Yasayı ihlal eden partinin haksız yere fayda sağladığı yerde haksız yere zenginleşme olarak bilinir. Mahkeme tazminat olarak ödenecek haksız zenginleştirme miktarını belirleyecektir.
4. Özel performans: Özel yasa, zaman zaman manevi olmayan nitelikte bir çözüm önerebilir. Bu şartlar altında, gerekli olan para ödemesi değildir, ancak diğer taraf belirli bir performansı, yani belirli bir performansı yapmalı veya bırakmalıdır. Örneğin, bazı malların tedarikçisinin “X” teslim etme sözleşmesini ihlal etmesi halinde, sözleşmeye uyması ve alıcıya “X” göndermesi için mahkemeye sipariş vermeleri istenir.
Kanun, özellikle bu tür çözüm yollarının her birinin kullanımını düzenlemektedir: Bu, çözüm yollarından birinin veya daha fazlasının mevcut olabileceği durumu ve yaptırımların zarar gören tarafa verilebileceği koşulları göstermektedir.
