Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir
Şikayet Nedir?
Bazı suçlardan zarar görenlerin, ceza kovuşturmasının muhtemel sakıncalarına karşı korunmaları amacı ile bu suçlardan dolayı ceza soruşturması ve dolayısıyla ceza muhakemesi yapılabilmesi için kanunla konulmuş bir engelin kaldırılması şart koşulmuş ve bu engeli kaldırma işlemine şikâyet adı verilmiştir.
Şikayete Bağlı Suç Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nda yer alan suçlardan bazılarının soruşturulması ve kovuşturulması için şikayet şartı aranmakta olup; bu suçlara da şikayete bağlı suçlar denmektedir. Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar TCK m.73’te düzenlenmiştir. Fakat elbette ki her suçun şikayete bağlı olması beklenemez. Söz konusu şikayete tabi suçlar kanunda sınırlandırılmıştır.
Şikayete tabi suçtan bahsedebilmemiz için bazı koşulların varlığı aranmaktadır. Öncelikli olarak kanunda suçunun şikayete tabi olduğu yazılmalıdır. Suçun temel halinin şikayete tabi olması nitelikli hallerinin de şikayete tabi olduğu anlamına gelmeyecektir. Aynı zamanda şikayet, suçtan zarar görene aittir. Yani şikayetin söz konusu suçtan zarar görmüş kişi tarafından gerçekleştirilmesi gerekir. Çünkü şikayet hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Dolayısıyla bu hakkın bir başkası ya da mirasçılar tarafından kullanılması mümkün değildir. Fakat şikayette bulunacak olan kimsenin reşit olması aranmasa da temyiz kudretine sahip olması aranmaktadır. Bunların yanı sıra şikayet, belli bir süre içinde yapılmış olmalıdır.
Türk Ceza Kanunu’nda (“TCK”) bazı suçların takibi şikayete bağlanmıştır. Suçtan zarar gören kişi şikayetçi olmadığı veya şikayetten vazgeçtiği durumda şüpheli ya da sanık hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
Şikâyete bağlı suçlar mutlak şikâyete bağlı suçlar ve nispi şikâyete bağlı suçlar olmak üzere ikiye ayrılır.
Nispi şikâyete bağlı suçlar, faille mağdur arasındaki yakınlık sebebi ile şikâyete bağlı suç haline gelenlerdir. Aile toplumun en küçük yapı taşı olması sebebi ile savcının bu durumda re’sen harekete geçmesi aile içinde problemlere yol açacağı düşünüldüğün şikâyet tabii kılınmıştır. Yağma ve nitelikli yağma dışında mal varlığına karşı işlenen suçlar şikâyete bağlıdır.
Mutlak şikâyete bağlı suçlar ise ne olursa olsun şikâyete bağlıdır. Şikâyete bağlı suçlar için şikâyet hakkının kullanımı hak düşürücü bir süreye bağlıdır.
Eğer suçun takip edilmesi şikâyete bağlı değil ise eylemden zarar gören şikâyetçi değil ihbar eden olarak nitelendirilir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar sayılmıştır.
Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir
Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir?
TCK madde 86/2. fıkrası hafif nitelikte Kasten Yaralama
TCK madde 102 Cinsel Saldırı
TCK madde 104/ 1. bendi Reşit Olmayanla Cinsel İlişki
TCK madde 105 1. fıkrası Cinsel Taciz
TCK madde 106 Tehdit
TCK madde 116/1-2. fıkraları Konut Dokunulmazlığının İhlali
TCK madde 117 İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali
TCK madde 123 Kişilerin huzur ve sükununu bozma
TCK madde 125 Hakaret (TCK madde 125/3-a hariç),
TCK madde 132 Haberleşmenin Gizliliğini İhlal
TCK madde 133 Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması
TCK madde 134 Özel hayatın gizliliğini ihlali
TCK madde 144 daha az cezayı gerektiren Hırsızlık
TCK madde 151 Mala Zarar Verme
TCK madde 155 Güveni Kötüye Kullanma
TCK madde 156 Bedelsiz Senedi Kullanma
TCK madde 159 Dolandırıcılık
TCK madde 160 Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
TCK madde 209/1. fıkra Açığa İmzanın Kötüye Kullanılması
kullanma hırsızlığı
Hırsızlık suçunun; Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde veya Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla İşlenmesi halinde
Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi hakkında
Yakın akrabalar arasında mala karşı işlenen suçlar
Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir
Şikayete Bağlı Suçların Özellikleri
-Suçun şikayete tabi olduğu kanunda yazılı olmalıdır.
-Şikayet hakkı, suçtan zarar gören tarafından kullanılabilmektedir.
-Şikayet hakkı kanun ile düzenlenen süre içerisinde yapılmalıdır (TCK m.73/1).
-Şikayetin kanun ile düzenlenen ilgili makamlara yapılması gerekmektedir (CMK m.158).
-Şikayet hakkından her zaman vazgeçilebilmektedir.
-Bazı istisnalar dışında, şikayete tabi olan suçlar uzlaşma kapsamındadır. (Örneğin; cinsel saldırı, cinsel taciz, mala zarar verme, dolandırıcılık…)
-Kural olarak şikayete tabi suçlarda hüküm kesinleşene kadar davadan vazgeçilmesi mümkündür. (İstisna: Çek Kanunu’na tabi olan şikayete bağlı suçlarda karar kesinleştiğinde dahi şikayetten vazgeçilmesi mümkündür.)
-Şikayet hakkı sahibinin yargılamada bazı hakları mevcuttur. (Örneğin; delillerin toplanmasını isteme, tanıkların davetini isteme, duruşmadan haberdar edilme…)
Şikâyetin Bölünmezliği Nedir?
Şikâyetin konusunu suç olan bir eylem oluşturur. Şikâyet dilekçesinde bu eylemi yapan kişinin tek kişi olduğu belirtmişse bile yapılan şikâyet suçun tüm faillerini kapsar. Yani suçtan zarar kişi şikâyette bulunurken bazı failler hakkında şikâyetçi olmuyorum diyemez.
Şikayete Tabi Suçlarda Şikayet Süresi
Şikayete tabi suçlarda şikayet süresi, mağdurun ‘fiil’ ve ‘faili’ öğrenmesinden itibaren 6 aydır. Müştekinin şikayet hakkını kullanabilmesi için hem faili hem de fiili öğrenmesi gerekir. Suçtan zarar gören veya mağdur, suç teşkil eden fiil veya failden hangisini daha geç öğrenmişse, 6 aylık şikayet süresi de o tarihten itibaren başlar.
Şikayet süresi, fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aylık bir hak düşürücü süreye tabi olmasına rağmen, şikayet hakkı, her halükarda TCK md. 66’da düzenlenen dava zamanaşımı süresi içinde yapılmalıdır. En hafif suçlar için TCK md. 66’ya göre belirlenen dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Müşteki birden fazla ise müştekilerden biri şikayet süresini kaçırsa bile, şikayet süresini kaçırmayan diğer müştekilerin şikayet hakkı düşmez, her zaman şikayetçi olabilirler (TCK md. 73/3).
Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir
Şikâyetten Feragat ve Vazgeçme Nedir?
Şikâyetten feragat, şikâyet hakkının süresi içerisinde kullanılmayacağının açıklanmasıdır. Şikâyetten feragat henüz şikâyet yapılmadan, şikâyet yapılmayacağına dair yapılan tek taraflı açık veya örtülü irade açıklamasıdır. Şikâyetten feragat etmenin feragati olmaz.
Şikâyetten vazgeçme, suçtan zarar gören tarafından şikâyet hakkı kullanılmış olup daha sonra şikâyetin geri alınmasıdır. Şikâyetten vazgeçme yazılı veya sözlü olarak yapılmalıdır. Feragatten feragat olmayacağı gibi vazgeçmeden vazgeçme de olmaz.
Takibi şikâyete bağlı olmayan suçlar nelerdir?
Şikâyete bağlı olmayan suçlar, kişi ya da kişilerin bildirimi olmasa da, işlem yapılacak olan suçlar kapsamında yer alan eylemlerdir. Soruşturması için şikâyete gerek duyulmayan suçlarda, korunan hukuksal yarar suçtan dolayı mağdur olan kişinin özlük haklarıdır. Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre, bu suçlarda direkt olarak yani re’sen soruşturma aşaması başlatılır ve sonrasında dava süreci başlar.
TCK Maddelerinden yola çıkarak, konu hakkında birkaç suç unsuru;
Kasten adam öldürme (TCK 81)
Kasten yaralama suçu (TCK 82)
Bilerek ve isteyerek çocuk düşürme (TCK 100)
Şantaj (TCK 107)
Haberleşmenin gizliliğinin ihlal edilmesi (TCK 132)
Hırsızlık suçu (TCK 141)
Dolandırıcılık eylemleri (TCK 157)
Çevrenin kasıtlı olarak kirletilmesi suçları (TCK 181)
TCK kapsamında belirlenen bu suçlar hakkında işlem yapılması için, şikâyetin gerçekleşmesi gerekmez.
ŞİKÂYETE BAĞLI OLMAYAN SUÇLARDA ŞİKÂYETTEN VAZGEÇME
Şikâyetten vazgeçme hakkına sahip olanlar, esasta şikâyet hakkına sahip olanlardır. Bunlar da suçtan zarar görenler, yani suçun mağduru veya mağdurlarıdır. TCK 73/6’ya göre vazgeçme, kanundaki istisnalar hariç, onu kabul etmeyen sanığı etkilemez. Soruşturma sırasında şikâyetten vazgeçme olursa, “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı verilmelidir. Ayrıca bilinmesi gerekir ki; TCK Madde 73/7’ye göre; Kamu davasının düşmesi hukuki ilişkileri etkilemez.
Şikayete Bağlı Suçlar Nelerdir
