Şirket Türleri – Şahıs Şirketleri
Şirket Nedir?
Bir ya da birden fazla kişi tarafından kar elde etme için mal ya da hizmet üretme, satışını yapma gayesiyle kurulan tüzel yapıdır. Şirketlerin kurulması, çeşitleri, kanunlarla belirtilmiştir. Şirket unvanlarının yanında yer alan LTD. ya da A.Ş. gibi kısaltmalar bu şirketlerin nasıl kuruldukları, sermaye yapıları, faaliyet alanlarını ve türlerini belirtir. Şirketlerin birbirinden ayrılmasını sağlayan tek özellik bu değildir. Bu ifadelerin yanında şahıs şirketi, sermaye şirketi, bir ya da birden fazla ortaklı olmasına göre değişen şirket türleri bulunmaktadır.
Ticari Şirketler
Türkiye’de tüzel kişiliği olan ortaklıklar ticari şirketler olarak adlandırılmıştır. Bu şirketler ticaret siciline kaydedildiklerinde tüzel kişilik kazanır. Türkiye yasalarına ticari şirketler kuruluş özellikleri ve ortaklarının sorumluluklarına göre temelde ikiye ayrılır:
• Kişi (şahıs) şirketleri
• Sermaye şirketleri
Bunlar da kendi içlerinde şu şekilde gruplanırlar:
A) Şahıs şirketleri
Şahıs şirketleri , ortakların baskın unsur olarak öne çıktığı şirket türleridir. Şahıs şirketlerinde daha çok ortaklar arasındaki güven ilişkisi şirketin temelini oluşturur. Bu tür şirketlerde genel olarak ortak sayısı sermaye şirketlerine göre daha azdır. Şahıs şirketleri genel olarak üç türlüdür bunlar;
-Adi şirket
-Kolektif şirket
-Komandit şirket
Adi Şirket
Belirli ticari bir amacı gerçekleştirmek için iki veya daha fazla gerçek kişinin emek ve mallarını birleştirmeleri ile ortaya çıkan şirket türüne denir. Bu şirket türünde şirketin sahibi harici mal varlığı yoktur ve tüzel bir kişiliği bulunmaz. Bu nedenle şirketin ortakların mal varlıkları üzerinde payları bulunur ve şirketin mal varlığına ilişkin yapılacak eylemlerde ortaklar bir arada hareket etmek zorundadır. Adi şirkete ilişkin hükümler Türk Borçlar Kanunu düzenlemeleri içerisinde yer alır.
Kolektif Şirket
Kolektif şirketler, en az iki gerçek kişi arasında kurulur. Tüzel kişiler kolektif şirket ortağı olamazlar. Bu şirket çeşidi de ticaret siciline kaydedilir. Şirket mukavelesine ortakların hüviyeti yazılır, İmzaları noterce tasdik edilir. Mukavelede aksine bir kayıt yoksa her ortak, şirketi tek başına idare edebilir. Mukavele ancak oy birliğiyle değiştirilebilir. Bu tip şirkette ortaklar, borçlarına karşı bütün varlıklarıyla sorumludur.
Komandit Şirket
Bu şirket türü ülkemizde pek rastlanmayan bir şirket türü olurken tüzel kişiler ve gerçek kişiler arasında kurulabilen şirket türüdür. Uygulamada komandit şirket çok az görülür. Aslında komandit şirket kollektif şirketin farklı bir görünümüdür. Komandit şirketlerin kolektif şirketlerden temel farkı, ortaklardan bir ya da birkaçının şirketin borçlarından koyduğu sermaye kadar sorumlu olmasıdır. Komandit şirketlerde ortaklardan bir kısmı sınırsız sorumlu iken bir kısmı sınırlı sorumludur. Sınırsız sorumlu olan ortak komandite ortaktır ve şirketi yönetir, sınırlı sorumlu olan ortak ise komanditerdir ve şirket yönetiminde yer alamaz. Komanditer ortaklar, şirketin yönetimine karışma ve yönlendirme sayılmayacak konularda oy verebilirler. Kurulurken yazılı şirket sözleşmesi yapılır ve noterce onaylanır. Daha sonra şirket ticaret siciline tescil ve ilan edilir.
Şirket Türleri – Şahıs Şirketleri
B) Sermaye şirketleri
Sermaye şirketleri adı üzerinde kişilerin şahsından ziyade ortaya koydukları sermayelerin baskın geldiği şirket türlerine denir. Türk Ticaret Kanunu, sermaye şirketi olarak kategorize ettiği grup üç türlüdür bunlar;
-Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket
-Limited şirket
-Anonim şirket
Paylı (Hisseli) Komandit Şirket
Paylı Komandit şirket; sermayesi paylara bölünmüş, şirket alacaklarına karşı şirket ortaklarının bir veya birkaçının sınırsız sorumluluğu varken diğerlerinin sınırlı sorumlu olduğu şirket türüdür. Komandit şirket olmanın en belirgin özelliği sermayenin paylara bölünmüş olmasıdır ve en az 5 ortak bulunmasıdır. Şirketi temsil ve yönetim hakkı sınırsız sorumluluğu olan şirket ortaklarına aittir. Şirket işleyişinde bu kuralların dışında kanunda bağlayıcı herhangi bir madde bulunmadığı takdirde anonim şirket hükümleri geçerlidir.
Limited Şirketi (LTD.ŞTİ.)
Limited şirketler, en az iki ve en çok 50 ortakla kurulan ve tüm ortaklarının şirketin borçlarından sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlı olan şirketlerdir. Limited şirketler, bankacılık ve sigortacılık gibi birkaç alan dışındaki tüm alanlarda kurulabilir. Şirketin sermayesi, ana sözleşmesinde belirlenmiştir. Sözleşmede değişiklik yapılmadıkça sermaye değiştirilemez. Limited şirketlerde sermaye payları birbirine eşit olmak zorunda değildir. Her ortağın oy hakkı koyduğu sermaye ile orantılıdır. Ortaklık sözleşmesinin yazılı olması ve noterce onaylanması gerekir. Onaylanan sözleşme ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan kuruluş izni alınır. Sözleşmenin ticaret siciline tesciliyle şirket tüzel kişilik kazanır ve ilan edilerek üçüncü kişilere duyurulur.
Anonim Şirketi (A.Ş.)
Tek bir tüzel kişi ya da birden fazla ortağa sahip olabilen ve borçları sebebiyle sadece mal varlığı ile kurulan şirket anonim şirkettir. Şirket türleri içerisinde önemli bir konumu işgal ederler. Bu şirketin kuruluş sermayesi en az 50.000 TL tutarında olmalıdır ve şirket unvanın da A.O. (anonim ortaklık) ya da A.Ş. (Anonim şirket) ibaresi bulunması zorunluluğu vardır. Anonim şirketlerin paylarının temsil edilebilmesi adına nama yazılı yahut hamiline yazılı pay senedi çıkarmaları mümkündür. Bununla birlikte tahvil ve buna benzer borçlanma araçları da anonim şirketlerce ihraç edilebilir. Anonim şirketlerin yönetimi, yönetim kurulu, genel kurul ve denetim birimi tarafından yapılır.
Kooperatif Şirket
Şirket türleri içerisinde kooperatifler genel olarak ne şahıs şirketi ne de sermaye şirketidir. Ortaklar belirli ekonomik menfaatlerini ve mesleki yahut geçimle ilgili ihtiyaçlarını işgücü veya mali katlıklarla karşılıklı olarak yardım ve dayanışma ve kefil olma suretiyle sağlayarak koruma maksadı ile kooperatif kurar. Ortak sayısı ve sermayesi sürekli değişkenlik gösterebilir. Kooperatifler en az 7 kişiyle kurulur. Hiçbir ortak 5.000 liradan fazla hisse sahibi olamaz. Yalnız konu yapı işleriyse o zaman bu oran 15.000 liraya kadar çıkar. Kooperatifler, istihsal (üretim) istihlak (tüketim) ve yapı kooperatifleri, kredi ve kefalet kooperatifleri olarak dörde ayrılır.
