Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Bir kişi siyasi partiye üye olma, faaliyetlerine katılma veya parti yönetiminde görev alma gibi haklarını ancak kendi iradesiyle karar vermelidir. Dolayıyla kimse zorla bir partiye üye olması sağlanamayacağı gibi üye olduğu partiden de ayrılmaya zorlanamaz. Bu hallerin önüne geçilmek için söz konusu suç TCK’da düzenlenmiş ve yaptırıma bağlanmıştır. Çünkü bu kişinin bireysel olarak siyasi haklarını kullanma özgürlüğüdür. Söz konusu düzenlemede bir partinin de faaliyet gösterilmesine engel olunmayacağı düzenlenmiştir. Bu durumda Anayasayla güvence altına alınan siyasi partilerin faaliyet özgürlüğüdür.

Suçun oluşması için illaki failin amacına ulaşması gerekmez. Yani failin cebir tehdit kullanarak kişinin siyasi haklarını kullanmasını engellemesi yeterlidir. Kişinin haklarını kullanamamış olması gerekmez.

Bu suçun faili herkes olabilir. Ancak failin kamu görevlisi olması halinde yani suç kamu görevlisi tarafından görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle işlenmişse ceza arttırılarak verilir.

Suçun mağduru ise herkes olamaz. Çünkü bir kişinin siyasi haklarını kullanması için;

• 18 yaşını doldurmuş olmalıdır,
• Bu kişi Türk Vatandaşı olmalıdır,
• Kişinin siyasi haklarını kullanmaktan yasaklı olmaması gerekir.

Aynı zamanda Siyasi Partiler Kanunu madde 11’de belirtilen kişiler siyasi partilere üye olamazlar.

• Kamu hizmetlerinden yasaklılar,
•  Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
• Taksirli suçlar hariç beş yıl ağır hapis veya beş yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının birinci babında yazılı suçlardan veya bu suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
• Terör eyleminden mahkûm olanlar,

Bu kişiler Siyasi partilere üye olamazlar.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası

• Bir kişinin siyasi partiye üye olmasını veya olmamasını engellemek için cebir veya tehdit kullanılması,
• Herhangi bir Siyasi partinin faaliyetlerine katılmaya yahut katılmamayı sağlamak için cebir veya tehdit kullanılması,
• kişinin bir siyasi partiden veya siyasi parti yönetimindeki görevinden ayrılması için cebir veya tehdit kullanılması,
• Seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olmamaya veya seçildiği görevden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanılması,

hallerinde kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Görüldüğü üzere suçun işlenme şekli cebir ve tehdittir. Bu nedenle ayrıca bu unsurlardan dolayı ceza verilmez. Kasten işlenen suçlarda verilen ceza miktarı 1 yıl veya daha altında ise adli para cezasına çevrilebilir. Siyasi hakların kullanılmasını engellenmesi suçu alt sınırından dolayı adli para cezasına çevrilebilir. Siyasi hakların kullanılmasını engellenmesi suçu ile korunmak istenen hukuki değer, birinci fıkra açısından, bir kimsenin bireysel olarak bir Siyasi partiye girme veya girmeme, faaliyete katılma veya katılmama, seçim yoluyla gelinen bir kamu görevine aday olma ve o görevden ayrılma iradesidir. Yani bireysel Siyasi hakların kullanılması özgürlüğüdür. İkinci fıkra açısından ise, Anayasayla güvence altına alınan Siyasi partilerin faaliyet özgürlüğüdür. ( Y. 4. CD. 2021/474 E.  ,  2021/18678 K.)

Bir siyasi partinin faaliyet göstermesini engellemek için cebir veya tehdit suretiyle yada hukuka aykırı herhangi bir davranışta bulunulması halinde ceza arttırılmıştır. Buna göre 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır.  Bu fıkrada suçun mağduru siyasi partilerin yöneticileridir. Suçtan zarar görenler ise siyasi partinin kendisi olur.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Cezayı Arttıran Haller

a) Silahla
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle: kişinin tanınmayacak halde olması yeterlidir. Korkutucu olması aranmaz. Örneğin peruk, maske gibi. İmzasız mektuptan kasıt ise kişinin kimliğinin gönderdiği mektuptan anlaşılmaması. Yani kim tarafından gönderildiğinin bilinmemesidir. Veya özel işaretle suçun işlenmesine ise kişinin kapısına düzenli olarak belli bir işaret çizilmesi.
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte: Suçun birden fazla kişiyle işlenmesi mağdurun üzerindeki etkiyi arttıran bir haldir. Dolayısıyla suçun işlenmesi kolaylaşır. Bu nitelikli halin oluşması için kişi sayısının en 2 olması gerekir.
d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak: 
e) Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle suçu işlemesi: suçun işlenmesini sağlamak için kamu görevlisi, görevi gereği kendisine verilmiş olan yetkiyi kötü kullanılması halidir.

sayılan hallerde verilecek olan ceza bir kat arttırılarak verilir. Ancak suçun işlenmesi sırasında mağdur üzerinde kasten yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hallerine sebep olunmuşsa hem bu suçtan hem de ayrıca kasten yaralamadan ceza alınır.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Uzlaşma, şikayet, Zamanaşımı

Siyasi hakların kullanılmasını engellenmesi suçu uzlaşma kapsamında sayılan suçlardan olmadığı için uzlaştırma yapılmayacaktır.

Aynı zamanda şikayete tabi bir suçta değildir. Re’sen soruşturması yapılır. Yani suçun haberinin alındığı anda savcılık şikayet aramaksızın soruşturmaya başlar. Dava zamanaşımı süresine bağlı kalınmak suretiyle soruşturması ve kovuşturulması mümkündür. Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçunda Görevli Mahkeme

Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yargılama yapılır.

YARGITAY KARARI

• 4. Ceza Dairesi         2021/474 E.  ,  2021/18678 K.

suça sürüklenen çocuk …’nun kamera görüntü tespit tutanağında ve bilirkişi raporunda açıkça belirtildiği üzere yerel seçim çalışmaları nedeniyle üzerinde resim ve giydirmelerin bulunduğu seçim aracını durdurduğu, aracın önüne geçerek sol yumruğunu havaya kaldırmak suretiyle slogan attığı, seçim aracının geçişine engel olduğu anlaşılmaktadır. Bu kapsamda suçun unsurlarının oluştuğuna ilişkin delil takdiri yapılarak verilen … 2. Çocuk Mahkemesi’nin 22/03/2016 tarihli ve 2014/481 esas,
2016/129 sayılı kararının yasa yararına bozma konusu yapılması mümkün değildir. Fakat suça sürüklenen çocuğun atılı suçu fikir ve eylem birliği içerisinde hareket ederek birden fazla kişi tarafından birlikte işlediği kabul edilerek TCK’nın 119/1-c maddesi uygulanmıştır. Ancak yaşı büyük sanıklar hakkında verilen beraat hükümlerinin ve suça sürüklenen çocuk … hakkında verilen beraat kararının temyiz edilmeksizin kesinleşmesi karşısında, suça sürüklenen çocuk … hakkında TCK’nın 119/1-c maddesinin uygulanması açıkça hukuka aykırı olduğundan söz konusu kararın bu yönden bozulması gerekmektedir.

Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Stajyer Av. Merve ÇATAR

Makale Yazarlığı İçin

Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.