Soybağının Tespiti ve Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Aynı Davalar Mı?
Soybağının tespiti davası ile nüfus kaydının düzeltilmesi davası aynı nitelikte değildir. İkisi birbirinden farklı dava çeşitleridir. Yanlış oluşturulmuş nüfus kaydı ve bunun için açılan nüfus kaydının düzeltilmesi davası, soybağının değişmesine de yol açabilir. Bu durumlarda hangi davanın açılacağı tartışma konusu olmaktadır. Zira yanlış davanın açılması sonucu yargılamayı yıllarca uzatabilir.
Soybağı, çocuk ile anne ve baba arasındaki kurulan bağdır. Anne ile çocuk arasındaki soy bağı doğumla birlikte kurulur. Anne ile çocuk arasında soybağının kurulması için hiçbir işlem yapmaya gerek yoktur. Doğumla birlikte kendiliğinden kurulur. Nüfustaki çocuğun annesi olarak gözüken kişi yanlışsa bunun düzeltilmesi için açılacak dava anneliğin tespiti davasıdır. Davanın konusu çocuğu doğuran annenin kim olduğunun tespitidir. Zira çocukla anne arasındaki soybağı doğumla kurulur. Bu nedenle anne ile çocuğun soybağının kurulması için mahkeme kararına ihtiyaç yoktur. Bu sebeple annenin kim olduğunun tespiti istenir. Anneliğin tespiti davası; nüfus kaydının düzeltilmesi niteliğinde bir davadır.
Çocukla baba arasındaki soybağı ise Türk Medeni Kanuna göre 3 şekilde kurulur.
- Çocuk anne ile evliyse kendiliğinden,
- Tanıma yoluyla,
- Mahkeme kararı (Babalık davası).
Tanıma, babanın nüfus dairesine giderek çocuğun kendisinden olduğunu beyan etmesidir. Babalık davası ise aynı işlemin dava yoluyla yapılmasıdır. Babalık davası; soybağı davası niteliğindedir.
Ancak çocuk ile baba arasındaki soybağını etkileyen bütün davalar soybağı davası olduğu anlamına gelmez. Zira nüfus kaydının düzeltilmesiyle de soybağının değişmesi sonucu ortaya çıkabilir. Çocuğun, nüfusta kayıtlı gözüken anne ve baba kaydının gerçek olmaması durumunda açılacak dava anne açısından nüfus kaydının düzeltilmesi davası iken baba açısından soybağının düzeltilmesi davasıdır. Çünkü anne ile çocuk arasındaki soybağı doğumla kurulur. bu sebeple sadece nüfus kaydının düzeltilmesi gerekir. Ancak anne ile baba evli olmadığı için çocukla soybağının mahkeme kararıyla kurulması gerekir. Bu da soybağının tespiti ile olur.
Davacının ikinci talebi olan gerçek anne ve baba hanesine kayıt istemi de anne yönünden çocukla ana arasındaki soybağı doğumla kurulduğundan yine nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır. Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olması baştan yanlış olarak kütüğe geçirilmesi söz konusudur. İkinci talep baba yönünden ise anne ve baba arasında evlilik ilişkisi bulunmadığı durumlarda soybağının düzeltilmesi davasıdır. (8. Hukuk Dairesi 2017/10510 E. , 2019/4603 K.)
Yani soybağının tespiti davası mı yoksa nüfus kaydının düzeltilmesi davası mı açılacağı konusunda davanın niteliğini baba ile çocuk arasındaki soybağının nasıl kurulduğu belirler.
Nüfus Kaydının Düzeltilmesi Davaları ve Soybağının Tespiti Davaları Arasındaki Farklar
Nüfus kaydının düzeltilmesi davaları herhangi bir hak düşürücü süreye bağlı değildir. Bu davayı ilgilisi olan herkes açabilir. Nüfus kaydının düzeltilmesi davası her türlü delille ispatlanabilir. Dava asliye hukuk mahkemelerinde açılır.
Soybağının tespitine ilişkin davalar ise hak düşürücü sürelere tabidir. Hak düşürücü sürenin geçmesiyle birlikte, örneğin babalık davası açılamaz. Soybağına ilişkin davaları ancak davanın niteliğine göre kanunda sayılan kişiler tarafından açılabilir. Soybağının tespiti davasında en önemli kanıt DNA testidir. Görevli mahkeme aile mahkemeleridir.
Dosyada toplanan bilgi ve belgelerin incelenmesinden, davada Zilan ve …’un anneleri …, babaları…olduğu halde, nüfus kayıtlarına Bedriye ve … çocukları gibi tescil edildikleri belirtilerek, adı geçenlerin nüfus kayıtlarındaki anne ve baba adlarının iptali ile gerçek anne ve babaları olan … ve…olarak düzeltilmesinin istendiği anlaşılmıştır. İddianın ileri sürülüş şekline göre ortada birbiriyle bağlantılı iki ayrı dava vardır. İlki mevcut nüfus kaydındaki anne ve baba kaydının iptali, ikincisi ise gerçek anne ve baba üzerine kayıt istemidir.
Bir davada maddi olguları ileri sürmek taraflara, hukuki nitelendirme ise hakime aittir.
Nüfus kaydının düzeltilmesi davası, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 30.01.2008 tarih 2008/2-36-47 sayılı içtihadında da açıklandığı üzere, resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olmadığı, baştan yanlış olarak kütüğe geçirilmesi sebebiyle mevcut kaydın düzeltilmesi davasıdır. Böyle bir dava sonucunda, kaydının düzeltilmesi istenen kişinin, o tarihe kadar kayıtlı olduğu haneden çıkıp, başka bir haneye tescil edilecek olması da, davayı soybağı davası haline dönüştürmez. Bu nedenle davacının birinci talebi, gerçeğe aykırı beyanla baştan beri yanlış olan sicilin düzeltilmesi niteliğinde olup, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 36. maddesi kapsamına giren nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır.
Davacının ikinci talebi olan gerçek anne ve baba hanesine kayıt istemi de anne yönünden çocukla ana arasındaki soybağı doğumla kurulduğundan yine nüfus kaydının düzeltilmesi davasıdır. Nüfus kaydının düzeltilmesi davasında resmi sicilin belgelediği olgunun doğru olması baştan yanlış olarak kütüğe geçirilmesi söz konusudur. İkinci talep baba yönünden ise anne ve baba arasında evlilik ilişkisi bulunmadığı durumlarda soybağının düzeltilmesi davasıdır. (8. Hukuk Dairesi 2017/10510 E. , 2019/4603 K.)
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
