Tahkim Nedir | Tahkim Sözleşmesi 2023
Tahkim Nedir?
Sağlamlaştırma anlamına gelen tahkim, hukuk dilinde anlaşmazlıkların bir hakem vasıtası ile çözülmesi anlamına gelmektedir.
Tahkim uygulaması, hukukumuza 1999 yılında girmiş ve başarı ile de uygulanmaktadır. Uyuşmazlığa taraf olan kimselerin, tahkime gitmek üzerine anlaştıklarını belirten belgeye ise tahkim sözleşmesi denmektedir.
Taraflar, tahkim sözleşmesi ile uyuşmazlığın tamamı veya sadece bir kısmının çözümü için, tahkime başvurabilirler. Bu konuların mutlaka sözleşmede açık açık belirtilmesi gerekmektedir.
Tahkimin Faydaları Nelerdir?
Tahkim mevcut yargı sistemimizde yer alan diğer dava yollarına nazaran daha kısa sürede uyuşmazlıkları çözüme kavuşturmaktadır. Ayrıca diğer yollara göre taraflara çok daha ucuza mal olması sebebiyle tahkime başvuran kişilerin sayısı her geçen gün artmaktadır. Bununla birlikte tahkim yargılamasında taraflar ve hakemler pek çok noktada getirilen hükümler çerçevesinde daha serbest bırakılmıştır. Tahkimin faydaları kısaca şu şekilde özetlenebilir:
Tahkim süreci gizlidir.
Tahkim yargılamasında duruşmalar halka açık değildir. Ticari sırların ve gizli bilgilerin kamudan, medyadan ve rakiplerden korunması adına tarafların ve hakemlerin gizlilik hükümlerine uyma zorunluluğu getirilmiştir.
Hakemler alanında uzman kimselerdir.
Taraflar hakemlerini ancak kişinin tarafsız ve bağımsız olması koşuluyla serbestçe belirleyebilirler. Bu şekilde tarafların isteği doğrultusunda uyuşmazlık tecrübeli ve profesyonel bir hakem tarafından çözümlenebilmektedir.
Tahkim kararları icra edilebilir niteliktedir.
Tahkimde uyuşmazlık kısa süre içerisinde çözümlenir.
Tahkim yargılamasında uyuşmazlıklar en geç bir yıl içerisinde çözüme ulaştırılırlar ancak devlet yargısında bu süre çok daha uzundur.
Tahkim gereksiz masraflardan tasarruf edilmesini sağlayarak daha ucuza mal olur.
Tahkim Dezavantajları Nelerdir?
Tahkimin dezavantajlarının başında, geleneksel yargılamadan çok daha fazla masraflı olması gelmektedir. Bazı tahkim süreçlerinin çok uzun sürmesi ile bazı hakemlerin taraflı tutumları da dezavantajlar arasında sayılabilmektedir.
Tahkim Nedir | Tahkim Sözleşmesi 2023
Tahkim Nerelerde Kullanılır?
Taraflar uyuşmazlıkların çözümünde serbestçe irade gösterebildikleri konularda tahkime gidebilirler. Bunlar için en uygun olan konular; uluslararası ticari işlemler, sözleşmeden kaynaklanan uyuşmazlıklar ve bazı tüketici davaları olarak sıralanmaktadır.
Uluslararası Tahkim Mahkemesi
Çok sayıda Tahkim Mahkemesi var, ancak teknik olarak sadece bir Uluslararası Tahkim Mahkemesi, ICC’nin Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne. Tahkime aşina olmayanlar için biraz kafa karıştırıcı, Tahkim Mahkemeleri uyuşmazlıkların özüne karar vermezler, bu rol özel hakemlere bırakıldığından.
Tahkim Sözleşmesi Nedir?
Tarafların aralarındaki uyuşmazlıkta tahkime başvurabilmeleri için bir tahkim sözleşmesi yapmış olmalıdırlar. Tahkim sözleşmesi ayrı bir sözleşme olarak düzenlenebileceği gibi sözleşmeye bir şart olarak da eklenebilir.
Taraflar tahkim sözleşmesi bir borçlar hukuku sözleşmesi olduğundan taraflar tahkim sözleşmesi yaparken tahkim iradelerini açıkça belirtmelidir.
Tahkim Sözleşmesinin Özellikleri
Tahkim sözleşmesi yazılı olmalıdır.
Tahkim sözleşmesi tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği konularda yapılabilir.
Uyuşmazlık belirli olmalıdır
Taraflar hangi uyuşmazlık için tahkime gitme iradeleri olduğunu açıkça belirtmelidir bundan sonra aramızda çıkacak tüm uyuşmazlıklarda tahkim yoluna başvurulacaktır şeklindeki tahkim şartı geçerli değildir.
Tahkim Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
Anayasamızın 9. Maddesinde düzenlenen ‘yargı yetkisi’ Türk milleti adına bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır. Hak aramak için mahkemeye başvurulması sonucu mahkeme hukuki ilişkiye uygulanmak üzere kesin kararını verir ve bu hükmün icrasıyla görevini tamamlar. Ancak hakkı ihlal edilen kimse mahkemeye başvurmanın yanında istisnai olarak tahkim yoluna da başvurabilir. Tahkim sözleşmesi, taraflar arasındaki uyuşmazlıkların hakem kararıyla çözülmesi amacını taşıyan milli veya milletlerarası sözleşmelerdir. Hakem sözleşmesi ise, tahkim sözleşmesinin tarafları ile hakem veya hakemler arasında yapılan, taraflar arasındaki hukuki ilişkilerin ve hakem yargılamasının esas ve usullerinin düzenlendiği bir sözleşmedir.
Tahkim sözleşmesinin hukuki niteliği incelendiğinde en çok kabul gören iki görüş karşımıza çıkmaktadır. Bunlar maddi hukuk sözleşmesi görüşü ve usul hukuku sözleşmesi görüşüdür. Usul hukukunda sözleşmenin akdi karakterine uygun olduğu ölçüde irade serbestisi ilkesi kanunun izin verdiği durumlarda (HUMK m. 516 ve Borçlar Kanunu m. 19) geçerlidir. Bu sözleşmelerde taraflar arasındaki uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözülmesi hususunda, taraf iradelerinin karşılıklı ve birbirine uygun olarak birleşmesinin kurucu, yenilik doğurucu bir etkisi vardır. Tahkim sözleşmesinin kurulması bakımından medeni hukuk ve borçlar hukuku hükümlerine tabi olması, onun nitelik itibariyle maddi hukuk sözleşmesi olduğu anlamına gelmez.
Doktrinde tahkimin bir yargı olduğu hakem kararlarının mahkemeye tevdi edilmesi (HUMK m. 532) ve kesinleşmesinden itibaren aynen mahkeme kararlarının icra edildiği usulde icra edileceği, hakemlerce verilen kararların mahkeme kararlarıyla aynı mahiyette olduğundan yola çıkılarak kabul edilmektedir.
Tahkim ve Arabuluculuk
Tahkim, genellikle, bir anlaşmazlığı çözmelerine yardımcı olmak için ihtilaflı taraflar arasında gidip gelen üçüncü bir tarafın görevlendirilmesine yönelik gayri resmi bir süreç olan arabuluculukla karıştırılır. Arabuluculuk gönüllülük esasına dayalı bir süreçtir ve tarafları bağlayıcı değildir Arabulucu, tartışmak için taraflarla görüşür ancak arabulucu bir uzlaşma empoze etmez .. Arabulucu, tarafları tartışma ve toplantılarla bir araya getirmeye çalışır (ayrı bir tartışma ).
