Unutulma Hakkı Nedir | Unutulma Hakkının Yasal Dayanağı
Unutulma Hakkı Nedir?
Unutulma hakkı, dijital medya ortamlarında, kişilerin veya kurumların geçmişte hukuka uygun olarak yayılmış bilgilerin (fotoğraf, video, bilgi, belge gibi) üzerinden geçen zamana bağlı olarak, kaldırılmasını ve/veya söz konusu içeriklerin arama motorlarından artık ulaşılamamasını, arama motorlarında gösterilmemesini-listelenmemesini (delisting) isteme hakkıdır.
Unutulma hakkı; üstün bir kamu yararı olmadığı sürece, dijital hafızada yer alan geçmişte yaşanılan olumsuz olayların bir süre sonra unutulmasını, başkalarının bilmesini istemediği kişisel verilerin silinmesini veya yayılmasının önlenmesini isteme hakkı olarak da ifade edilebilir.
Unutulma hakkı, İnternet ortamlarında, belirli kişisel verilerin erişime kısıtlanması hakkı olarak ortaya çıkmış istisnai bir hak iken, günümüzde genel bir hakka doğru evrilmiştir.
Unutulma hakkı ile geçmişte yaşanmış bir olaya ait haber, görüntü, video veya ses kaydı gibi dijital içeriklerin, internet ortamında yayınlanması sonucu, kişilerde veya kurumlarda oluşan mağduriyetin ve olumsuzluğun giderilmesi amaçlanmaktadır.
Avrupa Hukukunda, unutulma hakkı kararının ilk olarak, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) 13 Mayıs 2014 tarihli kararında çıkmıştır.
İnternette Unutulma Hakkı Nasıl Uygulanır?
İnternette unutulma hakkı mağdur olan tarafın mahkemeye başvuru yapması ile birlikte uygulanır. Öncellikle başvuru yapan ya da zarar gören kişinin adına yayınlanan içerikler detaylı olarak incelenir. Daha sonrasında hem davacı hem de toplum açısından bir zarar içeriyorsa eğer internette yayınlanan içerik silinir.
İnternette unutulma hakkı Yargıtay tarafından düzenlenir ve bir karara bağlanır.
Yayınlanan içerikte eğer üstün bir kamu yararı varsa eğer unutulma hakkını kullanmanıza izin verilmez.
Haber güncellik değerini yitirdiğinde internet ortamından kolayca kaldırılır.
Verilen karar ile ilgili Yargıtay başvuruları sonucunda mağdur olan tarafın taleplerinin onaylanması amaçlanır.
Unutulma Hakkı Nedir | Unutulma Hakkının Yasal Dayanağı
Unutulma Hakkı Şartları
-Hukuki ve meşru bir sebeple internet ortamında bulunan bir içeriğin mevcut olması gerekmektedir.
-Hukuka uygun olarak dijital ortamda bulunan bu içerik bireyin ya da tüzel kişinin hayatını olumsuz etkiliyor olmalı.
-İçeriğin dijital ortamda bulundurulmaya devam etmesinde kamu yararı olmamalıdır. Bu noktada bir hak çatışmasının varlığından söz etmek gerekir. Toplum hafızasında yer alması gerekmeyen, gelecek nesillerin araştırma hürriyetine müdahale oluşturmayan, gerçek ve tüzel kişilerin hukuki geçmişini ortadan kaldıracak mahiyette olmayan durumlarda bu hak kullanılabilecektir. Unutulma hakkının ve kamunun yüksek yararının çatıştığı noktada kamu yararına üstünlük tanımak gerekebilecektir.
Unutulma Hakkı Süresi
Unutulma hakkı süresi kanunlarımızda düzenlenen hak düşürücü ve zamanaşımı sürelere tabi değildir. Aksine hakkın kullanımı anonimleştirilmesi, silinmesi istenen kişisel veri dijital ortamda bir süre kaldıktan sonra söz konusu olmaktadır. Dijital ortamda bulunan içeriğin erişilebilir olmasında kamu yararının olmadığı hallerde ilgili kişisel veri unutulma hakkı ile anonimleştirilmekte ve silinmektedir.
Unutulma hakkı süresi somut olaya göre değişiklik gösterecektir. Kimi zaman tam ad verilmek suretiyle yayınlanan, gerçeği yansıtan bir haber birkaç gün sonra unutulma hakkı gerekçesiyle erişilemez kılınırken kimi zaman 30 yıl önce gerçekleşen bir olay toplumun bu olaydan haberdar olmasında fayda olduğu gerekçesiyle unutulma hakkının kullanılabilmesine imkân tanımayacaktır.
Hangi Durumlarda Unutulma Hakkından Faydalanılabilir?
Verilerin yanlış ya da eksik olması.
Bilgileri yalan olması
Verilen kişi ya da kurum tarafından isteyerek ya da zorunluluk halinde paylaştığı fakat başka kişiler tarafından uygunsuz olarak kullanılması
Bilgiler ve veriler yetersiz ya da amaca uygun değilse
Kişiler de unutulma hakkından yararlanabilir.
Hangi Ülkelerde Uygulanıyor?
Unutulma hakkı, ilk olarak 2012 senesinde ortaya çıktı. 2014 yılında Avrupa Birliği Yüksek Mahkemesi olan Avrupa Adalet Divanı tarafından karara bağlandı.
Türkiye’de ise 2015 yılında kullanılmaya başlandı. Başta AB ülkeleri olmak üzere pek çok ülkede kullanılmaktadır.
Unutulma Hakkının Yasal Dayanağı
Bir hakkın varlığından bahsedebilmek için muhakkak o hakkın yasal bir dayanağı olmalıdır. Unutulma hakkı anayasamızda ve kanunlarımızda açıkça düzenlenmiş bir hak değildir. Ancak anayasada devlete yüklenen pozitif yükümlülükler ile doğrudan bağlantılı bir haktır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay HGK Kararı, E. 2014/56 K. 2015/1679 T. 17.6.2015
“Bu bağlamda değerlendirildiğinde; 4 yıl önce gerçekleşen bir olayın mağduru olan kişinin adının açık bir şekilde yazılarak kitapta yer alması halinde unutulma hakkının bunun sonucunda da davacının özel hayatının gizliliğinin ihlal edildiği kabul edilmelidir. Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın Google Kararı’nda açıkladığı gibi ilgili verinin kamu hayatında oynadığı önemli rol ve halkın ilgili veriye yönelik yoğun ilgisi şeklinde, üstün bir kamu yararını ortaya koyan özel sebepler bulunmadığına göre bilimsel esere alınan kararda kişisel veriler açık bir şekilde yer almamalıdır.“
Unutulma Hakkı Nedir | Unutulma Hakkının Yasal Dayanağı
