Dava Zamanaşımının Hesaplanması*2023

Stajyerav.mervecatar31 Aralık 2022

7 4 dakika okuma süresi

Dava Zamanaşımı Nedir?

Bir suçun işlendiği tarihten itibaren başlayarak, suçun soruşturulması ve kovuşturulması için belirlenen süreye dava zamanaşımı denir. Bu sürenin dolmasıyla birlikte suçun soruşturması ve kovuşturması yapılamaz. Dava zamanaşımı TCK madde 66’da tanımlanmıştır. Buna göre;

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi beş yıl,
Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda on beş yıl,
Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl,

Geçmesiyle düşer.

Suçu işlediği sırada 12 yaşını doldurmuş olup da 15 yaşını doldurmamış olanlar hakkında, yukarıda sayılmış olan sürelerin yarısının geçmesiyle birlikte dava düşer:

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 15 yıl,
Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 12 yıl 6 ay,
Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 10 yıl,
Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 7 yıl 6 ay,
Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda 4 yıl.

bu sürelerden sonra suçun soruşturulması ve kovuşturulması yapılamaz. Dava düşer.

15 yaşını doldurmuş olup da 18 yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer:

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 20 yıl,
Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 16 yıl 8 ay,
Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda 13 yıl 4 ay,
Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda 10 yıl ,
Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda 5 yıl 4 ay.

Türk Ceza Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde dava zamanaşımı uygulanmaz.

Dava Zamanaşımı Süresi Nasıl Belirlenir?

Türk Ceza Kanunu madde 66/4’e göre, sürelerin belirlenmesinde işlenmiş olan suçun kanunda yer alan suçun cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur. Kanunda suçlar için temel ceza şekli belirlenmiştir. Ancak bir suçun işleniş şekli, kime karşı işlendiği, doğurduğu sonuçlar gibi sebeplerden ötürü cezanın artması yada azalması söz konusu olabilir. Bunlara suçun nitelikli halleri denir. İşte işlenen suça göre, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli bir halin varlığı durumunda dava zamanaşımı süresi buna göre belirlenir.

Bazı suçların yaptırımı belirlenirken hem adli para cezası hem de hapis cezası öngörülmüş olabilir. Bu durumda dava zamanaşımı süresi için hapis cezası esas alınır.

Dava Zamanaşımı Süresi Ne Zaman İşlemeye Başlar?

Dava zamanaşımı süresinin ne zamandan itibaren işlemeye başlayacağı TCK madde 66/6’da belirlenmiştir.

tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden,
teşebbüs halinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden,
kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği
zincirleme suçlarda son suçun işlendiği günden,
çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hüküm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun 18 yaşını bitirdiği
günden itibaren işlemeye başlar.

Aynı suçtan dolayı yeniden yargılama yapılıyorsa bu husustaki talebin kabul edildiği tarihten itibaren suça ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan işlemeye başlar.

Dava Zamanaşımı Süresinin Durması

Dava zamanaşımı süresinin durması
TCK Madde 67- (1) Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi
gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hallerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya
kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava
zamanaşımı durur.

Kanunda öngörülen sebeplerin varlığı halinde, zamanaşımının işlememesine zamanaşımının durması denir. Bu sebeplerin kalkmasıyla birlikte zamanaşımı süresi kaldığı yerden devam eder. Zamanaşımı durması halinde süre sıfırlanmaz, olduğu yerde kalır. Sebebin ortadan kalkmasıyla birlikte kaldığı yerden devam eder. Kanunda dava zamanaşımı süresinin hangi hallerde işlemeyeceği belirlenmiştir. Buna göre;

soruşturma veya kovuşturma yapılması için izin şartı: Kanunda bazı suçlar için kamu davasının açılması için izin şartı getirilmiştir. Merciiden izin alana kadar zamanaşımı süresi durmaktadır. Örneğin Cumhurbaşkanına hakaret suçunda kamu davasının açılması için Adalet Bakanlığından izin alınması gerekir.
Karar şartı: Kanuna göre, bazı suçu işleyen kişiler hakkında kamu davasının açılması için karar alınması gerekir. Örneğin, milletvekillerinin dokunulmazlığı vardır. Dokunulmazlığın kaldırılması kararı alınmadığı sürece kovuşturma yapılamaz. Bu halde karar alınana kadar zamanaşımı süresi durur.
Bekletici mesele: Bir suçun soruşturması veya kovuşturması yapılırken yargılamanın devam etmesi için başka bir merciiden karar bekleniyor olabilir. Buna bekletici mesele denir. Bu durumda zamanaşımı süresi durmaktadır.
Kaçak kararı hali: Hakkında açılmış soruşturma veya yürütülen bir kovuşturmanın sonuçsuz kalması için yurt içinde veya yurt dışında saklanan kişiye kaçak denir. Bu kişi hakkında kaçak kararı alınmasıyla birlikte zamanaşımı süresi durur.

Dava Zamanaşımının Hesaplanması*2023

Dava Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi

TCK Madde 67-2) Bir suçla ilgili olarak;
a) Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,
b) Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi,
c) Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi,
d) Sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi,
Halinde, dava zamanaşımı kesilir.

(3) Dava zamanaşımı kesildiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla
nedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar.
(4) Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar
uzar.

Kanunda öngörülen sebeplerin varlığı halinde zamanaşımı süresinin sıfırlanması söz konusu olur. Yani o güne kadar işlemiş olan zamanaşımı süresi yok sayılır. Ve sebeplerin ortadan kalkmasıyla birlikte sıfırdan süre işlemeye başlar. Bun

a zamanaşımının kesilmesi denir.

Dava zamanaşımı süresinin kesilmesi için savcının ifade alması veya sorguya çekilmesi gerekir. sorguya çekilme işlemi mahkeme veya hakim tarafından yapılır. Bu halde de zamanaşımı kesilir. Kolluk kuvvetleri tarafından alınan ifade zamanaşımını kesmez.
Mahkeme tutuklama kararı vermişse bu halde zamanaşımı süresi kesilir. Tutuklamaya yönelik yakalama kararında zamanaşımı süresi kesilmez. Ancak savcılık tarafından şüpheli veya sanık tutuklanması için mahkeme veya hakime gönderilmişse ve adli kontrol ile serbest bırakılmışsa zamanaşımı süresi kesilir. Çünkü bu aynı zamanda şüpheli veya sanığın sorguya çekilmesidir.
İddianame düzenlenmesi halinde dava zamanaşımı süresi kesilir.
Mahkeme mahkumiyet kararı vermişse zamanaşımı süresi kesilir.