İzale-İ Şuyu Davası | Ortaklığın Giderilmesi Davası
İÇİNDEKİLER
İzale-İ Şuyu Davası (Ortaklığın Giderilmesi Davası),
Elbirliği Mülkiyet Ve Paylı Mülkiyet Kavramları,
İzale-İ Şuyu Davası Kime Karşı Açılır?,
İzale-İ Şuyu Davası Hangi Mahkemede Açılır?,
İzale-İ Şuyu Davası’nda Uygulanan 2 Yöntem,
Muhdesatın Aidiyetinin Tespiti Davası,
İzale-İ Şuyu Davası (Ortaklığın Giderilmesi Davası)
İzale-i şüyu davası; paylı veya elbirliği mülkiyetli taşınır veya taşınmaz malın üstündeki ortaklığın kaldırılarak kişisel mülkiyete geçmesini sağlayan bir davadır.
Bu davada birden çok kişinin mülkiyeti olan mallar bölüştürülmeye çalışılır, bölüştürülmesi mümkün olmayan mallar ise mahkeme tarafından satışa çıkarılır, elde edilen para ise bu kişiler arasında paylaştırılır.
ELBİRLİĞİ MÜLKİYET VE PAYLI MÜLKİYET KAVRAMLARI
Elbirliği halinde mülkiyet kavramı, TMK md.701’de;
‘’Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.
Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.’’
Paylı mülkiyet kavramı ise TMK md.688’de;
‘’Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.
Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.
Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.’’
İZALE-İ ŞUYU DAVASI KİME KARŞI AÇILIR?
İzale-i şuyu davasını açan pay sahibi davayı, diğer kalan tüm ortakları kapsayacak şekilde açmalıdır. Eğer, kendisine ortaklığın giderilmesi davası açılacak pay sahiplerinden birisi ölmüş ise onun yerine mirasçıları taraf olarak gösterilmelidir.
İzale-i şuyu davasını, pay oranları önemli olmaksızın ve haklı bir sebebe dayanmak zorunda olmadan paydaşlardan her birinin, paylaşma talebinde bulunabildiği bir davadır. Sadece paylaşma talep edilemeyen iki durum vardır. Bu iki durumun varlığı halinde izale-i şuyu talebinde bulunulamaz. Bu durumlar;
-Hukuki bir işlem dolayısıyla paylı mülkiyete devam etme zorunluluğunun doğduğu durumlar,
–İdame-i şuyuu hali de paylaşma talep edilmesine engel oluşturur. İdame-i şuyuu, sürekli bir amaca özgülenmiş paylı mal mülkiyetini devam ettirme yükümlülüğünü ifade eder.
Ortaklığın giderilmesinde paydaşlar uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunamaz.
İZALE-İ ŞUYU DAVASI HANGİ MAHKEMEDE AÇILIR?
İzale-i Şuyu davasında görevli mahkeme sulh hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Eğer ki dava konusu birden çok taşınmaz ise, taşınmazlardan herhangi birinin bulunduğu yer mahkemesinde ortaklığın giderilmesi davası açılabilmektedir.
İZALE-İ ŞUYU DAVASI’NDA UYGULANAN 2 YÖNTEM
1)Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
İzale-i Şuyu davasından hakimin aynen taksime hükmetmesi üzerine taşınır veya taşınmaz mal pay sahiplerine payları oranında paylaştırılmasını ifade eder.
Dava ortaklığın aynen taksimi talebiyle açılmışsa hakim önce bunu değerlendirir. Eşit paylaşım mümkün değilse TMKmd.699/2 uyarınca ‘’ “Paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.”
Eğer aynen taksim mümkün değilse paydaşlarından birisinin satış yolu ile denkleştirme talebi üzerine mahkeme satış karar verebilecektir ayrıca aynen taksim yolu ile paylaştırma sonucu malın değerinde fahiş bir değer kaybı olacaksa da mahkeme malın satışı kararı verebilecektir.
2)Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Mahkeme taşınır veya taşınmaz malın aynen taksimi mümkün olmayan durumlarda malın icra yoluyla satılarak bedelinin paydaşlar arasında bölüştürülmesini sağlar. Mahkeme kararından sonra tebliğler sonucu itiraz olmazsa bir satış memuru görevlendirir. Bu satış memuru mahkeme tarafından satışa konu dosya ve görevlendirme verir, ardından taşınmaza şerh koyulmak suretiyle tapudaki bilgiler celp edilir, sonrasında ise bilirkişi tarafından kıymet takdiri yapılır. Bilirkişi kıymet takdirini paydaşlara tebliğ eder, eğer bir itiraz veya istinaf yoluna gidilmemişse memur İİK hükümlerine göre satışı yapar.
Ortaklığın giderilmesi davasında mahkeme kararının kesinleşmesinden başlayarak 10 yıl içerisinde satış kararının infazı istenebilir.
Malın açık arttırma ile satışında İİK hükümleri uygulanır. Ancak TMK md.699/3 ‘’ “Satış açık artırma ile olacağından davaya konu olan malda herkes alıcı olabilecektir. Ancak paydaşlar açık artırmanın sadece paydaşlar arasında yapılmasını talep ediyorlar ise açık artırma sadece paydaşlar arasında yapılacaktır.” Hükmü de dikkate alınır.
Belirtilmelidir ki önalım hakkı izale-i şuyu davasında söz konusu olmayacaktır. Önalım hakkı pay sahiplerinin birisine ait payı almak isteyen üçüncü kişiye karşı kullanılabilir. Ancak burda bu gibi bir alış-satış işlemi yoktur.
Ortaklığın giderilmesi davası kapsamında ihaleye katılacak kişilerin ise;
-Açık arttırmaya katılacağına dair teminat göstermeleri gerekmektedir,
-İhaleye konu olan malın değerinin, %20’si değerinde nakit teminat veya banka teminat mektubu sunmalıdırlar,
-İhaleye konu olan malda, hisse sahibinin hissesi %20 veya yukarısı ise teminat yatırılması gerekmemektedir,
-Açık arttırmaya konu olan malın ihale başlangıç bedeli, bilirkişi raporunda belirtilen değer takdirinin %50’si üzerinden hesap edilecektir.
MUHDESATIN AİDİYETİNİN TESPİTİ DAVASI
Musdesat; bir arazi üzerinde bulunan bina gibi yapılar ile ağaç gibi dikili bitkileri ifade etmek üzere kullanılır.
İzale-i şuyu davasında dava konusu bir arsa, yer söz konusuyla üzerindeki taşınmaz malların mülkiyeti konusunda uyuşmazlık yaşanabilmektedir. Bu uyuşmazlığın çözümü için muhdesatın aidiyetinin tespiti davası açılabilmektedir. bu davanın açılması halinde muhdesatın aidiyetinin tespiti davasının sonuçlanması bekletici mesele yapılır. Çünkü, taşınmazda yer alan bütünleyici özelliğe sahip muhtesatlar üzerindeki mülkiyet hakkı tespit edildikten sonra muhtesatlar da dahil edilerek ortaklığın giderilmesi gerekir.
İzale-İ Şuyu Davası | Ortaklığın Giderilmesi Davası
Av. Kübra DEMİR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
