Paylı Mülkiyet Nasıl Son Bulur?
Mülkiyet Nedir?
Mülkiyet hakkı, hak sahibine en geniş yetkileri vermektedir. Hak sahibi, söz konusu eşya üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunabilir. Mülkiyet hakkı sahibine kullanma, yararlanma ve tasarruf hakkı sağlamaktadır. Mülkiyet hakkı, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir.
TMK Madde 683- Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde
dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.
Mülkiyet hakkı aynı zamanda Anayasa tarafından düzenlenmiş bir temel haktır.
Anayasa Madde 35 – Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.
Mülkiyet hakkı 2’ye ayrılmaktadır. Paylı mülkiyet ve elbirliğiyle mülkiyet olarak ayrılmaktadır.
Paylı Mülkiyet
Paylı mülkiyet kanundan, hukuki işlemden veya sözleşmeden doğabilir. Paylı mülkiyette tek tek bir mülkiyet hakkı vardır. Ancak birden fazla kişinin bu mülkiyet üzerinde hakkı vardır. Yani mülkiyet tek bir kişiye ait değildir. O halde maddi olarak bölünemeyen bir malın üzerinde birden fazla kişinin malik olması haline paylı mülkiyet denir. Bu mülkiyet üzerinde hak sahibi olan kişiler arasında paydaşlık vardır. Eğer aksi kararlaştırılmamışsa her paydaş eşit pay hakkına sahiptir.
Paydaşlardan her birisinin malı kullanma ve yararlanma hakkı vardır. Ancak bu hak kullanılırken diğer paydaşların hakkı zedelenmemelidir. Her paydaş kendi pay oranında hak ve yükümlülüğe sahiptir. Bu nedenle diğer paydaşların rızası alınmadan, bir paydaş kendi payını devredebilir, satabilir. Aynı zamanda kendi payı üzerinde sınırlı ayni hakta kurabilir. Ancak bir paydaşın kendi payını satması halinde diğer paydaşların önalım hakkı bulunmaktadır.
Elbirliği Mülkiyetin Paylı Mülkiyete Çevrilmesi
Elbirliği Mülkiyeti Nedir?
TMK Madde 701- Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla
mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir.
Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren
malların tamamına yaygındır.
Elbirliği mülkiyet hali kanundan veya kanunda öngörülen sözleşmelerden doğabilir. Yan elbirliği mülkiyeti yalnızca kanunda sayılan durumlarda kurulabilir. Örneğin mirastan kaynaklanan mallar üzerinde mirasçılar arasında elbirliği ile mülkiyet hali doğar.
Elbirliği ile mülkiyet halinde malikler arasında ortaklık ilişkisi vardır. Bu mülkiyet çeşidinde paylı mülkiyetten farklı olarak ortakların payları belirli değildir. Bu nedenle ortaklar malını satamaz, rehnedemez. Kanunda veya sözleşmede aksine bir hüküm yoksa malın yönetimi ve tasarrufu konusunda ortakların birlikte hareket etmesi gerekir.
Elbirliği Mülkiyetinin Paylı Mülkiyete Çevrilmesi
Elbirliği mülkiyette ortaklardan her birisi paylı mülkiyete geçilmesi için talepte bulunabilir. türk medeni Kanunu’nun 644. maddesinde düzenlenmiştir.
TMK madde 644- Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği
mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hâkimi, diğer
mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder.
Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri
belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği
mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.
Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da
yukarıdaki hükümler uygulanır.
Elbirliği mülkiyet halinde ortaklardan her birisi paylı mülkiyete geçilmesini isteyebilir. Bu talep taşınmazın bulunduğu yerdeki Sulh Hakimine yapılmaktadır. Malın tamamının paylı mülkiyete dönüştürülmesi istenebileceği gibi bir kısmının da dönüştürülmesi istenebilir. Bu halde sulh hukuk hakimi diğer ortaklara davetiye gönderir. Bu davetiyede ortakların itiraz edebileceği yer alır. Elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüşmesini istemeyen ortaklar; elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürebilirler veya paylaşma davası açabilirler. Aynı zamanda sulh hakimi tarafından taraflara gönderilen davetiye bu hususların yer alması gerekir. Aksi takdirde bu bir bozma sebebi olur. Ortaklar itirazda bulunmazsa veya paylaşma davası açmazsa elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülür.
Paylı mülkiyete çevrildikten sonra ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası açılarak paylı mülkiyete son verilebilir.
Yine Kadastro Kanunu’nun EK-3. maddesine göre; Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunabilir. Bu halde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara tebligat çıkarır. Bu tebligatta mirasçıların verilen süre içerisinde itiraz edebilecekleri yer alır. Tebligatı alan mirasçı süresi içerisinde itirazda bulabileceği gibi paylaşma davası da açabilir. Aksi takdirde söz konu taşınmaz üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülür. Ancak itiraz edilmesi veya paylaşma davası açıldığı zaman paylı mülkiyete dönüştürme işlemi yapılmaz.
Paylı Mülkiyet Nasıl Son Bulur?
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
