Tenkis Davası Nedir | Miras Avukatı *2023
Miras bırakanın, miras üzerinde tasarruf özgürlüğünü aşarak, saklı pay mirasçıların miras paylarını zedelemesi sonucunda açılan bir davadır. Tenkis davası miras bırakanın ölümünden sonra açılır. Bu davayı yalnızca saklı pay mirasçıları açabilir. Miras bırakanın sağken yaptığı tasarruflarda; mirasçıların saklı paylarını ihlal ettiği kesin olsa ve davanın açılması için miras bırakanın ölümü beklendiği zaman telafisi imkansız zararlar doğacak olsa bile tenkis davası, miras bırakan hayattayken açılamaz.
Tenkis davasını sadece saklı pay sahipleri açabilir. Her saklı pay mirasçı diğerlerinden bağımsız olarak bu davayı açma hakkına sahiptir. Ancak davayı tek bir saklı pay mirasçı açmışsa bu davanın sonucundan sadece davayı açan mirasçı yararlanabilir. Tabi ki davayı tek bir saklı pay mirasçı açmışsa bu mirasçının saklı pay oranı kadar kendisine tenkis edilir. Yani diğer saklı pay mirasçılarının da pay oranı davayı açan mirasçıya verilmez.
Miras bırakan yapmış olduğu tasarrufların birden fazla kişiye yapmışsa; tenkis davasında bu kişiler davalı olacaktır. Ancak bu kişilerin hepsi davalı olarak gösterilmek zorunda değildir. Ancak bu durum olumsuz sonuçlar doğurabilir. Tenkis davası miras bırakanın, tasarruf yoluyla kazandırma yaptığı kişiye karşı açılır. Ancak miras bırakanın kazandırmada bulunduğu bu kişi, saklı pay mirasçısının hakkını talep etmesini önlemek için kazanım konusu malı 3. bir kişiye devredebilir. Bu halde bu 3.kişi eğer tenkis davasına konu olmaması için malı devraldığını biliyorsa; saklı pay mirasçısı bu 3. kişiye karşı tenkis davası açabilir.
Tenkis Davası Nedir | Miras Avukatı *2023
Saklı Pay Mirasçılar Kimdir?
Saklı pay mirasçılarının kanun tarafından korunan miras üzerindeki pay oranları vardır. Miras bırakanın, yapmış olduğu tasarruflarında saklı pay mirasçılarının, miras paylarını aşacak şekilde tasarrufta bulunamaz. Yani saklı pay mirasçılarının miras payı üzerinde, miras bırakan bu payları aşacak şekilde tasarruf edemez. Yani miras bırakanın 2 çocuğu olsa ve tüm mirasını eşine bıraksa dahi; çocukların saklı pay oranlarına dokunamaz. Çocuklar saklı payını aldıktan sonra eş mirası alacaktır.
Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay mirasçıları şunlardır:
- Miras bırakanın alt soyu (çocukları, torunları ve onların çocukları, evlatlıkları)
- Miras bırakanın anne ve babası,
- Miras bırakanın eşi.
Saklı Pay Mirasçılarının Pay Oranları Nedir?
- miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları ve onların altsoyu) saklı pay mirasçıdır. Altsoyun saklı pay oranı; yasal miras payının 1/2 ‘sidir.
- Miras bırakanın anne ve babası saklı pay mirasçıdır. Anne ve babanın saklı pay oranı; yasal miras payının 1/4’üdür.
- Miras bırakanın eşi saklı pay mirasçıdır.
- Eş, altsoy ile veyahut miras bırakanın anne ve babası ile mirasçı olmuşsa: yasal miras payının tamamı saklı paydır.
- Eş, tek başına veyahut büyük anne büyük baba ile mirasçı olmuşsa: yasal miras payının 3/4’ü saklı paydır.
- Türk Medeni kanunun’daki değişikle birlikte kardeşler saklı pay mirasçısı olmaktan çıkarılmıştır.
Tereke Nasıl Hesaplanır?
Terekenin aktifleri (alacaklar, mallar vb.) ve pasifler (miras bırakanın borçları, cenaze masrafları, miras bırakan ile yaşayan kişilerin 3 aylık giderleri, tereke mühürleme gibi giderler) bulunduktan sonra aktifler üzerinden pasifler çıkarılır ve net tereke bulunur. Net terekenin hesabı bilirkişi tarafından yapılmaktadır.
Saklı Pay Mirasçılarının Alacaklıları
Saklı pay mirasçılarının alacaklıları, saklı paylı mirasçılar tenkis davası açmadığı zaman bu davayı açma hakkına sahiptir. Amaç alacaklılarında alacağını almasını sağlamaktır. Saklı pay mirasçısının alacaklısı bu davayı açabilmesi için elinde o mirasçıya ait aciz vesikası olmalıdır. Ancak saklı pay mirasçısına ait bu aciz vesikası miras açılmadan önce alınmış olmalıdır. Aksi halde miras açıldıktan sonra alınan bir aciz vesikası alınmışsa tenkis davasını açılamaz. Alacaklıların tenkis davasındaki talepleri kendi alacakları kadar olabilir.
Saklı pay mirasçısı iflas etmişse; iflas masası da tenkis davası açma hakkına sahiptir. Saklı pay mirasçı tenkis davası açmadığı zaman, alacaklılar ve iflas masası bu davayı açabilme hakkına sahip oldukları için; saklı pay mirasçısına tenkis davasını açması için süre verdikten sonra davayı açabilirler. Ancak süre verilmesi bir sonuç doğurmayacağı kesin ise süre vermeden de açmak mümkündür. Saklı pay mirasçısı tenkis davasını açmış ancak bu davayı açmaktaki amacı alacaklıları bekletmek, zarara uğratmak için açılmışsa (örneğin davayı takip etmemesi gibi), alacaklılar bu durumu ispat ederek tenkis davası açabilir.
Tenkis Davası Nedir | Miras Avukatı *2023
Tenkise Tabi Kazandırmalar Nedir?
- Miras bırakan, mirasçılık sıfatını kaybetmiş olan yasal mirasçıya miras payına mahsuben yapmış olduğu kazandırmalar.
- Geri verilmemek kaydıyla altsoyuna malvarlığı devri yapması veya borçtan kurtarma yoluyla yaptığı kazandırmalar, olağan dışı çeyiz ve kuruluş sermayesi.
- Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi maksadıyla yaptığı kazandırmalar.
- Miras bırakanın dönme hakkını saklı tutarak yaptığı bağışlamalar ve ölümünden 1 önceki 1 yıl içerisinde adet üzerine verilen hediye dışındaki bağışlamalar.
- Miras bırakanın saklı pay kurallarını etkisiz kılmak için yapmış olduğu kazandırmalar.
Tenkise Tabi Olmayan Tasarruflar
- Adet gereği verilen hediyeler,
- Miras bırakanın dönme hakkını saklı tutmadan ve ölümünden 1 yıl önce yapmış olduğu bağışlamalar,
- Ahlaki ödevin yerine getirilmesi için verilmiş olan şeyler,
- Eşler arasındaki mal rejiminden kaynaklanan talepleri,
tenkise tabi olmayan tasarruflar olarak sayılabilir.
Tenkis Davasında Açma Süresi
Tenkis davası açmak için mirasın açılmasıyla birlikte süreler şu şekilde işler:
- Mirasçıların saklı pay oranlarına tecavüz edildiklerini öğrendikleri andan itibaren 1 yıl içerisinde tenkis davası açmaları gerekir. Herhalde 10 yıl içerisinde tenkis davası hakkı düşer.
- Vasiyetnameler içinse vasiyetnamenin açıldığı tarihten ve diğer tasarruflar hakkında mirasın açılmasından itibaren 10 yıl geçmekle düşer.
Tenkis Davası Yetkili Ve Görevli Mahkeme
Miras bırakanın son yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesinde tenkis davası açılabilir.
Tenkis Davası Nedir | Miras Avukatı *2023
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
