Abonelik Sözleşmesi Gecikme Faizi Danıştay Kararı
Danıştay 4. Daire Kararı E.2013/7569
T.C.
DANIŞTAY
Dördüncü Daire
Esas No : 2013/7569
Karar No : 2016/853
Özeti: Abonelik sözleşmeleri uyarınca yapılan tüketim sonucunda düzenlenen faturaların zamanında ödenmemesi nedeniyle
hesaplanan faiz için tahsil edildiği, tarih itibariyle katma değer vergisi beyannamesi verilebileceği hakkında.
Temyiz Eden : Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı
(Mithatpaşa Vergi Dairesi Müdürlüğü)
Karşı Taraf : … Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : Elektrik dağıtım faaliyeti de iştigal eden davacı şirketin abonelik sözleşmelerine binaen,
son ödeme tarihine kadar ödenmeyen fatura borcu dolayısıyla hesaplanan gecikme zammı için
tahakkuk aşamasında yapılması gereken hasılat kaydının tahsil aşamasında yapılmak suretiyle
katma değer vergisi matrahlarının zamanında beyan edilmediği gerekçesiyle hakkında düzenlenen vergi inceleme raporu doğrultusunda
2010/4’üncü dönemi için salınan katma değer vergisi ile tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle
kesilen ziyaı cezalı cezasının kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.
Ankara 1. Vergi Mahkemesinin 17.04.2013 günlü ve E:2013/420, K:2013/670 sayılı kararıyla;
Türk Vergi Sistemi esas olarak tahakkuk esasını kabul edildiği, tahakkuk, gelirin mahiyet ve tutar olarak kesinleşmesi anlamına geldiği,
hizmetten yararlanan aboneler ile tüketiciler arasında yapılan abonman sözleşmesinin cezai bir şartı olan gecikme zammının,
abone tarafından, faturada belirtilen son ödeme tarihine kadar bir ödemede bulunulmaması halinde, ödeme anına kadar günlük olarak hesaplandığı,
ancak, tüketici tarafından söz konusu ödemenin ne zaman yapılacağı ise bilinemediği,
dolayısıyla, ister son ödeme tarihinin ertesi günü yapılsın,
isterse çok sonraki bir tarihte fatura ödenmiş olsun,
davacı tarafından söz konusu fatura bedelinin geç ödenmesi nedeniyle tahakkuk ettirilecek gecikme zammı tutan
katma değer vergisi beyannamelerinin beyan edildiği an itibariyle önceden bilinebilir olmadığı,
söz konusu gelirin mahiyet ve tutar itibariyle kesinleşmesi ancak tüketicinin ödeme yaptığı anda gerçekleştiği,
öte yandan, Genel Tebliğdeki “vade farkı faturasının düzenlendiği tarih” ve sirkülerdeki “ alınan bedel” ve “yapılan ödemeler”
şeklindeki ifadelerin tüketici tarafından fiilen yapılmış bir ödemeyi işaret ettiği,
bu haliyle hem ödeme zamanının belirlenerek gecikme yaşanan gün sayısının tespiti
hem de işletilecek faiz üzerinden gecikme zammı tutarının belirlenmesi ve dolayısıyla
gecikme faizinden doğan katma değer vergisinin tahakkuk ettirilebilmesi için fiili ödemeyi gerekli gördüğü de dikkate alındığında,
davacı şirket adına tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle yapılan
vergi ziyaı cezalı katma değer vergisi tarhiyatında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle
davanın kabulüne karar verilmiştir. Kararın, hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Cevap verilmemiştir.
Tetkik Hakimi Şevki Metin Aydın’ın Düşüncesi : 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun l’nci maddesinde;
Ticari, zirai, sınai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve
hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu ve bu faaliyetlerin devamlılığı,
kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu’nun hükümlerine göre,
Gelir Vergisi Kanunu’nda açıklık bulunmadığı hallerde,
Türk Ticaret Kanunu’nun ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un 2’nci maddesinde su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri şekillerdeki dağıtımların da mal teslimi olduğu;
Kanun’un 10’uncu maddesinin g bendinde ise su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri
enerji dağıtım veya kullanımlarında katma değer vergisini doğuran olayın
meydana gelmesinin bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi olduğu belirtilmiştir.
Diğer taraftan, 3065 sayılı Kanun’un 20’inci maddesinde teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın,
bu işlemlerin karşılığım teşkil eden bedel olduğunun ve bedel deyiminin;
malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında
her ne surede olursa olsun alman veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen mevzuat,
hizmet ve değerler toplamım ifade ettiği hüküm altına alınmıştır.
Kanun’un 24’üncü maddesinin c bendinde ise vade farkı,
fiyat farkı, faiz, pirim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzeri adlar altında sağlanan her türlü menfaat,
hizmet ve değerlerin matraha dahil olduğu hükme bağlanmıştır.
Katma değer vergisi mükelleflerinin faaliyetleri ile ilgili alacaklarının zamanında ödenmemesi nedeniyle alacaklılardan tahsil ettikleri gecikme zammı,
bir finansman hizmetinin karşılığının teşkil ettiğinden 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun l’nci maddesi gereğinde vergiye tabi olup,
alacakların tahsil sırasında, gecikme zammı ismi altında elde edilen gelirler tahsil edildiği dönemde
katma değer vergisine tabi olacağı gerekçesiyle Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği görüşüldü:
Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar,
bozulması istenilen kararın dayandığı gerekçeler karşısında, yerinde ve kararın bozulmasını sağlayacak durumda görülmemiştir.
Bu nedenle, temyiz isteminin reddine ve kararın onanmasına, 02.03.2016 gününde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
X- Elektrik dağıtım faaliyeti ile iştigal eden davacı şirketin abonelik sözleşmelerine binaen,
son ödeme tarihine kadar ödenmeyen fatura borcu dolayısıyla hesaplanan gecikme zammı için
tahakkuk aşamasında yapılması gereken hasılat kaydının tahsil aşamasında yapılmak suretiyle
katma değer vergisi matrahlarının zamanında beyan edilmediği gerekçesiyle hakkında düzenlenen
vergi inceleme raporu doğrultusunda 2010/4’üncü dönemi için salınan katma değer vergisi ile
tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle
kesilen ziyaı cezalı cezasının kaldırılması istemiyle açılan davanın kabulüne karar veren Vergi Mahkemesi karan temyiz edilmiştir
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesinde; Ticari, zirai, sınai faaliyet ve
serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu
ve bu faaliyetlerin devamlılığı, kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu’nun hükümlerine göre,
Gelir Vergisi Kanununda açıklık bulunmadığı hallerde,
Türk Ticaret Kanununun ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un 2. Maddesinde su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri şekillerdeki dağıtımların da mal teslimi olduğu;
Kanun’un 10. Maddesinde ise su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya
kullanımlarında katma değer vergisini doğuran olayın meydana gelmesinin bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, 3065 sayılı Kanun’un 20. maddesinde teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın,
bu işlemlerin karşılığım teşkil eden bedel olduğunun ve bedel deyiminin;
malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında
her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para de temsil edilebilen mevzuat,
hizmet ve değerler toplamım ifade ettiği düzenlenerek kanunun 24. maddesinde de;
vade farkı, fiyat farkı, faiz, pirim gibi çeşitli gelirler de servis ve benzeri adlar altında sağlanan her türlü menfaat,
hizmet ve değerlerin matraha dahil olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu çerçevede, ticari ve sınai faaliyet kapsamında yürütülen,
su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım ve kullanımlarında bunların tahakkuk ettirilen bedellerinin ödenmemesi veya
geç ödenmesi halinde; söz konusu türdeki mallan teslim alanlardan her ne suretle olursa olsun alman veya
bunlarca borçlanılan gecikme faizi, gecikme zammı, gecikme tazminatı veya geç ödeme tazminatı gibi unsurların
hem ticari veya sınai kazancın belirlenmesinde hem de katma değer vergisi matrahın belirlenmesinde dikkate alınacağı tartışmasızdır.
Dosyanın incelenmesinden;
davacı hakkında düzenlenen vergi inceleme raporu doğrultusunda, elektrik dağıtım faaliyeti de iştigal eden
davacının uyuşmazlık konusu dönemde abonelik sözleşmelerine binaen,
son ödeme tarihine kadar ödenmeyen fatura borcu dolayısıyla hesaplanan gecikme zammı için
tahakkuk aşamasında yapılması gereken hasılat kaydının tahsil aşamasında yapılmak suretiyle
katma değer vergisi matrahlarının fazla veya eksik beyan edildiği,
davacı tarafından gecikme faizlerinin son ödeme tarihinden itibaren ay sonuna kadarki süreç için
günlük olarak tahakkuk yapılıp katma değer vergisi beyanlarına yansıtılmasının gerektiği,
ödemenin yapıldığı ayın başı ile ödeme günü için de günlük gecikme faizi hesaplanması gerektiğinden
bahisle yeniden yapılan hesaplama doğrultusunda dava konusu vergi ziyaı cezalı tarhiyatın önerildiği anlaşılmaktadır.
Türk vergi sisteminde, kural olarak tahakkuk esası benimsenmiştir.
Vergilendirilmesi tahsil esasına bağlanan kazanç türleri istisna olmak kaydıyla,
vergilendirilecek unsurların kendi Kanunlarındaki usule göre tahakkuk etmesi halinde ilgili dönemlerinde beyan edilmeleri gerekmektedir.
Davacı tarafından yapılan uygulama sonucunda gecikme zammı olarak ifade edilen faiz talep hakkının,
tahsilat aşamasında beyan edildiği ileri sürülmektedir.
Ancak davacı adına her gün işleyen ve katma değer vergisi yönünden de her ay itibariyle
tahakkuk eden söz konusu alacağın vergilendirme dönemi itibariyle katma değer vergisi beyannamesine dahil edilmesi gerekmektedir.
Bu nedenle Davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle Mahkeme kararırım bozulması gerektiği görüşüyle Dairemiz kararma katılmıyorum.
KARŞI OY
XX – Elektrik dağıtım faaliyeti ile iştigal eden davacı şirketin abonelik sözleşmelerine binaen,
son ödeme tarihine kadar ödenmeyen fatura borcu dolayısıyla hesaplanan gecikme zammı için
tahakkuk aşamasında yapılması gereken hasılat kaydının tahsil aşamasında yapılmak suretiyle
katma değer vergisi matrahlarının zamanında beyan edilmediği gerekçesiyle hakkında düzenlenen vergi inceleme raporu doğrultusunda
2010/4’üncü dönemi için salman katma değer vergisi ile tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle
kesilen ziyaı cezalı cezasının kaldırılması istemiyle açılan davanın kabulüne karar veren Vergi Mahkemesi karan temyiz edilmiştir.
3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. Maddesinde; Ticari, zirai, sınai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde
yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu ve bu faaliyetlerin devamlılığı,
kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu’nun hükümlerine göre, Gelir Vergisi Kanunu’nda açıklık bulunmadığı hallerde,
Türk Ticaret Kanunu’nun ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un 2. Maddesinde su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri şekillerdeki dağıtımların da mal teslimi olduğu;
Kanun’un 10. Maddesinde ise su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında
katma değer vergisini doğuran olayın meydana gelmesinin bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, 3065 sayılı Kanun’un 20. maddesinde teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın
bu işlemlerin karşılığım teşkil eden bedel olduğunun ve bedel deyiminin;
malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında
her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen mevzuat,
hizmet ve değerler toplamım ifade ettiği düzenlenerek kanunun 24. maddesinde de;
vade farkı, fiyat farkı, faiz, pirim gibi çeşidi gelirler ile servis ve benzeri adlar altında sağlanan her türlü menfaat,
hizmet ve değerlerin matraha dahil olduğu hükme bağlanmıştır.
Bu çerçevede, ticari ve sınai faaliyet kapsamında yürütülen,
su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım ve kullanımlarında bunların tahakkuk ettirilen bedellerinin ödenmemesi veya geç ödenmesi halinde;
söz konusu türdeki mallan teslim alanlardan her ne surede olursa olsun alman veya bunlarca borçlanılan gecikme faizi,
gecikme zammı, gecikme tazminatı veya geç ödeme tazminatı gibi unsurların hem ticari veya sınai kazancın belirlenmesinde
hem de katma değer vergisi matrahın belirlenmesinde dikkate alınacağı tartışmasızdır.
Bu itibarla su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım ve kullanımlarında;
bunların tahakkuk ettirilen bedellerinin geç tahsil edilmesine bağlı olarak talep edilen gecikme faizi ve benzeri unsurların katma değer vergisine tabi olabilmesi için
mutlaka tahakkuk ettirilmiş olması gereklidir.
Zira, yukarıda yer verilen 3065 sayılı kanunun bu tür teslimler için vergiyi doğuran olayın meydana gelmesini bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesine bağlanmıştır.
Bu nedenle, uyuşmazlık konusu olayda;
kurumlar vergisinden farklı olarak katma değer vergisi açısından öncelikle elektrik kullanım bedellerinin ödenmesine bağlı olarak
talep edilen gecikme faizi ve benzeri ödemelerin tahakkuk zamanının tayin ve tespiti için perakende satış sözleşmeleri ile
davacının taraf olduğu ikili sözleşmelere bakılarak karar verilmesi icap etmektedir.
Elektrik, satış ve abone sözleşmelerinde gecikme faizlerinin ve benzeri ödemelerin tahakkuk anına ilişkin
bir belirleme yoluna geç ödenen elektrik bedellerinin tahsili açısından söz konusu unsurların tahsil edilmesi ve
tahakkuk ettirilmesinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu kapsamda, gecikme faizi ve benzeri unsurlar tahakkuk zamanının belirlenmesi amacıyla
perakende satış sözleşmeleri ile davacının taraf olduğu ikili satış sözleşmelerinde
konu ile ilgili belirlemeler olup olmadığının ve
müşterilerine fatura düzenleme ile ilgili olarak davacı şirket uygulamalarının araştırılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, mahkeme kararının bozulması gerektiği görüşüyle Dairemiz kararma katılmıyorum.
