Elbirliği ile Mülkiyet Ortaklığı
PAYLI MÜLKİYET NEDİR?
- Paylı mülkiyet bir mal üzerinden birden fazla kişinin malik olmasıdır. Söz konusu bölünemeyen mal üzerindeki malikler, o mala payları oranında maliktir ve kendi payları oranında hak ve yükümlülük sahibidir. Malikler arasında bölünemeyen mala ilişkin olarak doğan paylı mülkiyet ortaklığı kanundan da doğabilir, yapılan sözleşmeden de doğabilir.
Paylı Mülkiyette Paydaşların Yapabileceği İşlemler / Paylı mülkiyette o mala malik olan paydaşlar diğer maliklerin rızası olmasa dahi,
- Kendi payına ilişkin olan kısmı satabilirler.
- Kendi payına ilişkin olan kısımda sınırlı ayni hak kurabilir.
- Kendi payına ilişkin olan kısım üzerinde rehin tesis edebilirler.
- Kendi payını devredebilirler.
Paylı mülkiyet ortaklığının yer aldığı yasal düzenleme olan Türk Medeni Kanunu m.688’e göre,
“Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır. Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur. Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.”
ELBİRLİĞİ İLE MÜLKİYET NEDİR?
- Elbirliği ile mülkiyete ilişkin ortaklıkta mala birlikte malik olan kişilerin belirli payları yoktur, pay oranları net değildir ve tüm malikler söz konusu bölünemeyen malın tamamına etki edecek şekilde maliktirler ve elbirliği ile mülkiyet ortaklığı kanundan doğmaktadır.
Elbirliği İle Mülkiyette Paydaşların Yapabileceği İşlemler
- Elbirliği ile mülkiyette maliklerin her biri bölünemeyen malın tamamına malik oldukları için herhangi bir hukuki işlem yapılacağı zaman birlikte hareket etmeleri gerekir, bunun sonucu olarak da malikler mal üzerindeki işlemleri oy birliği ile kararlaştırarak yapabilirler, tek başlarına ve diğer maliklerin rızası olmadan işlem yapamazlar.
Elbirliği ile mülkiyet ortaklığının yer aldığı yasal düzenleme olan Türk Medeni Kanunu m.701’e göre,
“Kanun veya kanunda öngörülen sözleşmeler uyarınca oluşan topluluk dolayısıyla mallara birlikte malik olanların mülkiyeti, elbirliği mülkiyetidir. Elbirliği mülkiyetinde ortakların belirlenmiş payları olmayıp her birinin hakkı, ortaklığa giren malların tamamına yaygındır.”
- ELBİRLİĞİ İLE MÜLKİYET ORTAKLIĞININ PAYLI MÜLKİYET ORTAKLIĞINA DÖNÜŞMESİ
Türk Medeni Kanunu m.644’te yer alan yasal düzenlemeye göre,
“Bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hâkimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir.
Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır.”
Terekeye dahil hak ve alacakların payları oranında bölünmesi hususunda da elbirliği ile mülkiyetin paylı mülkiyete dönüşmesine ilişkin hükmün uygulanmasının sebebi ise, mirasçılar arasındaki ilişki kanundan kaynaklanır ve mirasçılar terekeye ilişkin mallara elbirliği ile malik olurlar ve talep üzerine elbirliği ile mülkiyet paylı mülkiyete dönüştürülebilir.
Elbirliği ile Mülkiyet Ortaklığı
Tapu müdürlüklerine verilen elbirliği ile mülkiyet ortaklığının paylı mülkiyet ortaklığına dönüştürülmesine ilişkin yetkinin yasal düzenlemesi olan Kadastro Kanunu Ek Madde 3’e göre,
“Bir mirasçı, miras ortaklığından doğan elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde tapu sicil müdürü, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Tebligat masrafları ilgilisince karşılanır. Elbirliği mülkiyetinin devamına yönelik bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan herhangi biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu taşınmaz mal üzerindeki elbirliği mülkiyeti paylı mülkiyete dönüştürülerek, hissedarlık esaslarına göre mirasçılar adına tapu kütüğüne tescil edilir.”
- Mirasçılardan birinin veya birkaçının talep edeceği üzere elbirliği ile mülkiyetin paylı mülkiyete dönüştürülmesinde görevli mahkeme dava konusu taşınmazın bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi olacaktır.
- Mirasçılardan biri tarafından bu dönüştürme talebiyle sulh hukuk hakimine başvurulduğunda, diğer mirasçılara çağrıda bulunulur ve diğer maliklerin buna ilişkin bir itirazı varsa hakim tarafından belirlenecek süre içerisinde bunun bildirilmesi istenir.
- Hakim tarafından belirlenen süre içerisinde mirasçılardan buna ilişkin bir itiraz ileri sürülmemişse veya hiçbir mirasçı paylaşım davası da açmamışsa elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilecektir.
14. Hukuk Dairesi
2019/2196 E.
2021/1795 K.
MAHKEMESİ : Asliye Hukuk Mahkemesi
K A R A R
Dava konusu 103 ada 2 parsel, 1486 ada 4 parsel, 1167 ada 6 parsel, 101 ada 26 ile 143 ada 6 parsel, 144 ada 14 parsel, 142 ada 7 parsellerin taraflara intikallerini gösteren resmi senetler ve eki olan tüm dayanak belgeler ile 5831 Sayılı Kanun ile 3402 Sayılı Kadastro Kanununa eklenen ek madde 3 gereğince tapu müdürlüklerine de elbirliği mülkiyetini paylı mülkiyete dönüştürme yetkisi verildiğinden tapu sicil müdürlüğünün davacı …’ya çağrıda bulunmak amacıyla gönderdikleri tebligat parçalarının ilgili Tapu Müdürlüğünden getirtilerek dosya içerisine konulduktan sonra temyiz incelemesi yapılmak üzere Dairemize gönderilmesi için dosyanın MAHKEMESİNE İADESİNE, 16/03/2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
14. Hukuk Dairesi
2016/2794 E.
2018/6725 K.
MAHKEMESİ : Sulh Hukuk Mahkemesi
Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.
Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda, borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra İflas Kanunu’nun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayanarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir.
Somut uyuşmazlıkta mahkemece ; 5831 Sayılı Kanun ile 3402 Sayılı Kadastro Kanunu’na eklenen Ek Madde 3 gereğince tapu müdürlüklerine de elbirliği mülkiyetini paylı mülkiyete dönüştürme yetkisi verildiğinden tapu müdürlüğünde elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi için İcra Hakiminden yetki alınıp paylı mülkiyete çevrildiğinde payın satışının mümkün hale geleceği, alacaklının (davacı) İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi gereğince yetki alarak dava konusu taşınmaz yönünden ortaklığın giderilmesi davası açmasında hukuki yararı kalmadığı gerekçesi ile davanın usulden reddine karar verilmiş ise de karar usul ve yasaya aykırıdır. İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda, borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliği’nden alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Davacının (alacaklının) icra İflas Kanunu’nun 121. maddesine göre ortaklığın giderilmesi davası açmasına, mahkemenin gerekçeli kararında belirttiği 5831 Sayılı Kanun ile 3402 Sayılı Kadastro Kanunu’na eklenen Ek 3. maddesi engel teşkil etmemektedir.
14. Hukuk Dairesi
2015/18941 E.
2017/9667 K.
MAHKEMESİ : Sulh Hukuk Mahkemesi
K A R A R
Dava, elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete çevrilmesi isteğine ilişkindir.
Mahkemece, 5831 sayılı Kanunun 8. maddesi ile 3402 sayılı Kadastro Kanununa eklenen ek 3. madde gereğince elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürme yetkisinin tapu sicil müdürlüklerine ait olduğu, bu nedenle mahkemenin görevsiz olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkemece, 5831 sayılı Kanun ile 3402 sayılı Kadastro Kanununa eklenen ek 3. madde ile elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi konusunda tapu sicil müdürlüğünün görevlendirildiğinden bahisle davanın reddine karar verilmiş ise de bu hüküm 4721 sayılı TMK’nın 644. maddesini yürürlükten kaldırmamıştır. Anılan madde ile, “bir mirasçı, terekeye dahil malların tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi isteminde bulunduğu takdirde sulh hakimi, diğer mirasçılara çağrıda bulunarak belirleyeceği süre içinde varsa itirazlarını bildirmeye davet eder. Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir” hükmüne yer verilmiştir. Bu itibarla, davacının dava konusu edilen taşınmazın elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesini dava yoluyla istemesinde bir usulsüzlük bulunmamaktadır.
Elbirliği ile Mülkiyet Ortaklığı
Stajyer Derya MERİÇ
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
