Karşılıksız Çek Verenleri Bekleyen Yasal Zorluklar
Çek; ticari hayatın vazgeçilmez bir ödeme aracıdır. Çek ve çekin mahiyetini her tacirin anlayabileceği bir dilde kaleme almak istedik.
Çeki elinde bulunduran kişiye lehtar, Çeki düzenleyen kişiye keşideci, Çekin arkasında imzası bulunan kişilere ise aval (kimi kaynaklarda ciranta) denilir.
Ticaret hukukunda kambiyo vasfında olan bu belge bankaya sunulması halinde lehtara çeki yazan bedelin doğrudan ödenmesini bankaya, emretmektedir.
Çek üzerinde Kanunen zorunlu olarak bulunması gereken birtakım bilgiler vardır. Bu bilgilerin bulunmaması halinde banka ödemekten geri çekilebilir.
Aynı zamanda kanunun aradığı zorunlu unsurların olmaması sebebiyle çekin tahsilinde kanuni zorluklar da meydana gelebilir.
Çek üzerinde bulunması gereken zorunlu bilgiler şunlardır.
- Keşide yeri ve keşide tarihi zorunlu unsurlarındandır.
- Çekin üzerinde, Lehtara ödenecek bedel sayıyla ve yazıyla yazılması zorunludur
- Çekin üzerinde çekin kime ödeneceği mutlaka yazılmalıdır
- Çeki düzenleyen keşidecinin adı soyadı ve imza bulunması zorunludur.
- Çeki ödeyecek olan bankanın bilgilerinin çek üstünde yer alması zorunludur.
Bu unsurların herhangi birini taşımayan çekler kanunen çek sayılmamaktadır.
Karşılıksız Çek Verenleri Bekleyen Yasal Zorluklar
Elinizdeki Çeki Tahsil Etmek
Elinde çek olan kişi bankaya gider çeki görevliye verir. Sonrasında çekin arkasını ad soyad ve imza atarak ciro yapar. Sonra banka kişiye ödemesini yapar. Eğer çeki tahsil ettiğiniz şube çekin düzenlendiği şube ise masraf ödemezsiniz değilse masraf ödemek zorundasınız. Masraf bilgisi ile alakalı bankaların takdirleri söz konudur
Çekin Bankaya Takasa Verilmesi
Süresi gelmeden elinizdeki çeki banka şubesine teslim ederek banka yetkilisi huzurunda bir tutanak ile çek takasa verilir. Takasa verdiğinizde çekin vadesi geldiğinde ödeme çıkar banka ertesi gün sizin paranızı yatırır. Yani burada tek amaç bankaya nakden komisyon ödemeden paranızı bir gün sonra alma mantığıdır.
Süresinde Bankaya Sunulan Çekin Karşılıksız Çıkması
Bankaya süresinde ve kanuna uygun olarak sunulan (ibraz edilen) çek karşılıksız çıkarsa, çek için kanuni yaprak bedeli banka tarafından ibraz edene her halükarda ödenir.
Geriye kalan alacak bakiyesi çekin arkasına ciro edilir (yazılır).
Çekin lehtarı veya çeki elinde bulunduran(avali), daha önce bankaya sunmuş oldukları bu çeki böylece yetkili icra Müdürlüğünde kambiyo yoluna özgü alacak takibi yoluyla icra takibi yapabilir.
Çekin karşılıksız çıkması durumunda lehtarın mağduriyeti ve bu durumun kanunda tanımlanmış bir suç olması sebebiyle borçlu tarafı savcılığa şikâyet etme hakkı da vardır. Aslında bu olaya ticaretin sekteye uğraması olarak da değerlendirilmektedir.
Zira ticari hayatında çekten gelecek nakite göre plan yapan alacaklı iş veren hak sahibi nasıl nitelendirirseniz öyle söyleyebilirsiniz çekin ödenmemesi durumunda ortaya ciddi bir mağduriyet çıkacaktır.
Karşılıksız Çek Verenleri Bekleyen Yasal Zorluklar
Karşılıksız Çek’in İcra Takibi Süreci
Çek mağduriyeti yaşayan kişiyi devletimiz kanunları ile koruma altına almıştır. Karşılıksız çek ile karşılaşan kişi hakkını ararken şu haklara sahip olur.
Türk Ticaret Kanunu Gereğince kalacak kısmın yani çek bedelinin %10 fazlası çek tazminatı olarak ödenir.
Türk Ticaret Kanunu gereğince bakiye borç üzerine vade tarihinden itibaren ticari faiz işlemeye başladığı için bu faiz bedeli icra takibi yoluyla istenir. (TTK gereğince 2020 yılı için %15)
Kanunun tanımış olduğu ihtiyati haciz hakkı talep edilebilir. Bu kanun yoluyla borçlunun mal kaçırması veyahut elindeki malları devretmesi ihtimaline karşı, borçlunun mal varlığına ve banka hesaplarına haciz konulması sağlanır. Bu kanun yolunun avantajı bir kaç gün içerisinde kararın alınması ve borçluya tebliğ edilmesine gerek bulunmamasıdır. Böylece kötü niyetli mal kaçırma davranışlarının önüne geçilebilmektedir.
Karşılıksız Çek Verenleri Bekleyen Yasal Zorluklar
Bunların dışında karşılıksız çekte çeki düzenleyen kişiyi bekleyen yaptırımlarda söz konusudur. Bunları sıralayacak olursak;
Adli para cezası
Hapis cezası
Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı gibi yaptırımlar ile kişi karşı karşıya kalmaktadır. Burada para cezası hâkim takdirinde verilirken çek konusunda birden fazla işlemi bulunan kişi hapis cezasına da çarptırılır. Yine bu konu ile karşı karşıya kalan kişi çek hesabı açmak istediğinde bankalardan bu konuda onay alamaz duruma gelir.
Çekin Süresinde Bankaya Sunulmaması Sorunu
Çek üzerinde bulunan keşide tarihini müteakiben 10 gün içerisinde bankaya sunulmalıdır. Düzenleme yerinde 10 gün içerisinde sunulmayan çekler hakkında kambiyo yoluyla takip olanağı kalmamakta, genel hükümler çerçevesinde alacaklı/lehtar icra dairesi kanalıyla hak talep edebilmektedir.
Çek, düzenlendiği (keşide) edildiği yerde ödenecekse 10 gün,
Düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse 1 ay içinde ilgili bankaya ibraz edilmelidir.
Düzenleme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise bir ay ve ayrı kıtalarda ise üç ay içinde ilgili bankaya ibraz edilmelidir.
Çekin Arkasında İmzası Bulunanların Hak Ve Sorumlulukları
Çekin arka yüzü aval veren kişi tarafından imzalanırsa bu imzalayan kişi, çeki bir nevi teminat altına almış olur. Böylece çeki elinde bulunduran kişi; lehtar, düzenleyen ve kendinden önceki avallerden (cirantalardan) hak talep edebilecektir. Muhatabın veya düzenleyenin imzaları hariç olmak üzere, çekin yüzüne atılan her imza aval beyanı sayılır.
Çek Kırdırma Durumu
Çek kırdırma son yıllarda çok sayıda duyduğumuz ticari faaliyetlerden bir tanesidir. Çekin kırdırılması genelde artan ihtiyaçlardan ötürü vadesi gelmeden çeki başka bir kişi veya kuruma vererek tahsil etme anlamına gelir. Burada çek üzerinde bir oranda anlaşma yapılarak çeki kıran kişi çeki elinde bulunduran kişiye ödemeyi yapar. %1 ile %8 arasında oranlarda çek kırdırma işlemleri yapılmaktadır. Genelde faktöring firmaları bu yönde çalışma yürütmektedir.
Çek Sorgulama Hizmeti
Özellikle ticari işletmeler adım atarken karşı taraftan aldıkları teminatları sorgulamak isterler. Bu bakımdan özellikle çek konusunda da devletimizin sunduğu bazı işlemler söz konudur. Çekin üzerindeki banka kodu, şube kodu, çek hesap numarası ve sıra numarası gibi bilgilere bakarak çekin piyasada dolaşıp dolaşmadığını tespit edebilirsiniz. Buradan alacağınız bilgilerle de gönül rahatlığı ile işlem yapabilirsiniz.
Çekin İleri Tarihli Verilmesi Bir Sorun Mudur?
Çek ticareti yapanlar daha doğrusu çek ile ticaret hayatında tutunmaya çalışan esnaf veya firmaları iş karşılığında çek alırken bekleyen en büyük sorunlardan bir tanesi çekin ödeme tarihinin ilerleyen bir tarih olmasıdır. Yani 17.05.2020 tarihinde aldığınız çekin ödeme tarihi 25.08.2020 olabilir. Bu durumda hem yaptığınız işin parasını geç alacaksınız hem de o tarihte birde çek ödenmezse ciddi sıkıntı ortaya çıkacaktır.
Ciro edilen çek ödenmezse ne olur?
Çekin karşılıksız olduğu banka tarafından çek üstüne yazılmalıdır. İbraz edilen çek, herhangi bir sebeple ödenmediği takdirde, muhatap banka, çek üzerine “ödenmemiştir” yazarak hamiline iade eder.
Çek ciro etmek ne demek?
Çekin arkasına firmanızın kaşesini basarak, yetkili imza ile imzalar mal ya da hizmet aldığınız firmaya verebilirsiniz. Bu işleme cirolama denir ve çek tutarı ciro ile tedarikçiye devredilmiş olur. Ciro ile çeki alan firma, çeki bankaya verecek ve vadesinde de tahsilatı bekleyecektir.
Çek cirosu nasıl geçersiz sayılır?
Şeklen hamil görünmeyen bir kişinin yaptığı ciro geçersizdir. Yine çekin arka yüzünde bulunsa bile diğer cirolara çekte görünür şekilde bağlanmayan diğer cirolardan tamamen ayrı duran bir cironun devir fonksiyonundan söz edilemez. Cirolar arasındaki bağlılığın kontrolü sadece şeklen yapılır.
Çek ödenmezse ne olur ?
Yüzde 10’luk tutarı ödeyip, 2024 yılının mart ayından sonra çek bedelinin 15 eşit taksitinden, iki taksitini ödeyemeyenler de bu yıl tekrar hapse girecekler. Çekleri yazılan ve çek bedelini ödeyemeyen binlerce esnaftan bir de devlet çek bedeli kadar adli para cezası isteyecek, ödeyemediği takdirde hapse girecek.
Çek cirosu hangi durumda geçersiz sayılır?
Keşidecinin adresinin de yazılı olmaması halinde çek geçersiz olarak kabul edilir. Çekin ibraz süresi, ödeme yeri ile keşide yeri baz alınarak hesaplanır. Kanun koyucu kural olarak çekte ödeme yerinin bulunması gerektiğini düzenlemiştir.
Hangi çekler ciro edilemez?
Bono, poliçe ve çek kanun gereği emre düzenlenen senetlerdir. Bu senetler üzerine ciranta tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı bir kambiyo senedi hâline getirmez. Bunun aksine keşideci tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı hâle getirir.
Karşılıksız çekte sorumlu kimdir?
Karşılıksız çek keşide etme suçunda fail ve sorumlu kişi Karşılıksız çek keşide etme suçunda fail, 5941 sayılı kanun madde 5 ‘te de belirtildiği üzere çek hakkında karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişidir. Yine aynı kanunda bu yükümlü kişi çek hesabı sahibi gerçek kişidir.
Karşılıksız çek şikayeti kime karşı yapılır?
Bu hususta görevli mahkeme icra ceza mahkemeleri, yetkili mahkeme ise çek hesabı sahibinin yahut şikayetçinin yerleşim yeri mahkemesi ile çekin bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer mahkemesidir.
Çek nasıl geçersiz olur?
Keşide yeri bulunmayan çekler için kanun koyucu, alternatif unsur olan keşidecinin altında yazan yeri keşide yeri olarak kabul eder. Keşidecinin adresinin de yazılı olmaması halinde çek geçersiz olarak kabul edilir. Çekin ibraz süresi, ödeme yeri ile keşide yeri baz alınarak hesaplanır.
Çek cirosu nasıl geçersiz sayılır?
Şeklen hamil görünmeyen bir kişinin yaptığı ciro geçersizdir. Yine çekin arka yüzünde bulunsa bile diğer cirolara çekte görünür şekilde bağlanmayan diğer cirolardan tamamen ayrı duran bir cironun devir fonksiyonundan söz edilemez. Cirolar arasındaki bağlılığın kontrolü sadece şeklen yapılır.
Çekte zaman aşımı kaç yıl?
Bu nedenle zamanaşımı süresi, 6762 sayılı TTK’nın 726. maddesini değiştiren 6273 sayılı Kanunun 7. maddesinin yürürlüğe girdiği 03.02.2012 tarihinden önce ibraz süresi dolan çeklerde altı ay, ibraz süresi bu tarihten sonra dolan çeklerde ise üç yıldır.
Çek tarihinden kaç gün sonra tahsil edilir?
Ticari gelenekler gereği vadesi varmış gibi kullanılsa da, aslında çek sahibi çeki istediği zaman bankaya götürüp karşılığını talep edebilir. Çekin, eğer düzenlendiği yerde ödenecekse 10 günlük ibraz süresi bulunur. Eğer düzenlendiği yerden başka bir yerde ancak aynı kıta içerisinde ödenecekse bu süre 1 aya çıkar
Çekin vade tarihi geçerse ne olur?
Çek süresi içerisinde hamili tarafından bankaya ibraz edilmezse bankanın ödeme sorumluluğu ortadan kalkar. … Eğer çeki düzenleyen çekten caymamış ise banka ilk 6 ay içerisinde isterse ödeme yapabilir. Çeki düzenleyenin çekten cayma hakkı doğar.
Çek davaları kaç yılda düşer?
Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Çek yazıldıktan sonra kaç gün sonra icra yapılabilir?
İcra takibine itiraz etmeyen borçlu 10 gün içinde ödeme yapmalı veya mal beyanında bulunmalıdır. Aksi takdirde sürenin dolması ile birlikte haciz aşamasına geçilecektir. Söz konusu 5 ve 10 günlük süreler ödeme emrinin tebliğinden itibaren işlemeye başlayacaktır.
Ibraz süresi geçen çek ne olur?
İbraz süresi geçmişse, banka çek bedelini ödemekle mükellef değildir. İbraz süresinin sona ermiş olması şartına bağlı olarak ödeme konusunda muhatap bankaya tanınan bu seçimlik yetkinin yanı sıra aynı şarta bağlı olarak keşideciye de çekten cayma hakkı tanınmıştır.
Çekte ibraz yasağı nedir?
Buna göre, ibraz süresi 30 Nisan ile 31 Mayıs olan çekler 31 Mayıs’a kadar ibraz edilemeyecek. Ancak bu çeklerin ibraz edilmesi ve karşılığının bulunması halinde ödeme yapılacak. Karşılığının bulunmaması veya kısmen bulunması halinde ise ‘karşılıksızdır’ işlemi yapılmayacak.
[
