İşverenin SGK Primlerini Ödeme Yükümlülüğü
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İş Kanunu uyarınca işverenler işçileri sigortalı olarak çalıştırmak zorundadır. Ayrıca işverenler sigorta primlerini işçilerin almış olduğu gerçek ücret üzerinden zamanında ve eksiksiz olarak SGK’ya yatırma yükümlülüğü altındadır.
Görüldüğü gibi SGK primlerinin eksiksiz ve zamanında yatırılması işverenlerin asli yükümlülüğüdür. Buna göre işveren işçinin aldığı brüt tutar üzerinden sosyal güvenlik primini hesaplamak ve hesaplanan bu tutar üzerinden SGK’ya bildirimde bulunmak zorundadır.
Ancak uygulamada işverenlerin gerçeğe aykırı bildirimde bulunarak işçilerin SGK primlerini asgari ücret üzerinden veya hesapladıkları tutardan eksik yatırdıkları görülmektedir. Yani işçinin SGK primlerinin eksik ödenmesi sık karşılaşılan bir durumdur.
Bu hukuksuz uygulama ile işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumu’na sunulan hukuka aykırı beyannamelerde işçi ücretlerin işçiye fiilen ödenen ücretten daha az gösterilir. Böylece SGK’ya ödenecek prim maliyeti azaltılmaya çalışılır.
İşverenin sigorta primlerini eksik ödemesi veya düzensiz ödemesi halinde bunun tespiti sağlanırsa ciddi yaptırımlar söz konusu olur. İşverenin bu hukuksuz uygulamasının ortaya çıkması halinde hem işveren hem de işçi bakımından farklı hukuki sonuçlar doğacaktır.
Sigorta Primleri Eksik Yatan İşçinin Hakları Nelerdir?
İşçi, i̇ş akdini haklı nedene dayanarak feshetme, kıdem tazminatı ve kalan alacaklarını talep edebilme hakkına sahip olacaktır. Ayrıca yine dava yolu ile eksik primlerinin tamamlanmasını hizmet tespiti davası açarak sağlayabilecektir. Bu dava, işçi tarafından işverenine ve SGK’ya karşı açılır. Mahkeme tarafından tespit edilen eksik primler, işveren tarafından SGK’ya yatırılır. Bu halde işçi ekstra bir ödeme almaz fakat emeklilik maaşında artış olur.
Sigorta Priminin Eksik Yatırılması Halinde İşverene İdari Para Cezası Verilir mi?
İşçinin primlerini gerçeğe aykırı olarak eksik ödeyen işveren hakkında SGK tarafından, i̇dari para cezası işlemi uygulanır. Bununla beraber işverenin yatırdığı eksik primler işverene tamamlatılır ve geciktirdiği bu primler için belirlenen bir gecikme cezası uygulanır. Bahsi geçen bu i̇dari para cezası yalnızca işveren içindir yani işçi aleyhine uygulanmaz.
İşverenin SGK Primlerini Ödeme Yükümlülüğü
Primlerin Eksik Yatırılması Nedeniyle İş aktinin Feshi ve Kıdem Tazminatı
Sigorta primleri eksik yatırılan işçi, iş aktini haklı nedenle derhal feshedebilecektir. İş aktini derhal fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır ve kıdem tazminatının işveren tarafından ödenmesini talep edebilir. Ödeme yapılmaması halinde, İş Mahkemesinde alacak davası açılacak olup, uyuşmazlık dava yoluyla çözülecektir.
İş aktini primlerin eksik yatması sebebiyle fesheden İşçi İhbar Tazminatı talep edebilir mi?
İş aktini, primlerinin eksik yatması sebebiyle fesheden işçi, ihbar tazminatı talep edemez.
Sigorta Primlerinin Eksik Ödenmesinden Kaynaklı Haklı Fesih
İşçinin aldığı gerçek ücret üzerinden gösterilmeyip primlerinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na asgari ücret üzerinden yatırılması durumunda işçinin zedelenmiş yasal hakları şunlar olmaktadır:
Emekli maaşı,
SGK tarafından ödenen iş göremezlik ücreti,
Kıdem ve ihbar tazminatı,
İşsizlik maaşı,
Kadın işçi olması durumunda doğum ücreti
Hukuk sistemimizde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde işçilerin hangi hallerde iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebileceklerine dair düzenlemeler bulunmaktadır. Bu hükümlere göre, işçinin sigorta primlerinin eksik ya da düzensiz bildirilmesi, “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık” başlığı altında değerlendirmeye tabi tutulmaktadır.
SGK Primlerinin Eksik Yatmasının İşçiye Zararları Nelerdir?
İşyerinde sigorta primlerinin eksik yatması söz konusuysa işçilerin emeklilikleri bundan etkilenmektedir. Emekli maaşını alması gerektiğinden daha az miktarda alacaktır.
Çalışanların emekli olabilmeleri için devlet tarafından belirlenen iş gününü doldurmaları gerekmektedir. Bu günün doldururken ödenen primler göz önünde bulundurularak emekli maaşları belirlenir. Eğer SGK primleri eksik yatıyorsa emeklilik döneminde alınacak olan maaşlar da düşük seviyede kalacaktır.
İşçinin gördüğü bir diğer zarar ise kıdem tazminatında ortaya çıkar. İşçinin kendi elinde olmayan sebeplerden ötürü işten çıkarılması durumunda işverenler tarafından kıdem tazminatı ödenmesi gerekli olacaktır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için 1 yıllık brüt ücreti kadar olur. SGK primi eksik yatırılırsa alınacak olan tazminat bu değer üzerinden hesaplandığı için düşük seviyede olacaktır.
Bunun yanında işsizlik ücreti, kadın işçinin doğum ücreti yahut SGK tarafından ödenen iş göremezlik ücreti gibi birtakım hakları da zedelenecektir.
Sigorta Primlerinin Eksik Ödenmesinde Tanık ve Deliller
Hukuk sistemimize göre sigorta primlerinin eksik ödenmesine ilişkin hak talepleri, hizmet tespit davası kapsamında görülmektedir. Hizmet tespit davalarında da tanıklar büyük rol oynamaktadır. Fakat tanıkların, hizmet tespit davası açan işçi ile aynı iş yerinde ve aynı çalışma dönemi içinde çalışmasına dikkat edilmelidir.
Hizmet tespit davası sonucunda verilen karar işçinin lehineyse, eksik sigorta primleri işverenden alınır ve SGK kayıtları yeniden düzenlenir. Ayrıca işveren para cezası verilir.
Hizmet Tespit Davası
İşçilerin atması gereken en önemli adım hizmet tespit davası açmaktadır. Bu dava hem işverene hem de SGK’ya açılmaktadır. Açılan davalar sonucunda işçilerin bugüne kadar aldıkları maaşa göre yatırılan SGK primleri incelenir. Sonrasında yargı tarafından durum karara bağlanır.
Hizmet tespit davasının sonucunda işverenin eksik yatırdığı primlerin tamamını yatırması kararı çıkar. Ayrıca bu primler faizli bir şekilde yatırılacaktır. Bu durumda işçiler direkt olarak bir gelir elde edemezler. Yalnızca emekli maaşları daha yüksek seviyede olacaktır.
İşçinin Gerçek Ücret ve SSK Primlerinin Tespit Davasında Görevli Mahkeme
Bu davalar diğer işçi ve işveren arasında meydana gelen uyuşmazlıklarda olduğu gibi zorunlu arabuluculuk uygulamasına başvurusunun gerekli olmadığı davalardan olup ücretin tespiti veya prim tespiti amacıyla mahkemeye dava açmak mümkündür.
Prime esas kazanç tespiti davası dilekçesi örneği ile iş mahkemesine başvurulması halinde eksik ödenen ücretler veya ödenmemiş primler ile ilgili işveren aleyhine dava açılabilmektedir. İşçi veya işverenin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesi tespit davasında görevli ve yetkili mahkemelerdendir.
İşverenin SGK Primlerini Ödeme Yükümlülüğü
