Tanıma Ve Tenfiz*202Tanıma Ve Tenfize İlişkin Verilen Karara İtiraz
Yabancı Mahkemelerden Alınan Kararlar Türkiye’de Geçerli Olur Mu?
MADDE 50 – (1) Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesi yetkili Türk mahkemesi tarafından tenfiz kararı verilmesine bağlıdır.
(2) Yabancı mahkemelerin ceza ilâmlarında yer alan kişisel haklarla ilgili hükümler hakkında da tenfiz kararı istenebilir.
Yabancı mahkemeler tarafından hukuk davalarına ilişkin olarak verilen kararların Türkiye’de uygulanabilmesi için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz kararı alınması gerekir. Kanun hükmünde görüldüğü üzere hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş olan kararlar bakımından Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz kararı alınabilir. Ceza davalarına ilişkin verilen kararların tanıma ve tenfizi yapılamaz. Ancak ceza davalarının kararlarında kişisel haklarla ilgili hükümler yer alıyorsa bunların tanıma ve tenfizi mümkündür.
MADDE 51 – (1) Tenfiz kararları hakkında görevli mahkeme asliye mahkemesidir.
(2) Bu kararlar kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sâkin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sâkin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir.
Yabancı mahkemelerden alınmış olan kararların Türkiye’de tanıma ve tenfizi için görevli olan mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Tenfiz kararı alacak olan kişi Türkiye’de yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesine gidebilir. Ancak kişinin Türkiye’de bir yerleşim yeri bulunmuyorsa sakin olduğu yer mahkemesinden tenfiz kararı isteyebilir. Eğer hem Türkiye’de yerleşim yeri hemde sakin olduğu yer yoksa Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir.
Tanıma Ve Tenfize İlişkin Verilen Karara İtiraz
MADDE 52 – (1) Kararın tenfiz edilmesinde hukukî yararı bulunan herkes tenfiz isteminde bulunabilir. Tenfiz istemi dilekçe ile olur. Dilekçeye karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir. Dilekçede aşağıdaki hususlar yer alır:
a) Tenfiz isteyenle, karşı tarafın ve varsa kanunî temsilci ve vekillerinin ad, soyad ve
adresleri.
b) Tenfiz konusu hükmün hangi devlet mahkemesinden verilmiş olduğu ve mahkemenin
adı ile ilâmın tarih ve numarası ve hükmün özeti.
c) Tenfiz, hükmün bir kısmı hakkında isteniyorsa bunun hangi kısım olduğu.
Yabancı mahkemeden alınmış bir kararın Türkiye’de geçerli olması konusunda yararı bulunan herkes tanıma ve tenfiz kararı için dava açabilir. Tenfiz ve tanıma istemi dilekçe ile yapılmalıdır. Taraf sayısı kadar dilekçenin fotokopisi dosyaya eklenerek verilmelidir. Yabancı mahkemeden alınmış olan kararın bir kısmının Türkiye’de uygulanması isteniyorsa bu kısmın belirtilmesi gerekir.
Tenfiz Dilekçesine Eklenmesi Gereken Belgeler
- Yabancı mahkeme ilâmının o ülke makamlarınca usulen onanmış aslı veya ilâmı veren yargı organı tarafından onanmış örneği ve onanmış tercümesi.
- İlâmın kesinleştiğini gösteren ve o ülke makamlarınca usulen onanmış yazı veya belge ile onanmış tercümesi.
Tanıma Ve Tenfize İlişkin Verilen Karara İtiraz
Tenfiz Davası Şartları
Tenfiz şartları
MADDE 54 – (1) Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan
birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Tenfiz ve tanıma davasının şartları ön şartlar ve esasa ilişkin şartlar olarak 2 türde ayrılır.
Tenfiz ve Tanıma Davasında Ön Şartlar
- Yabancı mahkemeden alınmış bir ilam olması gerekir. Yabancı idari merciiler tarafından verilen kararların tenfizi istenemez.
- Tenfizi istenecek olan kararın hukuk davasına ilişkin olması gerekir. Ceza davalarına ilişkin verilen kararlar tenfize konu olmaz.
- Yabancı mahkeme tarafından verilmiş kararın kesinleşmiş olması gerekir. Yabancı ülkede o davaya ilişkin dosyanın kapanmış ve son kararın verilmiş olması gerekir. Yani davanın artık görülmüyor olmasıdır. Eğer dava üst merciide veya başka bir yüksek merciide görülmeye devam ediyorsa karar henüz kesinleşmemiş demektir.
Tenfiz ve Tanıma Davasında Esasa İlişkin Şartlar
- Kararı tenfiz edilecek olan ülke ile Türkiye, karşılıklı olarak birbirlerinin yargı kararlarını tanıyor olması gerekir. Ancak tanıma için aynı şart geçerli değildir.
- Yabancı mahkeme tarafından verilen karar Türk hukukunun münhasır yetkisine giriyorsa dava reddedilir. Örneğin Türkiye’de bulunan taşınmazlar için Türk hukukunun uygulanması gerekir. Buna rağmen yabancı mahkemeden bir karar alınmışsa bu kararın tanıma ve tenfizi yapılamaz.
- Yabancı mahkemeden alınan hükümün tanıma ve tenfizi yapılabilmesi için Türk kamu düzenine aykırılık taşımaması gerekir. Türk toplumunun örf adetlerine, Anayasa’nın temel ilkelerine aykırı olmaması gerekir.
- Yabancı mahkemede davanın görülmesi sırasında tarafların savunma hakkı ihlal edilmemiş olması gerekir. Yani adil yargılanma hakkı kapsamında herkes tarafsız, bağımsız bir mahkemede kendini savunma hakkına sahiptir. Eğer bu hak ihlal edilerek karar verilmişse; kararın tanıma ve tenfizi yapılmaz.
Tenfiz İstemine Karşı Taraf İtiraz Edebilir Mi?
Tebliğ ve itiraz
MADDE 55 – (1) Tenfiz istemine ilişkin dilekçe, duruşma günü ile birlikte karşı tarafa tebliğ edilir. İhtilâfsız kaza kararlarının tanınması ve tenfizi de aynı hükme tâbidir. Hasımsız ihtilâfsız kaza kararlarında tebliğ hükmü uygulanmaz. İstem, basit yargılama usulü
hükümlerine göre incelenerek karara bağlanır.
(2) Karşı taraf ancak bu bölüm hükümlerine göre tenfiz şartlarının bulunmadığını veya yabancı mahkeme ilâmının kısmen veya tamamen yerine getirilmiş yahut yerine getirilmesine engel bir sebep ortaya çıkmış olduğunu öne sürerek itiraz edebilir.
Tenfiz istemine ilişkin dilekçe karşı tarafa tebliğ edilir. Bu tebliğde duruşma günüde belirtilir. Karşı taraf, tenfiz istemine itiraz edebilir. Karşı taraf itiraz dilekçesinde;
- yukarda sayılmış olan tenfiz şartlarının oluşmadığını
- yabancı mahkemeden alınan kararın kısmen veya tamamen yerine getirilmiş olduğunu veya yerine getirilmesine engel bir sebep oluştuğunu ileri sürebilir.
Mahkeme Kararına İtiraz
Tanıma ve tenfizi istenen karara ilişkin verilmiş olan mahkeme hükmüne itiraz edilmesi mümkündür. Karara karşı aksi bir yol öngörülmemişse önce istinaf yoluna daha sonra temyize başvuru yapılabilir. Zira bazı davaların istinaf yoluna başvurabilmesi için dava değerinin belirlenen miktarın üstünde olması gerekir. İstinaf yoluna başvurulmasıyla birlikte tenfiz kararının icrası durur. Yani ilk derece mahkemesinin tenfize ilişkin vermiş olduğu karar kesin hüküm ve kesin delil niteliğini taşımaz.
Yabancı Mahkemeden Alınan Karar İçin Tanıma Ve Tenfiz Davası Açma Süresi
Yabancı mahkemeden alınan bir mahkeme ilamının Türkiye’de geçerlilik kazanması için açılacak olan tanıma ve tenfizi için dava açma süresi yoktur.
Tanıma ve tenfizi yapılan kararın icraya konulması için kanunda aksi öngörülmemişse 10 yıldır. Tanıma ve tenfize dayanılarak açılacak olan davalarda zamanaşımının başlangıç süresi ise Türk mahkemelerinde verilen kararın kesinleşme tarihinden itibaren başlar.
Tanıma Ve Tenfize İlişkin Verilen Karara İtiraz
Stajyer Av. Merve ÇATAR
Makale Yazarlığı İçin
Avukat veya akademisyenler hukuk makalelerini özgeçmişleri ile birlikte yayımlanmak üzere asalhukukdanismanlik@gmail.com adresine gönderebilirler.
