İştirak Nafakası Ödenmemesi | Antalya 2023
NAFAKA NEDİR?
Nafaka kelimesi, Türk Dil Kurumu’nda ilk olarak “Geçinmek için gerekli olan şeylerin bütünü, geçimlik.” şeklinde tanımlanmıştır.
Hukuksal anlamda nafaka, koşulların oluşması halinde kanun tarafından nafaka yükümlüsü olarak belirlenen kişi tarafından ödenmesi gereken, karşı taraftaki kişi veya kişilerin yaşamlarına devam edebilmeleri ve en azından asgari ihtiyaçlarını temin edebilmeleri için belirlenen parasal katkıyı ifade eder. Bu nafakanın ne kadar olacağını kanun nezdinde hâkim belirler.
İştirak Nafakası
Boşanma kararı ile birlikte, çiftin sahip olduğu çocuk veya çocukların velayeti kendisine verilmeyen eşin, diğer eşe çocukların eğitim ve bakım ihtiyaçlarını karşılamak adına kullanılmak üzere ödemekle yükümlü tutulduğu nafaka türüdür. İştirak nafakası türünde nafaka alınabilmesi için boşanma davası sonuçlanmış olup çocuk veya çocukların velayetini almamış yahut alamamış eşin, çocukların giderlerine “iştirak” etmesi, maddi gücü elveriyorsa iştirak nafakası talebi ile sağlanabilir.
Çocuk için ödenecek nafaka miktarı; çocuğun yaşı, eğitim durumu, günün ekonomik koşullarındaki paranın alım gücü ile genel ihtiyaçlarına uygun olarak ana babanın mali durumları da gözetilmek suretiyle hakim tarafından MK m.4’teki hususlar da dikkate alınarak takdir edilir. (TMK m. 330) Nafaka miktarının belirlenmesinde çocuğun varsa gelirleri de göz önünde bulundurulur.
Hakim, tarafların istekleri halinde irat şeklinde ödenmesine karar verilen iştirak nafakasının ileriki yıllarda ne miktar arttırılacağını da kararında belirtebilir. Hakim, iştirak nafakasının, her yıl TEFE/TÜFE, DİE, Döviz Artış Kuru, Altın Fiyatları endeksine göre arttırılacağını kararında belirtmek sureti ile sonraki yıllarda ödenecek nafaka miktarını da belirleyebilir.
İştirak Nafakası kural olarak çocuğun 18 yaşını doldurması, evlenmesi ya da TMK m.12 göre mahkeme kararı ile ergin kılınması sureti ile son bulur. Ancak çocuk ergin olmasına rağmen eğitim hayatına devam ediyorsa eğitim hayatı sonuna kadar iştirak nafakası ödenmeye devam edilir.
Nafaka Arttırma Davası
Nafaka alan kişi nafaka miktarının yeterli olmadığı durumlarda arttırma gidilmesini talep edebilmektedir. Nafakanın arttırılması davası herhangi bir süreye tabi olmayan davalardandır. Sadece nafaka alan kişinin giderlerinin arttığı, hayat standartlarının düştüğü ya da ekonomik şartların değişmesini neden olarak göstererek davayı açabilmektedirler. Ayrıca söz konusu davayı açacak kişiler, dava esnasında yıl içerisindeki nafaka artış oranlarının belirlenmesinin talep ederek sürekli olarak dava açma zorunluluğundan da kurtulabilmektedir.
Nafaka Artırım Davası Şartları
Çocuğun velayeti kendisine verilmiş olan taraf ona bakmak, onu beslemek ve barındırmak yükümlüdür. Velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eş, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine mali gücü oranında katılması gerekir. (TMK 1282/2. madde) Eşlerin mali gücü nafaka miktarının tayin edilmesinde rol oynar.
Hükmünden yola çıkılarak nafaka ödeyen kişinin maddi durumunda artış olması halinde ve nafaka alacaklısının maddi durumunun kötüleşmesi halinde nafaka davasının açılması söz konusudur. Nafaka artırım talebinin hakim tarafından göz önüne alınabilmesi için bazı şartlar aranmaktadır.
Nafaka alacaklısının ihtiyaçlarının artması,
Mevcut nafakanın giderleri karşılayamaması,
Nafaka borçlusunun ekonomik gücünde önemli artış olması gerekir.
TMK 176 ve 300. Maddeleri uyarınca nafaka artırım davası açacak kişiler mahkemeden nafaka miktarının ileri ki yıllardaki artış oranının belirlenmesini de talep edebilirler. Böylece kişiler tekrar tekrar dava açmak durumunda kalmazlar.
Eğitim Nafakasının Sona Ermesi ve Kaldırılması
Eğitim için yardım nafakasının, kanun düzenlemesine göre, eğitim devam ettiği sürece devam edeceği anlaşılabilir. Eğitim nafakasının, çocuğun en azından lisans eğitimi sonuna ve bir meslek sahibi olarak mezun olmasına kadar süreceğinin kabulü gerekir. Bundan sonra çocuğun meslek hayatına atılıp para kazanmaya başlaması ve bir yandan da akademik kariyerine devam ediyor olması durumunda eğitim nafakasının kaldırılması talep edilebilmelidir. Genel uygulamada kriter, çocuğun eğitiminin sona erdiği tarih değil; sigortalı bir işte çalışmaya başlaması ile ihtiyaç durumunun ortadan kalkmasıdır.
İştirak nafakası yükümlülüğünün, çocuğun reşit olması ile birlikte kendiliğinden ortadan kalktığı kabul edilirken, eğitimi devam eden reşit çocuğa ödenen nafakanın ise kendiliğinden ortadan kalkmayacağı kabul edilmektedir. Çocuğun eğitim ihtiyaçları için ödenen nafakanın sona ermesi, bağlanma koşulları ortadan kalktığında, ancak yükümlüsünün (anne veya babanın) açacağı nafakanın kaldırılması davası ile mümkün olabilecektir.
İştirak Nafakası (Çocuk İçin Nafaka) İçin Talep Zorunlu Mudur?
Boşanma davasının açılması ile mahkeme öncelikli olarak çocukların himayesine ilişkin tedbirleri almakla yükümlüdür. Bu hususta herhangi bir talep olmaksızın mahkemece re’sen (yani kendiliğinden) karar vermek zorundadır.
Aynı durum boşanma davası sonucunda eşlerin boşanmalarına karar verilmesi halinde de geçerlidir. Yani mahkemece bu hususta bir talep olmasa dahi iştirak nafakasını Türk Medeni Kanunu’nun 182/2. maddesindeki emredici hüküm olarak iştirak nafakasına ilişkin karar verilecektir.
İştirak Nafakası Ödenmemesi Durumunda Hangi Yola Gidilir?
İştirak Nafakasının ödenmemesi durumunda icra dairesinde açılacak takip ile cebri icra yoluna gidilebilir. Nafaka alacağı diğer borçların aksine daha önceliklidir. Nafaka borçlusu, aylık nafaka bedelini ödememesi durumunda nafaka alacaklısının şikâyeti üzerine diğer şartların da mevcut olması durumunda 3 aya kadar tazyik hapsine mahkûm edilecektir.
İştirak Nafakasının Belirlenmesinde Görevli Ve Yetkili Mahkeme
İştirak nafakası konusunda açılacak olan bütün davalarda görevli mahkeme aile mahkemeleri olmakla birlikte aile mahkemesi olmayan yerlerde genel mahkemeler olan asliye hukuk mahkemeleri görevlidir. Yetkili mahkeme ise nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemeleridir.
