Sporcular İş Kanunu Kapsamında Mıdır | İş Kanunu 2023
İş Hukuku Nedir?
İş hukuku işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesinden doğan hukuki ilişkiyi düzenleyen alandır. İş Hukuku kapsam olarak da bireysel iş hukuku ve toplumsal iş hukuku olarak ikiye ayrılmaktadır.
Bireysel İş Hukuku
•İşçi ve işverenin iş ilişkisi
•İşçi ve işverenin iş ilişkisinin son bulması
•İş ilişkisinin son bulmasının sonuçları
Toplumsal İş Hukuku
•Toplu iş sözleşmeleri
•Sendikalaşma hareketleri
•Grev ve Lokavt
•Hak ve menfaat uyuşmazlıkları
•Hakem kuralları
İş Hukukun Temel İlkeleri
-İşçiyi koruma ilkesi
-İşçi yararına yorum ilkesi
-İşçinin kişiliğinin tanınması
-Eşit davranma ilkesi
Sporcu Nedir?
Sporla uğraşan, aktif olarak içinde yer alan, yarışan, maç yapan kişidir.
Antrenör Nedir?
Sahip olduğu bilgiyi bilim ışığında sporcunun başarısı için kullanan, bu bilgileri spor becerileri ve stratejisi ile birleştiren kişidir.
İş Hukukunda Sporcu Hakları
Antrenör veya teknik direktör ile kulüpleri işveren arasındaki iş sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarının iş mahkemesinde görülmesi gerekir. İş güvencesine yönelik hükümler dışında, İş Kanunu’nda işçilik alacakları ile ilgili olarak tahkim yoluna gidilmesine yönelik bir düzenleme olmadığından, antrenör veya teknik direktör ile işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümü için, bu kişilerin bağlı bulundukları federasyonun yönetmelik veya genelgelerinde özel hukuk veya tahkim kurulunun öngörülmesi iş mahkemesinin görevini ortadan kaldırmaz.
Gerek özel hakem, gerekse genel mahkemelerde görülen sporcu ile kulübü arasındaki alacaklara ilişkin uyuşmazlıklarda, 4857 sayılı kanun hükümlerinin uygulanması olanağı bulunmamaktadır. Ancak antrenör, teknik direktör, idareci, masör ve benzeri elemanlar ile kulüpleri arasında çıkan uyuşmazlıklarda, özel- yasal düzenlemeler dışında İş Kanunu hükümlerinin uygulanmasına engel bir durum bulunmamaktadır.
İŞ KANUNU
Kanunun amacı işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemektir.
İstisnalar
MADDE 4– Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz;
a) Deniz ve hava taşıma işlerinde,
b) 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde,
c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri,
d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde,
e) Ev hizmetlerinde,
f) İş sağlığı ve güvenliği hükümleri saklı kalmak üzere çıraklar hakkında,
g) Sporcular hakkında,
h) Rehabilite edilenler hakkında,
ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde. Şu kadar ki;
a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri,
b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler,
c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler,
d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri,
e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri,
f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler, Bu Kanun hükümlerine tabidir.
Bu istisnalar dışında kalan bütün işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine ve işçilerine faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. İş Kanunun kapsamında olan uyuşmazlıklar İş Mahkemesi tarafından görülen davalarda sonuca bağlanmaktadır.
Sporcular İş Kanunu Kapsamında mıdır?
İşçi tanımı İş Kanununda yapılan bir tanımlamadır. Sporcular İş Kanununun 4. maddesinde sayılan istisnaların içinde yer almaktadır. İş Kanununun istisnalar maddesinde yer alan kişiler yada gruplar iş ilişkilerinden dolayı işçi tanımı kapsamında sayılmamakta ve İş kanunundaki haklardan yararlanamamaktadır. Örneğin profesyonel sporcular için yıllık izin, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı uygulaması yapılmamaktadır.
Sigortalı sporculara sağlanan yardımlar
Buna göre, SGK’da sigortalı olan profesyonel sporculara sağlanan yardımlar da şöyle:
– İş kazası halinde sağlık yardımı yapılması, geçici ya da sürekli işgöremezlik ödeneği verilmesi, protez araç ve gereç sağlanması veya tedavi için başka bir yere ya da başka bir ülkeye gönderilmesi.
– İş kazası geçiren sporcunun eş ve çocuklarına ya da geçindirmekle yükümlü oldukları ana ve babalarına gelir bağlanması.
– Sigortalının, eşinin, çocuklarının ya da bakmakla yükümlü olduğu anne ve babasının hastalanması halinde hekimlere muayene ettirilmesi ve gerekli sağlık yardımlarının yapılması.
– Sigortalı sporcunun maluliyeti durumunda, gerekli şartların yerine getirilmesi halinde maluliyet aylığının bağlanması.
– Koşulların yerine getirilmesiyle birlikte yaşlılık aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması.
– Sigortalı sporcunun ölümü halinde geride kalan eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları ana ve babasına aylık bağlanması.
Lisanslı sporcuya hastaneler ücretsiz
Amatör olmaları nedeniyle SSK sigortası olmayan sporcular tamamen sosyal güvence dışında da değil.
PROFESYONEL SPORCULARIN SİGORTALILIĞI
Sosyal Güvenlik Kurumu 2013/11 sayılı Genelge ile konuya açıklık getirmiştir. Profesyonel sporcular, amatör sporcuların aksine, bir spor dalını kendisine meslek edinmekte, kulüplerin (yani işverenlerinin veya alt işverenlerinin) emir ve talimatları çerçevesinde ve gösterdikleri yerlerde antrenman yapmakta ve maçlara çıkmakta ve bundan dolayı da kazanç sağlamaktadırlar. Buna göre, kulüpler, profesyonel sporculara iş gördüren ve ücret ödeyen konumundadır. Ayrıca, profesyonel sporcuyla kulübü arasında bir sözleşme bulunmakta, hizmet sözleşmesinin unsurlarını oluşturan bütün şartlar kulüp ile sporcu arasında düzenlenen bu sözleşmede yer almaktadır. Bu yüzden profesyonel sporcuların işverenle hukuki ilişkileri bir hizmet akdine dayanmaktadır. Bu çerçevede, profesyonel sporcular, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 4/1-a yani SSK kapsamında yani hizmet akdi çerçevesinde sigortalıdırlar.
AMATÖR SPORCULARIN SİGORTALILIĞI
Yaptığı spor dalını kendisine meslek edinmeyen ve geçimini yaptığı spor dalından sağlamayan kişilerde, amatör sporcu olarak adlandırılmaktadır. Yaptıkları spor faaliyetiyle ilgili kulüpleriyle aralarında bir hizmet sözleşmesi yani işçi, işveren ilişkisi oluşmadığından sigortalı sayılmazlar ve kulüpleri bu sporcuları SGK‘ ya sigortalı olarak bildirmek zorunda değildir.
SPORCUNUN SÖZLEŞMEYİ FESİH HAKKI
Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transfer Talimatının 28. Maddesinde ,futbolcunun sözleşmeyi fesih hakkı düzenlenmiştir. Buna göre ;
Kulüp futbolcunun ücretini ödemede temerrüde düştüğü takdirde , futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise , kulübüne ve bilgi için TFF’ na noterden keşide edeceği bir ihtarname ile ücretinin 30 gün içinde ödenmesini bildirmek zorundadır. Kulüp söz konusu mehle rağmen ücretini ödemediği takdirde , futbolcu mehlin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmeyi feshedebilir.
Kulüp sözleşmeden kaynaklanan diğer edimlerini ifada temerrüde düştüğü takdirde , futbolcu sözleşmesini feshetmek arzusunda ise, kulübe keşide edeceği bir ihtarname ile edimini uygun bir süre içerisinde yerine getirmesini bildirmek zorundadır. Kulüp söz konusu mehle rağmen edimlerini yerine getirmediği takdirde, futbolcu mehlin sona ermesinden itibaren ancak 7 gün içinde sözleşmesini feshedebilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen süreler futbolcu aleyhine değiştirilemez,
TFF kendisine 1. Fıkra kapsamında gönderilen ihtarnameyi tebliği tarihinden itibaren en geç 7 gün içerisinde faks veya herhangi bir şekilde kulübe bildirir.1. fıkra kapsamındaki süreler TFF bildirimi ya da noter ihtarından kulübe hangisi erken tebliği edilmiş ise onun tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar. Ayrıca TFF, kulübe yaptığı bildirimin tarihini gösterir belgeyi ihtarnameyi keşide eden futbolcuya ya da vekiline gönderir.
23 yaş üstü bir profesyonel futbolcu , sezon sonunda , kulübün oynadığı resmi müsabakaların %10’undan daha azında görevlendirildiği takdirde , sözleşmeyi sportif haklı sebeple feshetme hakkına sahip olabilir. Böyle bir durum futbolcunun durumu ve somut olayın şartlarına göre değerlendirilir.
Futbolcu sportif haklı nedenle feshi kulübün ilgili sezondaki son müsabakasından itibaren 15 gün içinde yapmak zorundadır.[8]
Basketbolda ise Sözleşmeli Sporcular Lisans Tescil ve Transfer Yönergesi 36. Maddesine göre,
Bu yönerge ve sözleşme gereğince yapılması gereken ödemelerin kulüp tarafından ödeme tarihini takip eden otuz gün zarfında yapılmamış olması nedeniyle temerrüde düşülmesi ve sigorta kayıtlarının sezon sonu öncesi silinmesi veya primlerin yatırılmaması halinde , sporcu sözleşmesinin feshini Federasyon Yönetim Kurulundan isteyebilir.
Sporcunun sözleşmesini feshedebileceği , nedenlerin sadece talimat veya yönergede yazılanlarla sınırlı olmaması gerekir. Taraflar arasında iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerin olduğu düşünüldüğü takdirde, taraflar arasında sözleşme ilişkisinin sürdürülmesini imkansız hale getiren durumların varlığı söz konusu olabilir. Böyle bir durumun varlığı halinde , sporcunun haklı nedenle sözleşmenin feshini düzenleyen BK 435. Madde uyarınca haklı nedenle fesih isteyebilir.
İş Hukuku Davaları
İhbar tazminatı, Kıdem tazminatı, Hafta tatil ücreti, Fazla mesai ücreti, Hizmet tespit davası, Yıllık izin alacağı, Yurtdışı borçlanma ve yurtdışı emeklilik davaları, İşe iade davaları, İş kazası, İş kazası tespit davası, İş kazası tazminat davası, İş Hukukunda – İşçi Davaları Kıdem Tazminatı Davası
Kıdem Tazminatı
4857 sayılı İş Kanunu ile sınırları belirlenen kıdem tazminatı çalışanların haklarını güvence altına alan ve çalışma hakkını alabilmesini sağlayan bir tazminattır.
İhbar Tazminatı
İşçi bildirim şartına uymadan işi bırakıp giderse işverene, iş verende bildirim şartına uymadan işçinin iş sözleşmesini sona erdirirse işçiye çalışma süresi dikkate alınarak ödenen tazminata denir.
Hizmet Tespit Davası
Bir iş yerinde sigorta bildirimi yapılmadan çalıştırılan işçilerin, sigorta yapılmadan çalıştıkları bu sürelerin sigortalı hale getirilmesi konusunda görevli olan ve yetkili olan mahkemelere açtıkları dava olmaktadır. Davada görevli mahkeme İş Mahkemeleri, bu mahkemelerin bulunmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
